ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
بانگ و قامه‌ت
نوسینى/ناصح ابراهیم سازانى
بانگدان بۆ ئاگادار کردنه‌وه‌ى موسڵمانانه به کاتى هاتنى نوێژه‌کان, فه‌رزى کیفایه‌یه واته پێویسته یه‌کێک له موسڵمانان بانگ بدات بۆ ئه‌وه‌ى تاوان له ئه‌ستۆى ئه‌وانى تردا نه‌مێنێت.
وشه‌کانى بانگ بریتین له: (اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ, أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ, أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ, حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ حَىَّ عَلَى الصَّلاَةِ, حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ حَىَّ عَلَى الْفَلاَحِ, اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ, لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ) .
* عه‌بدولآى عه‌مرى کوڕى عاص فه‌رمووى: بیستم له پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رمووى: کاتێک گوێتان له بانگده‌ر بوو به دوایدا وه‌ک خۆى بیڵێنه‌وه, به‌لآم له جیاتى (حي على الصلاة, حي على الفلاح) دا بڵێن: (لا حول ولا قُوَّة إلا باالله), پاشان سلآواتم له‌سه‌ر بده‌ن, چونکه هه‌ر که‌سێک سلآواتێک له‌سه‌ر من بدات خواى گه‌وره ده جار ره‌حمه‌ت ده‌ڕێژێت به سه‌ریدا, داواى (وسيلة)م بۆ بکه‌ن که مه‌نزڵگایه‌که له به‌هه‌شتدا دانراوه بۆ یه‌کێک له به‌نده هه‌ڵبژێردراوه‌کانى خواى گه‌وره, هیوادارم که من بم, هه‌ر که‌سێک داواى (وسيلة)م بۆ بکات له قیامه‌تدا شه‌فاعه‌تى بۆ ده‌که‌م
* له جابرى کوڕی عبداللهى کوڕی عاصه‌وه ره‌زاى خواى لێ بێ هاتووه ده‌فه‌رموێت: پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رمویه‌تى: (مَنْ قَالَ حِينَ يَسْمَعُ النِّدَاءَ اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلاَةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِى وَعَدْتَهُ. حَلَّتْ لَهُ شَفَاعَتِى يَوْمَ الْقِيَامَةِ) . واته: هه‌ر که‌سێک گوێى له بانگ بوو ئه‌م دوعایه بخوێنێت له دواى بانگه‌وه: (اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ وَالصَّلاَةِ الْقَائِمَةِ آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِى وَعَدْتَهُ) له قیامه‌تدا شه‌فاعه‌تى بۆ ده‌که‌م.
خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت: [وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَىٰ أَن يَبْعَثَكَ رَ‌بُّكَ مَقَامًا مَّحْمُودًا] الإسراو: ٧٩. واته: ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر! له به‌شێکى شه‌وگاردا خۆت ماندوو بکه‌و قورئان بخوێنه, که زیاده ئه‌رکێکه له‌سه‌ر تۆ, بۆ ئه‌وه‌ى په‌روه‌ردگارت پایه‌و مه‌قامه به‌رزه‌که‌ت پێ ببه‌خشێت, هه‌ندێک له زانایان ده‌ڵێن: مه‌به‌ست له(مقاما محمودا) پایه‌ى شه‌فاعه‌تى گه‌وره‌یه له قیامه‌تدا.
* مه‌عاویه ره‌زاى خواى لێ بێ فه‌رمووی: بیستم له پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رمووى: (الْمُؤَذِّنُونَ أَطْوَلُ النَّاسِ أَعْنَاقًا يَوْمَ الْقِيَامَةِ) . واته: بانگده‌ران له قیامه‌تدا گه‌ردنیان له گه‌ردنى هه‌موو که‌س درێژ تره.
* هه‌رچى گوێى له بانگده‌ر بێت بۆى ده‌پاڕێته‌وه: پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رموویه‌تى: (لا يَسمَع صوته شَجر وَلا مَدر ولا حَجر ولا جِن وَلا إنس إلا شَهِدَ لَه) . واته: دار و به‌رد وخاک وخۆڵ و جنۆکه و مرۆڤ شایه‌تى بۆ بانگده‌ر ده‌ده‌ن.
* له ئه‌بو هوره‌یره ره‌زاى خواى لێ بێ هاتووه ده‌فه‌رموێت: پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رمویه‌تى: (إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ أَدْبَرَ الشَّيْطَانُ وَلَهُ ضُرَاطٌ حَتَّى لَا يَسْمَعَ التَّأْذِينَ فَإِذَا قَضَى النِّدَاءَ أَقْبَلَ حَتَّى إِذَا ثُوِّبَ بِالصَّلَاةِ أَدْبَرَ حَتَّى إِذَا قَضَى التَّثْوِيبَ أَقْبَلَ حَتَّى يَخْطِرَ بَيْنَ الْمَرْءِ وَنَفْسِهِ يَقُولُ اذْكُرْ كَذَا اذْكُرْ كَذَا لِمَا لَمْ يَكُنْ يَذْكُرُ حَتَّى يَظَلَّ الرَّجُلُ لَا يَدْڕي كَمْ صَلَّى) . واته: ئه‌گه‌ر بانگ درا شه‌یتان هه‌ڵدێ به تڕ لێدان, بۆ ئه‌وه‌ى بانگه‌که نه‌بیستێ, که بانگه‌که ته‌واو بوو دێته‌وه تا قامه‌ت ده‌کرێ دیسان هه‌ڵ دێته‌وه, که قامه‌ت ته‌واو بوو دێته‌وه وه‌سوه‌سه ده‌خاته دڵى نوێژگه‌ره‌وه داڵغه بۆ نوێژگه‌ره‌که دروست ده‌کات, پێى ده‌ڵێ: یادى ئه‌وه‌و ئه‌وه‌بکه که پێشتر له یادى نه‌بوو تاواى لێ ده‌کات نازانێ چه‌ند رکات نوێژی کردووه. له ریوایه‌تى پێشه‌وا (مسلم)دا هاتووه: (وا لة نويَذطةر دةكات كة نةزانىَ ضؤن نويَذةكةى دةكات).
* له ئه‌نه‌سى کوڕی مالیکه‌وه ره‌زاى خواى لێ بێ هاتووه ده‌فه‌رموێت: پێغه‌مبه‌رى خوا صلى الله علیه وسلم فه‌رمویه‌تى: (لا يُرَدُّ الدُعاء بَيْن الأذَان والإِقامة) . واته: نزا و پاڕانه‌وه‌ى نێوان بانگ و قامه‌ت نادرێته دواوه.
وشه‌کانى قامه‌ت بریتین له: (اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ, أَشْهَدُ أَنْ لاَ إلَهَ إلَّا اللَّهُ , أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ, حَيَّ عَلَى الصَّلاَةِ , حَيَّ عَلَى الْفَلاَحِ , قَدْ قَامَتْ الصَّلاَةُ , قَدْ قَامَتْ الصَّلاَةُ , اللَّهُ أَكْبَرُ اللَّهُ أَكْبَرُ لاَ إلَهَ إلَّا اللَّهُ) .
ئه‌بو به‌کرى صدیق ره‌زاى خواى لێ بێ فه‌رموى: گوێچکه‌ى ئاده‌میزاد پڕبێ له قوڕقوشم باشتره له‌وه‌ى گوێى له بانگ بێ و نه‌چێت به‌ده‌میه‌وه .
ده‌گێڕنه‌وه سه‌عیدى کوڕی موسه‌یب بیست ساڵ له مزگه‌وتدا ئاماده‌ى بانگدان بووه .