ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
ئه‌لقه‌ى سیانزه هه‌م.......القیامه
نوسینى: ته‌حسین حه‌مه غه‌یب
ئاماده‌کردنى: دینه - هه‌ولێر
حیساب
مه‌به‌ست له حیساب....وه‌ستاندنى هه‌موو خه‌ڵکه له به‌رده‌م خودادا و به‌سه‌رکردنه‌وه‌ى هه‌رچیه‌ک کردوویانه و هه‌رچیه‌ک به دڵیاندا هاتووه له دڵیاندا بووه...له کوفر و له ئیمان ...پاشان دانه‌وه‌ى کتێبه‌کانیان به ده‌ستى راست یاخو چه‌پیان...جا ئه‌م محاسه‌به‌یه قورس و سوک...ناره‌حه‌ت ...ئاساییان تێدایه...به گوێره‌ى حاڵى ئێنسانه‌کان...مرۆڤه‌کان...چیتکردووه؟...چه‌ن جووڵه‌ت کردووه؟...چه‌ند ووشه‌ت به ده‌مدا هاتووه؟...چیت له دڵدایه‌و...چیت به دڵدا هاتووه؟...ئه‌مه ته‌نها تۆ...ئه‌ى ئه‌و هه‌موو ملیار ملیار مرۆڤ و گیانداره...که بوون و ده‌بن...له‌و رۆژه‌ى هیچیان نه‌بوون..سه‌ر زه‌وى خاڵى بوو له هه‌موو جووڵه و قسه و خه‌یاڵێک...تا ئه‌و هه‌مووه جووڵه و قسه و خه‌یاڵه‌ى ئه‌مرۆ...تا ئه‌و رۆژه‌ش هیچیان نامێنن...هه‌موویان بۆ ده‌گێرنه‌وه...له سه‌رى حیسابیان بۆ ده‌کرێت...ئه‌وه چۆن رووده‌دات؟...چ ڕه‌سمێک ...چ فلیمێک...چ حیکایه‌ت خوانێک ده‌توانێت ڕه‌سمى ئه‌و تابڵویه ئه‌و فلیمه ئه‌و رووداوه بکات..{واشرقت الارض بنوور ربها}...زه‌وى به نوورى خودا روشن بوویه‌وه...
{وجى بالنبين الشهداء }...پێغه‌مبه‌ران ده‌هێنرێن...شاهیده‌کان...فریشته‌کان...{والملك صفا صفا }...پێغه مبه‌ران...گیانداران...هه موو خه ڵکى..{كل امة جاثية}...هه‌موو خه‌ڵکى چۆکى دا داوه...سه‌ریان داخستووه...ده‌نگه‌کان ترسیان لێ نیشتووه...{وخشعت الاصوات للرحمن}...ده‌نگه‌کان هه موو ترسیان لێ نیشتووه...له گریانى مندالێکه‌وه تا ده‌نگى چۆله‌که‌یه‌ک ...هیچ نابیستى...ئه‌و حه‌شامه ته کپ ...دانیشتووه...{فلا تسمع}...ته نها چپه نه بێ ...{همسا}...{لا تسمع...فيها}..له ناویا...له‌وى...ئه‌و خه‌ڵکه له وێن...موسلمانان له‌وێن...کافران له وێن...دووچاوه‌کانیان ساف بووه...{ويحشر المجرمون يومئذ زرقا}...چاویان سافه...واته نه برۆ و نه چاڵى چاویان هیچیان نه‌ماوه...ناوچاویان له‌گه‌ڵ گۆنا زه‌رده‌کانیان رێک بوون...شوێنى چاویان نیه...پیاو که ته‌ماشایان ده‌کات...ترسى لێ ده‌نیشى...ده‌مو چاویان بێ چاوه...به‌ڵکو ته‌نانه‌ت شوێنى چاویان پێوه نه‌بێت...ناو چاویان و گوناى یه‌ک بێت..{من كان فى هذة الدنيا اعمى}...ئه‌وه‌ى لێره کوێر بێت...{وهو فى الاخرة اعمى واجل اعمى}...له‌و دونیادا کوێربێت...’’عبدالله’’ ى کورى ’’ئوم مه‌کتوم’’هات بۆ لاى پێغه‌مبه‌ر(صلى الله علية وسلم}و فه‌رموویه‌تى :منى کوێر منى بێبه‌ش له روشنا دونیا...به‌رگه‌ى کوێرى ئێره‌م گرت...چونکه دونیا ده‌بڕێته‌وه...به‌لام به‌رگه‌ى ئه‌وى ناگرم...چونکه ئه‌وێ بڕانه‌وه‌ى نیه...وانیه..’’عبدالله’’ تۆ کوێر نێت...چاوه‌کانت ئه‌بینن...ئه‌وه چاوى دڵه کوێر ئه‌بێت...{انة لاتعمى الابصار}...ضاوةكان كويَر نابن...{ولكن تعمى القلوب}...دڵه‌کان کوێرده‌بن...ئه‌و رۆژه چاوه‌کانت ساغن...به‌ڵکو له هه‌موو چاوێک ساغتر...له‌وێن...{خاشعة ابصارهم ترهقهم ذلة}...سه‌ریانداخستووه..زه‌لیلى وه‌ک توێژى تۆز...توێژى له‌سه‌ر ده‌موچاویان دروستکردووه...{فترى المجرمين...مشتفقين}...ترس هةموو طيانى داطرتوون...{وعرضوا على ربك صفا}...نيشانى خودا دةدريَن...{وترى}...سةفى كافران دةبينيَت...{وترى المجرمين مقرنين فى الاصفاد}... ده‌ستیان به‌ستراوه به لاملیانه‌وه...{سرابيلهم من قطران}شةروالَةكانيان مسى تواوةية...{وتغشى وجوههم النار}...{لتجزى نفس كل ما كسبت...ان الله سريع الحساب}...زولمَيان لىَ ناكرىَ...خؤيان وايان كرد بة خؤيان...{تدعى الى كتابها}...بانطيان دةكريَت...{اليوم تجزون ماكنتم تعلمون}...جةزاى كارى خؤتان دةدريَتةوة...{يوم يناديهم اين شركاى الذين كنتم تزعمون}...كوانىَ ئةوانةى بة شةريَكى خؤتان دةزانين...{ويوم يناديهم}...هةمتر بانطيان دةكريَت...{ماذا اجبتم المرسلين}...ضيتان وةلامى ثيَغةمبةران دايةوة...ئةم ثرسيارانة هةريةكة خةنجةريَكة ...دلَة ثڕ لة داخة كانيان برينداردةكات...ضاوةكانيان نةماوة فرميَسكى ثى هةلبريذن...ثاشان تةرازوو دادةندريَت{ونضع الموازين القسط ليوم القيامة}...{فلا تظلم نفس شيئا}....هيض كةس زولمَى لىََ ناكريَت...{وان كان ميثقل حبة من خردل}...با بة قةدةر تؤويكى زؤر وردى وةك خردة ليش بيَت...{اتينا بة}...دةيهيَنن...{وكفى بنا حاسبين}بةسة خودا حيساب بكات...خودا حاكم بيَت...{ولا يظلمون نقيرا}...به‌قه‌د پانتاى موویه‌ک...خه‌تێک...ئه‌و خه‌ته‌ى ناوکه خورمایه‌کى کردووه به دوو به‌شه‌وه...ئه‌م وه‌زعه سێ سه‌د ساڵ ده‌بات...سێ سه‌د ساڵ کوێرى...سێَسه‌د ساڵ رووره‌شى...سێ سه‌د ساڵ چاوه‌روانى...که ئه‌مه له خۆیدا ئه‌و په‌رى سزایه...سزایه‌ک سى سه‌دساڵ ده‌کیشیت...بۆ موسلمانانیش سێ سه‌د ساڵیش له ژێر سێبه‌رى خودادان...ئه‌وانه‌ى له‌دونیادا خۆشیان نه‌بیت...ئه‌وانه‌ى لاى ئه‌هلى دونیا سووک بوون...به‌لام لاى خودا زۆر به‌نرخن...هێنده‌به‌نرخ له ژێر سێبه‌رى خۆیدا دایه‌ن ده‌نێ...’’ئیبن مسعود’’ {كان رقيق السقاين}...قولى باریک بوو...قاچى باریک بوو...{فجعلت الريح تلقية}...هێنده باریک بوو ره‌شه‌با ده‌یخست...صه‌حابیه‌کان پێى پێده‌که‌نین...پێغه‌مبه‌ر(صلى الله غلية وسلم )فه‌رمووى به چى پێده‌که‌نن...{من رقة الساقية}...له باریکى قاچى و قولى...(قال):فه‌رمووى...{والذى نفسى بيدة لهما اثقل في الميزان من احد}...سوێند به‌و که‌سه‌ى گیانى منى به‌ده‌سته ئه‌وه ئه‌و دووقاچه له ته‌رازووى خودادا له کێوى ’’ ئوحود’’ قورسترن...موسڵمانان لاى خودا قورسن...هه‌تا جارجار خودا لێ یان نزیک ده‌بێته‌وه...{فيدنوا الرب من احدكم}خودا له یه‌کێک له ئیوه نزیک ده‌بێته‌وه...{الله}...{حتى يضع كتفة على كتفة}...تا شانى ده‌خاته سه‌ر شانى...{فيقول يا فلان}...فلانه که‌س خودا خۆى ناوى ده‌بات...به‌ڵى خودایه‌ى گیان چیه...{انك فعلت كذا وكذا}...بیرت دێت فلان شت و فلان شتت کرد...؟ له‌وێ بۆم داپۆشێت...ئه‌میش ده‌ترسێت...ده‌فه‌رمووێت لێره‌ش بۆت داپۆشم...ئیتر دڵى خۆش ده‌بێت...موسڵمانان موحاسه‌به ناکرێن...حه‌زره‌تى ’’عائیشه’’ فه‌رمووى : ئه‌ى ئه‌وه نیه که خودا ده‌فه‌رمووێت:{واما من اوتى كتابة بيمينة}...واته موسڵمان...{فسوف يحاسب حسابا يسيرا}...حیسابیکى ساده ده‌کرێن ...پێغه‌مبه‌ر (صلى الله علية وسلم )فه‌رمووى : ئه‌وه ته‌نها نیشانه یه...{وليس احد يناقش الحساب يوم القيامة الا هلك}...ئه‌و که‌سه‌ى موحاسه‌به بکرێت تیاچووه...تورازوو داده‌نرێت...{ونضع موازين القسط}...کێ دایده‌نێ!؟ ...خودا دایده‌نى...ده‌ى خۆ...{وكفى بنا حاسبين}...ده‌ى خۆ ئه‌و...خودا هه‌موو شتێکیان ده‌زانى...{يعلم مابين ايديهم وما خلفهم}...{يعلم ما يسرون و يعلنون}...{ونضع موازين القسط}...ته‌رازوو داده‌نرى...{فمن ثقلت موازينة}...ئه‌وه‌ى قورس بوو..{فهو فى عيشةراضية}...ئه‌وه له ژیانێکى رازیدایه...{فى جنة عالية}...له باخى به‌رزدان...خۆشترین باخ ئه‌و باخانه‌ى له شوێنى به‌رزدان...به‌لام به‌ره‌کانیان...{قطوفها دانية}...نزمن...{ونضع موازين القسط }...ته‌رازوو دائه نرێ ...ئه‌و که‌سه‌ى ته‌رازووه‌که‌ى سووک بوو...{فامة هاوية}...ئه‌و که‌سه‌ى دڵخوشى ده‌داته‌وه...منداڵَکه له ئیمتیحاندا ده‌که‌وێت دایکى فرمێسکه‌کانى ده‌سرێت ..ده‌ێگرێته‌وه باوش..ماچى ده‌کات...ده‌سته‌کانى به چوار ده‌وریدا ده‌گێرێت...{فامة هاوية}...دایکى ئه‌میش...ناو ئاگڕه..{نار حامية}...ئاگرێک چوارده‌وره‌ى گرتووه...(ونضع الموازين القسط)...حه‌قى که‌س به سه‌ر که‌سه‌و ناهێڵێرێت...ته‌نانه‌ت حه‌قى بزنى کۆل به‌سه‌ر بزنى شاخداره‌وه...{ونضع الموازين القسط }..ته‌رازوو داده‌نرێت و باس خواردن و خواردنه‌وه نیه...گه‌رام له قورئان و له حه‌دیسدا باسى نه بوو ..پرسیارم له خۆم کرد بۆ؟...’’٣٠٠’’ سێسه‌د ساڵ تینویتى و برسێه‌تى ...بیرم له وه ده‌کرده‌وه...{والامر اهم من ان يهمهم ذاك}...حاڵه که زۆر له‌وه‌ه‌سه‌ختره بیریان به لاى خواردن و خواردنه‌وه...{ونضع الموازين القسط }...ته‌رازوو داده‌نریت ..{وتجد كل نفس كسبت محضرا }...هه‌ر که‌س هه‌رچێه‌کى کردبێت ده‌یبینى...{وتجد كل نفس ما من سوو محضر}...خراچه‌کانى خۆى ده‌بینیته‌وه...{تود لو ان بينة و بينها امدا بعيدا}...ئاوات ده‌خوازى ...خۆزگه نه بیبنیایه...خۆزگه لێى دوور بوایه..ئه‌م له‌م په‌رى دونیا و ئه‌و له‌و په‌رى بوایه...{امدا بعيدا}...مه‌سافه‌یه‌کى زۆر ...ته‌رازوو داده‌نرێت و پاشان فۆرم به ده‌ستى راست یاخود به چه‌پ ده‌درێت...{فاما من اوتى كتابة بيمينة}...ئه‌وه‌ى نامه‌ى بدرێته ده‌ستى راستى...روو ده‌کاته ئه‌و هه‌موو خه‌ڵکه..هه‌موو خه‌ڵکى شاشه‌ى گه‌وره‌ى دانراوه...ئه‌وه‌نده‌ه‌گه‌وره هه‌موو خه‌ڵکى ده‌یبینین...قسه‌کانى ببیستن...{هاوم}..ته‌کاشا که‌ن {اقروا}...بێخوێننه‌وه...{كتابى }...ده‌رچووم ...من ده‌مزانى به مرۆ ده‌گه‌رم...{انى ظننت انى ملاق حسابية}...{واما من اوتى كتابة بشمالة}...شاشه که نیشانى ده‌دات ...ده‌درێته ده‌ستى چه‌پى ...سه‌رى داخستووه و ده‌لێت: خۆزگه وه‌رم نه گرتایه‌ته‌وه...مردنم باشتر بوو...ئه‌و مردنه‌ى مردنم زیندوو نه‌بومایه ته‌وه...