ماڵپەری قورئانی پیرۆز

همداد خالد

یەکەم:- سەدەقە....هەروەک پێغەمبەر ((ص))دەفەرموێت
مانقصت مال من صدقە بل تزدە بل تزدە بل تزدە) بە گوێرەی تونات ئەو برە پارەی کە مانگەنە وەری دەگریت رێژەیەکی دیاری بکە بۆ کە سانی لێقەوماوو دەستکورت با ئەگەر رێژەکە زۆر کەمیش بێت گرنگ بەخشینە نەوک رێژە

بشت به‌ خوا ئەو کات هەسات زیاتر بەبەرەکەت دەکەیت لەمالەکەتدا هەروەهات دوور دەبیت لە قەدەرە ناخۆشەکان کە جاری وادەبێت خوانەخواست بەهۆی نەخۆشیەکەوە نیوەی راتبەکەت ئەروات هەرلەبەر ئەوەیە پێغەمبەر((ص) )دەفەرموێت الصدقە تدفع البلاء) (داوو مرضاکم بالصدقە)

دووەم:- خۆت رزگار کە لە قەرز چونکە پغەمبەر(صلی اله علیە وسلم) پەنای به‌ خوا گرتووە لە قەرزداری وەک دەفەرموێت (....(....ومن غلبە الدین ) جا هەلاتن وراکردنت لەبەر قەرز وەک راکردن وابێت لە بەرامبەر شێردا.. براو خوشکی بەرێزم لەگەل نەفسی خۆت دا دانیشەو قەرزەکانت بژمێرەو لە دەفتەرێکی تایبەت تۆماریان بکە هەر کاتێک برە پارەیەکت هاتە دەست قەرزەکەتی پێ پر بکەوەو دوای مەخە مەلێ بۆ کاتێکی تر چونکە ئەگەر قەرزداری ئاسان بوایە خوای گەورە لە شەهید خۆش دەبوو چونکە وەک لە فەرمودەی پێغەمبەردا((ص) )هاتووە(یغفر للشهید کل ذنوبە الا الدین

هەنگاوی سێ یەم:- نیوەی راتبەکەت خەرج بکەو نیوەکەی تری هەلگرە یا خود بە گوێرەی دەستکەوتو داهاتی رۆژانەت یا مانگانه‌ت چەندەی بۆت گونجا بە شێکی لێ هەلگرە چونکە وتراوە (پارەی سپی بۆ رۆژی رەش)
هەنگاوی چوارەم:-ئەگەر ئارەزووت کرد بۆ کرینی شتێک دوای بێخە بۆ هەفتەیەکی تر یاخود مانگێکی تر لەبەر ئەوەی نەفسی مرۆڤ وەک مندال وایە ئەگەر ئارەزوی لە شتێک بوو حەز دەکات یەکسەر پێێ بگات بەلام ئەگەر دوات خست دەبینیت ئارەزوی لەسەر کرینی شتەکە کەم دەبێتەوە یان نامێنێت...
هەنگاوی پێنجەم:- برێک لەپارەکەت لەمانگدا تەرخان بکە بۆ خێزانەکت لەبەر ئەوەی بەبەردەوام خێزانت داوات لێبکات لەوانەی ببێتە هۆی زیاتر خەرج کردنی داهاتەکەت لە لایەن ئەوەوە بەلام بەو شێوەیە هەم فێری ئەوەی دەکەیت کە کەم خەرج بکات بۆ ئەوەی بەشی ئەو ماوەی بکات کە بۆ ت داناوە هەمیش دەبیته‌ باشترین کەس بۆ خێزانەکەت (خیرکم خیرکم لاهلە) وە لەبیریش مەکە هەرکاتێک داهاتەکەت زیادی کرد خه‌رجی خێزانەکشت زیاد بکەیت چونکە ئەمە بەشێکە لە دروست بونی خۆشەویستی وبەختەوەری خێزانی.
هەنگاوی شەشەم:-ئەو خانووەی کە تیایدا دائەنیشیت با گونجاو بێت لەگەل داهاتەکەت وە قەت نەکەیت خۆت بکەیتە قوربانی چاولێکردن لەوانەیە بکەویتە ژێر بالێکی قورسی قەرزاری چونکە خانووی گەورە پێویستی بەداهاتی زیاتر هەیە وە پێویستی بەکارەباو دیکورو شتی زیادەتری ناومال ده‌بیت بەم شێوەیەش ئەمە دەبێتە هۆی خواردنی هەموو راتبەکەت وقەرزاریش بیتەوە لەسەر وە وات لێدەکات ببیت بەدیل بۆ خەرجیەکان
ئەی چارە چارە بجو ناو خانویەک کە نەت خاتە ژێر خەم وخەفەتی قەرزاری و زۆری خەرجی وەک دەلێن بەقەد بەرەکەت پێت راکێشە چونکەبزانە کاتێک کە شەو داداێت ودەرگاکان دادەخرێت مرۆڤەکان وەک یەک یەکسان دەبن..
هەنگاوی حەوتەم:- خۆت بەدور بگرە لەسستمی تەقسیت ئەگەر بۆ کرینی ئۆتۆمبێلێکی نوێش بێت.. لەبەر ئەوەی ئۆتۆمبێل تەنها لە پێشەنگا بێتە دەرەوە ئەوكات لەسەدا دە بۆ پانزە لە نرخەکەی دێتە خوارەوە وە ئەگەر سالێکی بەسەردا بچێت ئەوا لەسەدا سی بۆ چل لەنرخەکەیدا دێتە خوارەوە بەم شێوەیە هەم ناکەویتە ژیر بالی قەرزاری هەمیش برێک لە پارەکەت بۆ ئەگەرێتەوە پێداویستیەکی تری ژیانتی پێ دابین دەکەیت
هەنگاوی هەشتەم/ نەکەیت سەیری دەوروبەرت بکەیت چونکە کاتێک راتبەکەت لە نیوەی مانگەوە تەواو دەبێت بە هۆی زیادە خەجیت ئەوا بۆت ناگریێن وغەمت بۆ ناخۆن بەلکو بە پێچەوانەوە ...
هەنگاوی نۆیەم:-نەکەیت بۆ پیاسە یا بێ ئەوەی لیستی ئەوشتانەی کە پێویستتە بیانکریت بچیت بۆ مارکێت وبازارەکان لەیاد بکەیت چونکە پیاسەکردن و گەران زۆر شوێنی تایبەت هەن دەتوانی خۆتو خێزانەکەت سودی لێوەرگرن لەبەر ئەوەی خاوه‌ن دوکان و کۆمپانیا ئەو شتانە لە پێشەنگاکە پێشان دەدەن كە سەرنجی کریار بۆلای خۆی رادەکێشێت جا تۆی بەرێزیش نەکەویتە داوی حەزوو کەمالیاتەکانی ژیان لەبەر ئەوە مەهێلە لە رزقی مندالەکنت کەم بێتەوە بە هۆی شتێک کە زەروورو پێویست نیە
هەنگاوی دەیەم:-شتێک مەکرە تەنها بە کاش ونەقدی نەبیێت .. دوورکەوە لە تەقسیت وە فریوت نەدات ئەو ریکلامە سەرنج راکێشانەی کە بۆ تەقسیت ئەکریت .. وە ئەگەر حەزت لە شتێک بوو دەتوانیت پارەی بۆ بگریت تا دەیکریت یا ئەگەر هەر ویستت بیکریت خۆت لەتەقسیت مەدە لەهاورێیەکت یا لە کەسێکی نزیکت ئەم برە پارەیە وەربگرە چونکە بەم شێوەیە بێگومان لەسەدا بیست وپێنج زیاتری نرخەکەت بۆ دەگەرێتەوە...حەردەکەم ئەوش بلێم دەتوانیت تەقسیت وەرگریت لەسەر ئەوشتانەی کە زۆر زەرورە وه‌ك خانوو هەروەها بۆ مەهری خێزانەکەشت لەم دووکاتەدا..
هەنگاوی یانزه :- هەول بە داهاتێکی ترت هەبێت کاتێک لە دەوامیت وتا دوای نیوەرۆ دواتر دامەنیشە بگەرێ بە دوای کارێکی تری ئێواران بۆ پالپشتی لە راتبی مانگانەکەت .. بەلام دوورکەوەلە مالێک کە گومانی ریباو نایاسایی لێدەکەیت جونكه‌ وبەره‌و مالوێرانیت دەبات خوا نەخواستە ..
دوازدەم:-قەرزی ئەو مانگەت بۆ مانگێکی تر دوامەخە هەروەها نەکەیت قەرز بەقەرز پربکەیتەوە
سیانزەم:-وازبێنی لە ونه‌ریت و خووانەی کە زەرەر دەگەیەنێت بە خۆتو مالو مندالەکانت وەک کێشانی جگەرە وبە فیرۆدانی کاتە به‌ نرخەکانت بە شتی لاوەکی .
چواردەم/گرنگترین رێگا کە تا لە ژیانتدا ماویت لەبیری مەکە بۆ ئەوەی بەرەکەت بکەوێتە تەمەنت ورزق ومالو مندالەکانت کە تاکەرێگایە گرەنتی لەگەل دایە لەلایەن پەروەردگارەوە ئەویش زۆر استغفارکردنە وگەرانەوەیە بۆ لای خوا (فقلت استغفروا ربکم انه کان غفارا یرسل السماء علیکم مدرارا ویمددکم باموال وبنین وجنات ویجعل لکم انهارا ..) لەبەر ئەوە استغفارکردن روحی تەوبەو پەشیمانیە بۆ لای خوای میهرەبان
بەو هیوایەی ئەم چەند هەنگاوە کورتانە ببێتە مایەی سوود وەرگرتن ورێکستن وباشترکردنی باریگوزەرانی هەموو تاکێک پشتیوان بەخوا

سه‌رچاوه‌

http://www.khushkan.org/babat/?pageid=544