ماڵپەری قورئانی پیرۆز

نووسینى:
د. عه‌بدوڵلآ ناصح عه‌لوان

وه‌رگێڕانى:
ناصح ئیبراهیم سازانى

له‌ کاتێکدا دڵ و ده‌روونى دایک و باوک ئه‌و هه‌سته‌ راستگۆیه‌ى تێدا بێ له‌ خۆشه‌ویستى و سۆزو به‌زه‌یی و ره‌حمه‌ت به‌رامبه‌ر به‌ جگه‌رگۆشه‌کانیان, پێویسته‌ ئه‌و هه‌ست و سۆزه‌ زاڵ نه‌بێ به‌سه‌ر خۆشه‌ویستى بۆ جیهادو تێکۆشان له‌ پێناوى خواو گه‌یاندنى بانگه‌وازه‌که‌ی له‌سه‌ر زه‌ویدا, چونکه‌ بێگومان ده‌بێ به‌رژه‌وه‌ندى ئیسلام له‌سه‌روى هه‌موو به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانه‌وه‌ بێ.. وه‌ به‌راستى ده‌بێ دامه‌زراندنى کۆمه‌ڵگه‌ى ئیسلامى ئه‌وپه‌ڕى ئامانج و مه‌به‌ستى ئیماندار بێ له‌ ژیاندا.. له‌به‌ر ئه‌وه‌ هیدایه‌ت و رێَنمایی مرۆڤه‌کان به‌رزترین کارێکه‌ ئیماندار هه‌وڵى خۆى بۆ بخاته‌گه‌ڕ, سوربێ له‌سه‌ر به‌دیهێنان و بلآوکردنه‌وه‌و گه‌یاندنى په‌یامى خوا به‌ شێوه‌یه‌کى گونجاو.

  کۆمه‌ڵی یه‌که‌م له‌ هاوه‌لآنى پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه‌ وسلم و ئه‌وانه‌ش که‌ به‌ڕاستى شوێن ئه‌وان که‌وتن ئابه‌و شێوه‌یه‌ تێگه‌یشتبوون,

جوڵه‌و بزوتنه‌وه‌یان نه‌ئه‌زانى ته‌نها جیهادو تێکۆشان نه‌بێ, راگه‌یاندنیان ته‌نها بانگه‌واز بوو بۆ دینى خوا, هه‌موو مه‌به‌ست و ئامانجێکیان ته‌نها ئیسلام بوو.
   بۆیه‌ سه‌یر نیه‌ که‌ ده‌بیستین له‌ مێژوودا چه‌نده‌ داستانى گه‌وره‌یان تۆمارکردووه‌ له‌ پێناوى گه‌یاندنى په‌یامى ئیسلام و, به‌رزکردنه‌وه‌ى ئالآو په‌رچه‌مى(لا اله الا الله) دا.. وه‌ به‌لاتانه‌وه‌ سه‌یر نه‌بێ که‌ له‌و پێناوه‌دا قوربانیان داوه‌ به‌ به‌هاترین و به‌نرخترین شت, وه‌ ئاواته‌ خوازى شه‌هیدى بوون له‌ پێناوى خوادا.   
   ئه‌وه‌ش ئێوه‌و وته‌که‌ى عوباده‌ى کوڕى صامت ره‌زاى خواى لێ بێ له‌به‌رده‌م پادشاى میصردا که‌ناوى مقه‌وقه‌س بوو, پادشاى میصر مقه‌وقه‌س عوباده‌ى ترساند به‌زۆرى له‌شکرى رۆم و, بوغرا بوو بوو به‌سامان و پاره‌و پوله‌که‌ى, عوباده‌ ره‌زاى خواى لێ بێ پێى گوت: ئه‌ى پاشا! له‌خۆت بایی مه‌به‌ خۆت و شوێنکه‌وتوانت هه‌ڵمه‌خه‌ڵه‌تێنه‌.. ئه‌گه‌ر به‌زۆرى له‌شکرى ڕۆم ئه‌مانترسێنى که‌ ئێمه‌ سه‌رناکه‌وین به‌سه‌رتاندا, ئه‌وه‌ ئێمه‌ له‌وه‌ ناترسین, ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ى ده‌یڵێى راست بێ, ئه‌وا ئێمه‌ یه‌کێ له‌م دوو شته‌ چاکه‌مان ده‌ست ئه‌که‌وێ, ئه‌گه‌ر سه‌رکه‌وتین به‌سه‌رتاندا ئه‌وا ئه‌و ماڵ و سامانه‌ى شانازى پێوه‌ ده‌که‌ن و پێى بوغرا بوون بۆ ئێمه‌ ده‌بێ و غه‌نیمه‌ته‌و ده‌سکه‌وتى جه‌نگیه‌ بۆ ئێمه‌, خۆ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ش سه‌رکه‌وتن به‌سه‌رماندا که‌ به‌زۆریش نیه‌, خواى گه‌وره‌ له‌ قورئاندا ده‌فه‌رموێ: [كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللّهِ وَاللّهُ مَعَ الصَّابِڕينَ]. (البقرة:249).واته‌: چه‌نده‌ها جار ده‌سته‌ى که‌م زاڵبوون به‌سه‌ر ده‌سته‌ى زۆردا به‌فه‌رمانى خوا, خوا یارو یاوه‌رى خۆڕاگرو ئارامگرانه‌.
   هه‌روه‌ها هه‌ر یه‌کێ له‌ ئێمه‌ به‌یانیان و ئێواران له‌ خوا ده‌پاڕێته‌وه‌ شه‌هید بێ و به‌پله‌ى به‌رزى شه‌هاده‌ت بگاو, نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ناو ولآت و که‌س و کارو منداڵه‌کانى.. هیچ که‌سێ له‌ ئێمه‌ خه‌مى ماڵ و منداڵى به‌جێهێشتوى نیه‌, هه‌ریه‌کێ له‌ ئێمه‌ ماڵ و منداڵه‌کانى راسپاردووه‌ به‌په‌روه‌ردگارى خۆى, خه‌مى ئێمه‌ تێکۆشان و جیهاده‌ له‌ پێناوى خواو به‌رزکردنه‌وه‌ى وشه‌ى خودا.. ئه‌وه‌ش که‌ ده‌ڵێی ئێوه‌ ژیانتان سه‌خته‌و ماڵ و سامانتان نیه‌, ئه‌وا ئێمه‌ له‌وپه‌ڕى خۆشگوزه‌رانی و به‌خته‌وه‌ریداین, ئه‌گه‌ر دنیا هه‌ر هه‌مووى بۆ ئێمه‌ بێ ئێمه‌ له‌وه‌ زیاترمان ناوآ که‌ ئێستا هه‌مانه‌.
  ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ جوامێریه‌ى عوباده‌ یه‌کێکه‌ له‌ هه‌زاران هه‌ڵوێستى باو باپیره‌ ئازاکانمان که‌ به‌درێژایی مێژوو تۆماریان کردووه‌, ئه‌و له‌خۆبورده‌یی و ئازایه‌تی و گیان فیداییه‌ى که‌ هه‌یان بووه‌ له‌پێناوى خوا, خۆشه‌ویستیان بۆ بانگه‌وازى ئیسلام و جیهادو تێکۆشان خستبووه‌ پێش خۆشه‌ویستى ماڵ و منداڵ و هۆزو نیشتمان.. په‌یڕه‌وی ئه‌م ئایه‌ته‌ پیرۆزه‌یان ده‌کرد که‌ خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: [قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّى يَأْتِيَ اللّهُ بِأَمْڕهِ وَاللّهُ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ].( التوبة:24). واته‌: ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر! پێیان بڵێ: ئه‌گه‌ر باوک و کوڕ براو, ژن و خێزان وکۆمه‌ڵ و خێڵ و خزمانتان, ماڵ و سامانێک په‌یداتان کردووه‌و بازرگانیه‌ک ده‌ترسن ره‌واجى نه‌مێنێ, ئه‌و خانو به‌ره‌و کۆشک و ته‌لارانه‌ى که‌ به‌لاتانه‌وه‌ خۆش و جوان و دڵگیرن, هه‌ر یه‌ک له‌مانه‌تان له‌ خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ى لاخۆشه‌ویستر بێت, خۆتان بگرن و چاوه‌ڕێ بن هه‌تا فه‌رمان له‌ خواوه‌ دێت و سزاى سه‌ختتان ده‌دات, خوایش رێنمایى له‌شه‌رع ده‌رچووان ناکات بۆ هیچ خێرو چاکه‌یه‌ک.          
   یه‌کێکى تر له‌و به‌سه‌رهات و رووداوه‌ ره‌سه‌نانه‌ى که‌ ده‌یگێڕنه‌وه‌ له‌ پێشه‌واى شه‌هید حه‌سه‌ن به‌نناوه‌ ئه‌وه‌یه‌: پێشه‌وا هه‌میشه‌ عاده‌تى وابوو ئه‌و گه‌نجانه‌ى بانگه‌وازیان ده‌کرد بۆ ئایینى خوا به‌سه‌رى ده‌کردنه‌وه‌, له‌ هه‌موو جه‌ژنه‌کاندا ئه‌چوو بۆ قه‌زاو ناحیه‌کان بۆ لایان.. جارێکیان وه‌ک عاده‌تى هه‌میشه‌یی خۆى ئه‌یه‌وآ بڕوات بۆ ناو گه‌نجه‌کان و جه‌ژنیان له‌گه‌ڵدا بکا, له‌و کاته‌دا سه‌یفى کوڕى زۆر نه‌خۆش ده‌بێ به‌ته‌مای مانى نابن, خێزانه‌که‌ى پێی ده‌ڵێ: خۆزگه‌ ئه‌م جه‌ژنه‌ت له‌گه‌ڵ ده‌کردین به‌خۆشى و چاویشت له‌ سه‌یف ئه‌بوو له‌پاڵ سه‌ریا ده‌بویت که‌ نه‌خۆشه‌, ئه‌ویش جانتاى سه‌فه‌رى هه‌ڵگرتبوو وه‌لآمى دایه‌وه‌و وتى: ئه‌گه‌ر خواى گه‌وره‌ خه‌لآتى خۆى به‌خشیه‌وه‌ پێمان و چاک بوویه‌وه‌ ئه‌وا سوپاس و ستایش هه‌ر بۆ خوایه‌ و خه‌لآتى ئه‌وه‌, خۆ ئه‌گه‌ر ویستى خوا وابوو بمرآ ئه‌وه‌ باپیرى رێگه‌ى گۆڕستان شاره‌زایه‌! پاشان چووه‌ ده‌ره‌وه‌ له‌به‌ر خۆیه‌وه‌ ئه‌م ئایه‌ته‌ى ئه‌خوێنده‌وه‌: [قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ..]. تا کۆتایی ئایه‌ته‌که‌. (التوبة:24).
   (الله أكبر) گه‌وره‌یی هه‌ر بۆ خوایه‌! ئا به‌و شێوه‌یه‌یه‌ خۆبه‌ختکردن له‌ پێناوى به‌رزکردنه‌وه‌ى وته‌ى خوادا..(الله أكبر) گه‌وره‌یی هه‌ر بۆ خوایه‌! به‌و شێوه‌یه‌یه‌ بانگه‌واز بۆ دینى خوا.. ئه‌گه‌ر پێشینى چاک و پیاوانى بانگخواز هه‌ر ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌یان بنواندایه‌ به‌درێژایی رۆژگار ئه‌ونده‌یان به‌س بوو تا قیامه‌ت فه‌خرو شانازییان پێوه‌ بکرایه‌!!..
   ئه‌ى باوکى ئیماندار! پێویسته‌ خۆشه‌ویستى ئیسلام و تێکۆشان و بانگه‌واز بۆ لاى خوا زاڵ بێ به‌سه‌ر دڵ و ئه‌ندامه‌کانى جه‌سته‌تدا, بیخه‌یته‌ پێش خۆشه‌ویستى ماڵ و منداڵ و هۆزه‌که‌ته‌وه‌, تاکو بۆت ببێته‌ پاڵنه‌رێک بۆ بانگه‌وازکردن بۆلاى خواو به‌رزکردنه‌وه‌ى ئالآی جیهادو تێکۆشان, وه‌ بۆ ئاماده‌کردنى پیاوانێک که‌ به‌هێزى بازوویان بونیادى شکۆمه‌ندى بیناى ئیسلام بکه‌ن, به‌عیزه‌ت و ده‌سه‌لآتیان ده‌وڵه‌تى قورئان دروستبکه‌ن, ئه‌و کیان و که‌رامه‌ت و بڵندیه‌ى که‌ سالآنێکه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌ى موحه‌ممه‌د زه‌وتکراوه‌ بیگێڕنه‌وه‌, ئه‌مه‌ش لاى خواى گه‌وره‌و به‌ده‌سه‌لآت قورس و گران نیه‌.                       
   گوێ بگره‌ بزانه‌ پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه‌ وسلم چى ده‌فه‌رموآ ده‌رباره‌ى ئه‌وانه‌ى ده‌یانه‌وێ ئیمانیان ته‌واو بکه‌ن و له‌ناخى دڵیانه‌وه‌ خۆشى ئیمان بچێژن, هه‌روه‌ها ویژدانیان له‌ناخه‌وه‌ هه‌ست به‌خۆشى بکات!!..
  * ئه‌نه‌س ره‌زاى خواى لێ بێ گێڕاویه‌تیه‌وه‌ که‌ پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه‌ وسلم فه‌رمویه‌تى: (ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ وَجَدَ بِهِنَّ حَلَاوَةَ الْإِيمَانِ مَنْ كَانَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِمَّا سِوَاهُمَا وَأَنْ يُحِبَّ الْمَرْءَ لَا يُحِبُّهُ إِلَّا لِلَّهِ وَأَنْ يَكْرَهَ أَنْ يَعُودَ فِي الْكُفْڕ بَعْدَ أَنْ أَنْقَذَهُ اللَّهُ مِنْهُ كَمَا يَكْرَهُ أَنْ يُقْذَفَ فِي النَّاڕ) (مُتَّفَقٌ عَلَيهِ: أخرجه البخاري 1/10 ( 16 ) ، ومسلم ١/٤٨ ( 43 ) ( 67 ) )  . واته‌: هه‌رکه‌سێ ئه‌م سێ شته‌ى تێدابێ تامى شیرینى ئیمان ده‌چێژێت: خواو پێغه‌مبه‌رى له‌ هه‌موو شتێ زیاتر لا خۆشه‌ویستر بێ, هه‌ر که‌سێکى خۆش ویست ته‌نها له‌به‌ر ره‌زامه‌ندى خوا خۆشی بوێ, چۆن حه‌ز ناکات بیخه‌یته‌ ناو ئاگره‌وه‌ ئاواش حه‌ز نه‌کات بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌ر کوفرو بێباوه‌ڕى.
  * عومه‌رى کوڕى خه‌تتاب ره‌زاى خواى لێ بێ به‌ پێغه‌مبه‌رى خواى صلی الله علیه‌ وسلم فه‌رموو: تۆم لا خۆشه‌ویستره‌ له‌هه‌موو شتێ ته‌نها له‌خۆم نه‌بێ, پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه‌ وسلم فه‌رموى: (لا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ نفسه). واته‌: هیچ که‌سێک له‌ ئێوه‌ ئیمانى ته‌واوى نیه‌ تا منى له‌ نه‌فسی خۆی زیاتر خۆشنه‌وێت, عومه‌ر فه‌رموى: سوێند به‌وه‌ى قورئانى بۆ دابه‌زاندووى که‌ خوایه‌ ئێستا تۆم له‌خۆم خۆشترده‌وێ, پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه‌ وسلم فه‌رموى: (الْآنَ يَا عُمَرُ) (رواه  البخاري: 6632).   !!. ئا ئێستا ئیمانه‌که‌ت ته‌واوه‌ ئه‌ى عومه‌ر.  
  * له‌ فه‌رموده‌ى راست و دروستدا چه‌سپاوه‌ که‌ پێغه‌مبه‌رى خوا صلی الله علیه‌ وسلم فه‌رمویه‌تى: (لَا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يَكُونَ هَواهُ تَبعا لِمَا جِئْتُ بِه) (رواه في شرح السنة وقال النووي في أربعينه هذا حديث صحيح رويناه في كتاب الحجة بإسناد صحيح).
  . واته‌: ئیمانى ته‌واوى نابێ هه‌ریه‌کێ له‌ئێوه‌ تاکارو کردارى به‌پێی قورئان و سوننه‌ت نه‌بێ, پێویسته‌ شوێن هه‌واو هه‌وه‌سى خۆى نه‌که‌وێ و هه‌واو هه‌وه‌سی بکاته‌ شوێن که‌وته‌ى شه‌رع .
  * ئیمام بوخارى و موسلیم له‌ پێغه‌مبه‌رى خواوه‌ صلی الله علیه‌ وسلم ده‌گێڕنه‌وه‌ که‌ فه‌رمویه‌تى: (لا يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى أَكُونَ أَحَبَّ إِلَيْهِ مِنْ مَالِه وَوَلَدِهِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ)( صحيح رواه البخاري: (16), ومسلم (43), تحقیق الألبانی:  (صحيح) انڤر حدیپ رقم: ٧٥٨٢ فی صحیح الجامع..) . واته‌:  هیچ که‌سێ له‌ئێوه‌ ئیمانى ته‌واو نیه‌ تا منى لا خۆشه‌ویستر نه‌بێ له‌ماڵ و منداڵى و هه‌موو خه‌ڵک به‌گشتى.