ماڵپەری قورئانی پیرۆز

البقره‌ (الم) ، آل عمران (الم) ، الڕعراف (المص) ، یونس (الر) ، هود (الر) ، یوسف (الر) ، الرعد (المر) ، إبراهیم (الر) ، الحجر (الر) , مریم (كهیعص) ، طه (طه) ، الشعراء (طسم) ، النمل (طس) , القصص (طسم) ، العنكبوت (الم) ، الروم (الم) ، لقمان (الم) ، السجده‌ (الم) ، یس (یس) ، ص (ص) ، غافر (حم) ، فصلت (حم) ، الشورى (حم عسق) ، الزخرف (حم) ، الدخان (حم) , الجاثیه‌ (حم) ، الڕحقاف (حم) ، ق (ق) ، 

ن (ن).

موفه‌سیره‌كان به‌گه‌لێك شێوه‌ئه‌م بیته‌سه‌ره‌تایى یانه‌یان ته‌فسیر كردووه‌و لێكیان داوه‌ته‌وه‌، به‌ڵام به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان دڵنیایى یان ده‌رنه‌بڕیوه‌و له‌سه‌ر شێوه‌یه‌كى دیاریكراو له‌ته‌فسیر كردنیاندا ڕێك نه‌كه‌وتوون، و هیچ لێكدانوه‌یه‌كیشى ئه‌و ڕاستى یه‌ى لێوه‌ده‌رنه‌كه‌وتووه‌كه‌له‌بێغه‌مبه‌رى خواوه‌(د.خ) هاتبێ، لێكده‌ره‌وه‌و موفه‌سیره‌كان هه‌وڵیان داوه‌كه‌نهێنى و بلیمه‌تى له‌هاتنى ئه‌م سه‌ره‌تایانه‌دا بزانن, به‌ڵام نه‌گه‌یشتوونه‌ته‌شتێك كه‌دڵ بێى ڕازى بێت و دڵنیابن لێى, هه‌تاكو واى لێهاتووه‌ده‌سته‌واژه‌ى ( الله ڕعلم بمراده ) واته‌: خوا خۆى به‌مه‌به‌ستى خۆى له‌م بیتانه‌دا شاره‌زاتره‌، ده‌سته‌واژه‌یه‌كى ئاسایى بێت له‌به‌ڕتووكى ته‌فسیره‌كاندا، كاتێك كه‌ده‌گه‌نه‌ئاستى لێكدانه‌وه‌ى ئه‌م سه‌ره‌تایانه‌.

 

ئه‌مه‌ى له‌مه‌ودوا دێت چه‌ند تێبینى یه‌كه‌ده‌رباره‌ى سه‌رتاكان بۆ زیاتر ڕوون كردنه‌وه‌:

1- بیته‌نورانى یه‌كان: (سه‌ره‌تاكان) "14 " بیتن: (ڕ ، ل ، م ، ر ، ێ، ك ، هـ ، ی ، ع ، گ ، س ، ح , ق ، ن).

 

2- ژماره‌ى سه‌ره‌تاكان: "14 " سه‌ره‌تایه‌, ئه‌وانیش: ( المر ، المص ، الم ، الر ، حم ، حم عسق ، كهیعص ، یس ، طه ، طسم ، طس ، ص ، ق ، ن ).

 

3- هه‌ندێك سه‌ره‌تا هه‌ن كه‌ته‌نها بیتێكه‌: (ن ، ق ، ێ), و هه‌ندێك سه‌ره‌تا دوو بیتن: (طه ، یس ، طس ، حم), و سه‌ره‌تا هه‌یه‌كه‌له‌سێ بیت بێك دێت: ( الم ، الر ، طسم ), و سه‌ره‌تا هه‌یه‌له‌چوار بیت بێك دێت: ( المص ، المر ), و سه‌ره‌تا هه‌یه‌له‌بێنج بیت بێك دێت: (كهیعص ، حم عسق).

 

4- هه‌ندێك له‌سه‌ره‌تاكان به‌ته‌نها دووباره‌نه‌بوونه‌ته‌وه‌و به‌و شێوه‌یه‌ى یه‌ك جار هاتووه‌: (المص ، المر ، كهیعص ، طه ، طس ، یس ، ص ، حم عسق ، ق ، ن), و هه‌ندێك له‌سه‌ره‌تا هه‌یه‌كه‌له‌ناو سه‌ره‌تاى تردا دووباره‌بۆته‌وه‌: (طس ، ص ، ق), و هه‌ندێك سه‌ره‌تا هه‌یه‌كه‌به‌ته‌نها به‌و شێوه‌یه‌ى دووباره‌بۆته‌وه‌وه‌ك: ( الم ، الر ، طسم ، حم ), له‌مه‌یشدا یه‌كێك هه‌یه‌كه‌له‌سه‌ره‌تایه‌كى له‌خۆى گه‌وره‌تردا دووباره‌نه‌بۆته‌وه‌ئه‌ویش ( طسم )ه‌.

 

5- ته‌نها سووره‌ته‌كانى ( الحوامیم) به‌دواى یه‌كدا هاتووه‌له‌ڕیزكردنىدا له‌قورئاندا, زنجیره‌ى ئه‌و سووره‌تانه‌ى تێیدا هاتوون ئه‌مانه‌یه‌: (40 ، 41 ، 42 ، 43 ، 44 ، 45 ، 46), ته‌نانه‌ت هاتنه‌خواره‌وه‌یشیان به‌دواى یه‌كتردا هاتووه‌، چونكه‌یه‌كه‌م جار سووره‌تى ژماره‌(40) هاتۆته‌خواره‌وه‌, دوایى (41), و دوایى (42) و …. به‌م شێوه‌یه‌، له‌ئه‌نجامى ئه‌وه‌ى كه‌(حم) ئایه‌تێكه‌و (عسق) ئایه‌تێكه‌، سه‌ره‌تاكانى (الحوامیم) كۆمه‌ڵێكى یه‌ك له‌دواى یه‌كى بێ بچڕانى بێك هێناوه‌, له‌كاتێكدا كه‌بچڕان ڕووى داوه‌له‌ریز كردنى سه‌ره‌تاكانى (الر), ئه‌ویش به‌سووره‌تى (الرعد): (المر).

6- یه‌كه‌م سووره‌ت كه‌هاته‌خواره‌وه‌له‌سووره‌تى سه‌ره‌تاكاندا: سووره‌تى (القلم) بوو, و ئایه‌تى یه‌كه‌م تیایدا نْ وَ الْقَڵمِ وَ مَا ێسْگُرُونَ (القلم :1), سووره‌تى (ق) دووه‌م دابه‌زین بوو, باشان (ص)، واته‌: یه‌كه‌م هاتنه‌خواره‌وه‌هاتنه‌خواره‌وه‌ى ئه‌و سه‌ره‌تایانه‌بوو كه‌له‌یه‌ك بیت بیك دێن, و بیتیش یه‌كه‌ى دروست بوونى ئه‌و سه‌ره‌تایانه‌یه‌.