ماڵپەری قورئانی پیرۆز

له‌ شیر و گۆشته‌که‌یشى ده‌خۆن. که‌ له‌ ئێواره‌دا ماڵاته‌کان ده‌هێننه‌وه‌ (به‌تێری و شیره‌وه‌))، له‌ به‌ره‌به‌یانه‌کانیشدا که‌ له‌ ماڵ ده‌ریانده‌که‌ن، دیمه‌نێکى جوانتان بۆ ده‌نوێنن. هه‌ندێک له‌و ماڵاتانه‌ بار و که‌لوپه‌لى سه‌نگینتان هه‌ڵده‌گرن بۆ وڵات و شوێنێک که‌ ئێوه‌ دواى زه‌حمه‌ت و ماندوبوونێکى زۆر نه‌بێت پێى نه‌ده‌گه‌یشتن. به‌ڕاستى په‌روه‌ردگارتان زاتێکى زۆر به‌سۆز و میهره‌بانه‌.

یان ده‌فه‌رموێت:{وَمِنَ الْأَنْعَامِ حَمُولَةً وَفَرْشًا كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)} [الأنعام : 142]، واته‌: هه‌ر خوا) هه‌ندێک له‌ ماڵاتى بۆ ئێوه‌ ڕامهێناوه‌ که‌ بۆ باربردن به‌کاریان ده‌هێنن له‌ خورى و مووى هه‌ندێکى تریان) فه‌رش و ڕایه‌خ دروستده‌که‌ن و بۆ سواریش هه‌ندێکى تریان به‌کارده‌هێنن، ده‌ بخۆن له‌و ڕزق و ڕۆزییه‌ى که‌ خوا پێى به‌خشیوون، نه‌که‌ن شوێن هه‌نگاو و نه‌خشه‌ و پلانه‌کانى) شه‌یتان بکه‌ون، چونکه‌ به‌ڕاستى ئه‌و دوژمنێکى ئاشکراى ئێوه‌یه‌.

هه‌روه‌ها په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:{وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَاڕهَا وَأَشْعَاڕهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ (80)} [النحل : 80]، واته‌: هه‌ر خوایه‌ که‌ هه‌موو شتێکى بۆ ڕه‌خساندوون تا ماڵ و خانووبه‌ره‌ دروست بکه‌ن) ماڵه‌کانتانى بۆ کردوون به‌هۆى ئارامگرتن و حه‌وانه‌وه‌ و له‌ پێست و مووى ماڵاتیش ده‌توانن شوێن و جێگا بۆخۆتان بسازێنن، پاشان له‌کاتى کۆچتاندا به‌ئاسانى بیگوێزنه‌وه‌، له‌کاتى نیشته‌جێ بوونتاندا به‌ئاسانى هه‌ڵى بده‌ن و له‌ خورى و کوڵک و مووه‌که‌ى، ده‌توانن که‌لوپه‌ل و شتومه‌ک بۆخۆتان دروستبکه‌ن و تا ماوه‌یه‌ک سوودیان لێوه‌ربگرن. 

{وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّاڕبِينَ (66)} [النحل : 66]، واته‌: به‌ڕاستى له‌ بوونى ماڵات و زینده‌وه‌رانى جۆراوجۆردا) په‌ند و ئامۆژگارى هه‌یه‌ بۆتان و جێگاى سه‌رنج و تێڕامانه‌، له‌نێوان ئه‌و شتانه‌ى که‌ له‌ سکیاندا هه‌یه‌، له‌ گژوگیاى هه‌رسکراو و خوێندا شیرێکى پاک و بێگه‌رد و خۆش و به‌تام به‌رهه‌م ده‌هێنێت بۆ ئه‌وانه‌ى ده‌یخۆنه‌وه‌.

{وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُوڕ سَيْنَاءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِلْآكِلِينَ (20) وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (21)} [المؤمنون] واته‌: به‌ڕاستى به‌دیهاتنى ماڵاتیش جێگاى سه‌رنج و په‌نده‌ بۆتان (كة وردببنةوة و بةديهيَنةرى جوانكار بناسن) جا له‌وه‌ى که‌ له‌ سکیاندا به‌دیدێت مه‌به‌ست شیره‌) ده‌رخواردتان ده‌ده‌ین و زۆر که‌ڵکى ترى بۆتان هه‌یه‌ له‌ پێستیان، له‌ خورى و موویان...هتد) هه‌روه‌ها لێشیان ده‌خۆن. له‌سه‌ر پشتى هه‌ندێک له‌و گیاندارانه‌ش هه‌ڵده‌گیرێن و له‌سه‌ر که‌شتییه‌کانیش. 

{اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (79) وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَلِتَبْلُغُوا عَلَيْهَا حَاجَةً فِي صُدُوڕكُمْ وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ (80) وَيُڕيكُمْ آيَاتِهِ فَأَيَّ آيَاتِ اللَّهِ تُنْكِرُونَ (81)} [غافر]، واته‌: هه‌ر خوایه‌ که‌ ماڵاتى بۆ ئێوه‌ ڕامهێناوه‌ تا هه‌ندێکى بۆ سوارى به‌کاربهێنن و هه‌ندێکیشى بۆ خۆراک سوودى لێ وه‌ربگرن. هه‌روه‌ها سوودى زۆرى ترتان ده‌ست ده‌که‌وێت له‌و ماڵاتانه‌دا، بۆئه‌وه‌ى به‌سوارى ئه‌وانه‌ بگه‌نه‌ ئه‌و شوێنانه‌ى نیازتان له‌دڵدایه‌ بیگه‌نێ و کاروبارى خۆتان ئه‌نجام بده‌ن، جا به‌سوارى ئه‌و وڵاخانه‌ و که‌شتیش هه‌ڵده‌گیرێن.

ئه‌و ئایه‌ته‌ پیرۆزانه‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌ده‌ن که‌ ماڵات له‌ چه‌ندین ڕووه‌وه‌ سوودیان بۆ مرۆڤ هه‌یه‌، له‌وانه‌:

به‌رهه‌مهێنانى شیر:

به‌رههه‌مهێنانی گۆشت:

بةكارهيَنانى لة كاردا:

هةروةها كؤمةلَة سووديَكى تر: لة دروستكردنى كولَك و ثؤشاك و ثيَست و موودا... هتد.

ئه‌و ڕوانه‌ى باسکران له‌ سوودگه‌لى ئاژه‌ڵان، زانستى به‌روبوومى ئاژه‌ڵى کردوویه‌تیه‌ ئامانجێکى سه‌ره‌کى، زانایانى پسپۆڕى ئه‌م بواره‌ ئه‌وپه‌ڕى کۆشش بۆده‌سته‌به‌رکردن و زیادکردنى ئه‌و به‌رهه‌م و سوودانه‌ ده‌که‌ن. 

دواجار زانست وێکچووى قورئانه‌ له‌و به‌کارهێنانه‌دا که‌ له‌ئایه‌ته‌ پیرۆزه‌کاندا ڕوون کراونه‌ته‌وه‌.