ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
ژماره له‌قوئانی بیرۆزدا
له‌قورئانی ڵیرۆزدا :
114سوره‌ت هه‌یه
وه زیاتر له6236 ئایه‌ت
ئه‌مانه‌هه‌مووی له30 به‌ش دا [ جزء ] دانراون ،
هه‌ر به‌شێک دابه‌ش ده‌بێت به‌سه‌ر 4 به‌شی تر
به‌هه‌ر به‌شێک له‌مانه ده‌ڵێن [ حــــزب ]،
به‌م شێوه‌یه‌له‌قورئانـــدا 120 حـــزب هه‌یه
ژماره‌ی خاڵ [ نقته ] له‌قورئان دا نزیکه‌ی [ "1015030 ] خـــاڵ هه‌یه .
ژماره‌ی بیته‌کان [ 323670 ] بیته،
به‌کۆمه‌ڵ نزیکه‌ی [ 77934 ] ووشه‌ی قورئانی هه‌یه .
هه‌ر سوره‌تێک بێک هاتووه‌له‌ڕسته‌و بارچه[ مقتع ] به‌هه‌ر یه‌کێکیان ده‌ڵێن ئایه‌ت .
سوره‌ته‌کانی قورئانی بیرۆز دابه‌ش ده‌بن به‌دوو به‌شه‌وه
سوره‌ته‌کانی قورئانی المکیه که87 سوره‌ته[ ئه‌م سوره‌تانه‌له‌شاری مکه هاتوونه‌ته خوارێ ] .
سوره‌ته‌کانی قورئانی المدنیه 27 سوره‌تن ..[ ئه‌مانه‌له‌شاری مدینه هاتوونه‌ته خوارێ }...
هه‌موو سوره‌تێک به[ [ بسم الله] ده‌ست بێده‌کات جگه‌له‌سوره‌تی التوبه"ی بیرۆز ،
سوره‌تی النمل به‌دووجار بسم الله ده‌ست بێده‌کات .
7 سوره‌ت ناوی بێغه‌مبه‌رانیان هه‌ڵگرتووه له‌وانه :
یونس . هود ، یوسف ، ابراهیم ..، محمد . نوح ..، لقمان
درێژترین سوره‌تی قورئان سوره‌تی البقره ی بیرۆزه‌که‌له "286 ئایه‌ت بێک هاتووه .
کورت ترین سوره‌ت الكوپر که‌له"3" ئایه‌ت بێک دێت
سوره‌تی التوحيد- الاخلاص ته‌نها سوره‌تن که‌یه‌ک [ کسره ] تێدایه، ئه‌وه به‌بێ بسم الله
سوره‌تی [الحمد ]یه‌که‌م سوره‌ته‌و سوره‌تی [ الناس ] دووا سووره‌ته،
ئه‌وه‌ش به‌بێی ترتیبی قورئان ،...نه‌ک به‌بێی دابه‌زینی سوره‌ته‌کان .
له‌و حاڵه‌ته‌دا سوره‌تی [ العلق ]یه‌که‌م سوره‌ته‌که دابه‌زیوه‌بۆ بێغه‌مبه‌ر [ محمد ] [د]
وه‌سوره‌تی[ النصر ] دواسوره‌ته‌له دابه‌زیندا .
ناوی بیرۆزی خـــوا ی گه‌وره[ الله] "2707 جــــار له‌قورئانی بیرۆزدا هاتووه ....
"980 جـــار له‌حاڵه‌تی الرفع [فی قواعد اللغه العربیه ] ،
"592" فی حاله النصب
1135" فی حاله الجر
هه‌ر سوره‌تێکی قورئان ناوێکی تایبه‌تی خۆی هه‌یه،
هه‌ندێک سوره‌ت زیاتر له‌ناوێکی هه‌یه‌وه‌کوو سوره‌تی [الحمد"] که‌زیاتر له20 ناوی هه‌یه،
ووه‌کوو : الفاتحة- ام الكتاب- السبع المثاني.. الكنز- الوافية- الكافية- الشافية...هتد
هه‌ندێک سوره‌ت ناوه‌که‌ی له‌بیته بچراوه‌کانی یه‌وه بۆ ماوه‌ته‌وه..که‌سه‌ره‌تا ده‌ستی بێ ده‌کات .
ووه‌کوو له‌سوره‌تی گه-طه- يس-ص-ق.....
سوره‌ته ا‌لمكیه .. ئه‌وانه‌ن که‌له‌بێش کۆچکردن دا بۆ مدینه هاتوونه‌ته خوار .
.سوره‌ته‌کانی المدنیه له‌دووای کۆچ هاتوونه‌ته خوار .
به‌ڵام زانایان ده‌ڵێن سوره‌ته‌کان به‌ناوی شووێنه‌کانه‌وه‌یه به‌یوه‌ندی نیه‌به‌بێش کۆچ یان دووایی .
کورت ترین ئایه‌ت "یس" ه‌که‌سوره‌ته‌که‌ش به‌و ناوه‌وه‌یه، وه‌ئایه‌تی [ مدهامتان" ] له سوره‌تی الرحمن، ،
درێژ ترین ئایه‌ت ئایه‌تی ژماره182 له‌سوره‌تی البقره
29 سوره‌ت به‌بیتی بچر بچر ده‌ست بێده‌کات .
5 سوره‌ت به‌الحمد ل....."ده‌ست بێده‌کات
ووه‌کوو :الفاتحة والانعام والكهف وسبأ وفاطر
7 سوره‌ت به‌ناوی سبح - یسبح - سبحان بۆ خوای گه‌وره‌ده‌ست بێ ده‌کات ووه‌کوو :
الاسراء والاعلى والتغابن والجمعة والصف والحشر والحديد
3 سوره‌ت به یاایّها النبی ده‌ست بێده‌کات ووه‌کوو : الاحزاب ، والطلاق ، والتحريم
2 سوره‌ت به‌یاایها المزمّل" و"یاایها المدپّر" ده‌ست ڵێده‌کات ئه‌وانیش : المزمل ، والمدثر
3 سوره‌ت به‌یاایها الژین امنوا" ده‌ست ڵێ ده‌کات ووه‌کوو :المائدة ، والحجرات ، والممتحنة
5 سوره‌ت به‌ووشه‌ی قل" ده‌ست بێده‌کات ووه‌کوو :
: الجن ، والكافرون ، والتوحيد ، والاخلاص ، والفلق ، والناس
2 سوره‌ت به‌یاایهاالناس" ده‌ست بێده‌کات ووه‌کوو : النساء ، والحج
4 سوره‌ت به‌انّا"ده‌ست بێده‌کات ووه‌کوو : الفتح ، ونوح ، والقدر ، والكوث
15سوره‌ت به‌شێوه‌ی سوێندخواردن ده‌ست بێده‌کات ووه‌کوو :
: الذاريات ، والطور ، والنجم ، والمرسلات ، والنازعات ، والبروج ، والطارق ، والفجر ، والشمس ، والليل ، والضحى ، والتين ، والعاديات ، والعصر ، والصافات
له‌ناو (15) سوره‌ت دا ووشه‌ی سجده هه‌یه،
(4) دانه‌یان واجبه [ وواته‌له‌کاتی خوێندنی دا ده‌بێت سه‌ر به‌رێت بۆ سجده ]
ووه‌کوو سوره‌ته‌کانی"حم فصلت" و"حم السجدة" والنجم والعلق و
(11) مستحبه [ واته ووه‌کوو ئاره‌ه‌زوو وایه‌ده‌توانیت سوجده‌به‌ریت یان نا ]
له‌سوره‌تی الاعراف والنحل ومريم والحجّ- سجدتان- والنّمل والانشقاق والرّعد والاسراء والفرقان وص
له‌عه‌ره‌بی یه‌وه‌وه‌ڕگێڕراوه‌ته‌سه‌ر کوردی
سه‌رچاوه كوردماكس خودا جه‌زای خێریان بداته‌وه..
هێرش ابوبكر
Enghabh@yahoo.com