ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
پرسیارى ٣٧/ پێناسه‌ى یه‌کتایى کردنى خوا له په‌روه‌ردگایه‌ت و سیفه‌ت و ناوه جوانه‌کانیدا ( تَوحيدُ الرُّبُوبيَّةِ والصَّفَاتِ والآسمَاء ) چیه؟
کاوان کوردى....ئاماده‌کرنى : دلاوه‌ر کوردی
جۆره‌کانى یه‌کتایى کردنى خوا
جۆرى یه‌که‌م: یه‌کتایى کردنى خوا له په‌روه‌ردگاریه‌ت وسیفه‌ت و ناوه‌جوانه‌کانیدا ( تَوحيدُ الرُّبُوبيَّةِ والصَّفَاتِ والآسمَاء )
وه هه‌ر خواى گه‌وره‌ش به ته‌نها خاوه‌نى ناوه جوانه‌کان و ئاوه‌ڵناوه به‌رز و بڵنده ته‌واوه‌کانه, وه پاک و بێگه‌ردیشه له هه‌موو ئاوه‌ڵناوێکى که‌مو کورت و ناته‌واو, که له به‌دیهێنراوه‌کانیدا به‌دیده‌کرێت ٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى خواى گه‌وره (وَلِلّهِ الأَسْمَاء الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا وَذَرُواْ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي أَسْمَآئِهِ سَيُجْزَوْنَ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ)(الاعراف: 180}واتة: وة هةر بؤ خواى طةورةية ناوة جوان و ثيرؤزةكان, جا ئيَوة بةو ناوة جوانانة داوا لة خواى طةورة بكةن و ليَى بثاڕيَنةوة, وة واز لةوانة بيَنن كة لادةدةن لة حةق و ڕاستى لة ناوة ثيرؤزةكانى خواى طةورةدا, بةڕاستى ئةوانةثاداشتى كردةوةكانى حؤيان وةردةطرنةوة 0
هةروةها دةفةرمىَ: [قُلِ ادْعُواْ اللّهَ أَوِ ادْعُواْ الرَّحْمَـنَ أَيّاً مَّا تَدْعُواْ فَلَهُ الأَسْمَاء الْحُسْنَى وَلاَ تَجْهَرْ بِصَلاَتِكَ وَلاَ تُخَافِتْ بِهَا وَابْتَغِ بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلاً) [ 110] {الإسراء : (110}واته: پێیان بڵێ ئێوه به ناوى پیرۆزى (الله)وه داوا له خواى گه‌وره بکه‌ن یان به سیفه‌تى (الرحمن)ه‌وه به هه‌رکامى داوا بکه‌ن و بپاڕێنه‌وه هه‌ر دروسته, چونکه خواى گه‌وره خاوه‌نى ناوه جوان و ئاوڵناوه پیرۆزه‌کانه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى[ 8]]{طه:8}واته: (الله) ئه‌و زاته‌یه که جگه له‌و هیچ په‌رستراوێک نیه به‌ڕاستى شایه‌ن په‌رستن بێت, که خاوه‌نى ناوه جوانه‌کانه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: (هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِيمُ [ 22] هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْڕكُونَ [ 23] هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَاڕئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ [ 24]){الحشر22-24}واته: (الله) ئه‌و زاته‌یه که جگه له‌و هیچ په‌رستراوێک نیه به‌ڕاستى شایه‌ن په‌رستن بێت, که زانایه به هه‌موو په‌نهانى و ئاشکراکان, وه هه‌ر ئه‌ویشه خاوه‌نى به‌زه‌یى و میهربانى, (الله) ئه‌و زاته‌یه که جگه له‌و هیچ په‌رستراوێک نیه به‌ڕاستى شایه‌ن په‌رستن بێت, که پادشاى هه‌موو بونه‌وه‌ره, پاک و بێگه‌رد و پوخته‌یه, ئاشتى په‌روه‌ره و ئاسایش به‌خشه, به‌ڕاست خه‌ره‌وه‌ى پێغه‌مبه‌ران و باوه‌ڕدارانه, خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاته و زاڵه, خاوه‌ن شکۆیه, گه‌وره‌ى راسته‌قینه‌یه, پاک و بێگه‌رى بۆ ئه‌وه له‌وه‌ى تێنه‌گه‌یشتو و نه‌فامه‌کان ده‌یکه‌نه هاوبه‌شى (الله) ئه‌و خوایه‌یه که به‌دیهێنه‌ر و دروستکه‌رى بێ نمونه‌یه دیمه‌نده‌ر وێنه به‌خشه, هه‌ر بۆ ئه‌وه ناوه جوان و شیاوه‌کان, هه‌ر چى له ئاسمانه‌کان و زه‌ویدایه بێگه‌ردى و بێخه‌وشى ئه‌و ده‌که‌ن به‌ڕاستى ئه‌و زاتێکى باڵاده‌ست و دانایه ٠
خواى گه‌وره خاوه‌نى سیفه‌ته به‌رزه‌کان و ناوه جوانه‌کانه, وه‌ک له ئایه‌ته‌کانى پێشودا باسکرا وه پاک و بێگه‌ردیشه له هه‌موو سیفه‌تێکى کوموکورتى, وه‌کو بونى هاوسه‌ر وڕۆڵه و باوک و هاوبه‌ش و هاوتا و هاوشێوه, وه مردن و خه‌وتن و ئه‌نۆزدان و ماندوبون و بێئاگایى وله‌بیرچونه‌وه وشاره‌زا نه‌بوون به‌شێک با چه‌ند بچوکیش بێت و سته‌مکردن و پێویستى بون به‌یارمه‌تى دانى که‌سانى تر و هه‌ژارى و٠٠ هتد له‌به‌ر ئه‌م ئایه‌تانه‌ى خواره‌وه:
فه‌رموده‌که‌ى خواى گه‌وره : [قُلْ أَرَأَيْتُم مَّا تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ اِئْتُونِي بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ) {الأحقاف : 4}واتة: بةو هاوبةش بڕياردةرانة بلَىَ: ئاية ئةوانةى دةيانثةرستن بيَجطة لة خواى طةورة ثيَم ثيشاندةن ثيان بةديهيَناوة لة زةويدا يان ئاية هيض هاوبةشيَكيان هةية لة ئاسمانةكاندا, دةى كتيَبيَكى ئاسمانيم بؤ بيَنن كة لة ثيَش ئةم قورئانة بؤتان هاتبيَت يان دياردةيةكى زانستى لةو روةوة ئةوة بةلميَنيَت ئةطةر راست دةكةن 0
هةروةها دةفةرمىَ: [وَقُلِ الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَلَم يَكُن لَّهُ شَڕيكٌ فِي الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُن لَّهُ وَلِيٌّ مِّنَ الذُّلَّ وَكَبِّرْهُ تَكْبِيراً]{الإسراء :( 111واتة: بلَىَ سوثاس و ستايش بؤ ئةو خوايةى كة رؤلَةى بؤ خؤى دانةناوة, وة لة مولَك و دةسةلَاتيدا هيض هاوبةش وشةريكيَكى نةطرتوة وة هيض ثشتيوان و يارمةتى دةريَكيش نية لة زةليلى و بىَ دةسلَاتيدا, بةلَكو ئةو بة تواناية وبالَادةستة و ثيَويستى بة كةس نية, بؤية هةردةم بة طةورة و مةزنى بزانة 0
هةروةها دةفةرمىَ: [قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ [ 1] اللَّهُ الصَّمَدُ [ 2] لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ [ 3] وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُواً أَحَدٌ [ 4]{ الإخلاص : 1-4}واته: بڵێ خواى گه‌وره تاک و ته‌نهایه بێ هاوبه‌ش و بێ هاوه‌ڵه خواى گه‌وره زاتێکى پایه‌دار و بێنیازه پێویستى به که‌س نیه, به‌ڵام هه‌موو خه‌ڵکى پێویستیان به‌وه هیچ که‌سێکى لێ نه‌بوه و خۆشى له که‌س نه‌بوه, وه هه‌رگیز هاوتا و هاوێنه‌شى نیه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: (وَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَداً) ٣] الجن: ٣}واته: به‌ڕاستى شکۆیى و گه‌وره‌یى په‌روه‌ردگارمان له‌وه به‌رزتره که‌وا هاوسه‌ر و ڕۆڵه بۆ خۆى دانات ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ [رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا فَاعْبُدْهُ وَاصْطَبِرْ لِعِبَادَتِهِ هَلْ تَعْلَمُ لَهُ سَمِيّاً]{مريم : 65}واته: ئه‌و زاته په‌روه‌رگارى ئاسمانه‌کان و زه‌وى وبه‌دیهێنراوه‌کانى نێوانیانه, که‌واتا هه‌ر ئه‌و بپه‌رسته و به‌ندایه‌تى هه‌ر بۆ ئه‌و بکه, وه زور خۆگر و به‌ئارامیش به له په‌رستنیدا, ئایه تۆ هیچ که‌سێک شک ده‌به‌یت هاوێنه و هاناوى ئه‌و بێت وه‌کو ئه‌و خاوه‌ن ئه‌وسیفه‌ته به‌رز و بڵندانه بێت ؟!٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: (وَتَوَكَّلْ عَلَى الْحَيِّ الَّذِي لَا يَمُوتُ وَسَبِّحْ بِحَمْدِهِ وَكَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيراً ) {الفرقان : 58}واته: تۆ به‌ته‌نها پشت به‌و زاته ببه‌سته که هه‌میشه زیندوه وهه‌رگیز نامرێت, به‌رده‌وام ته‌سبیحات و سوپاس و ستایشىئه‌و بکه, ئه‌وه‌نده به‌سه بۆ ئه‌و زاته که به هه‌موو گوناه وتاوانى به‌نده‌کانى ئاگاداره ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [اللّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِ إِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَ يَؤُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ] {البقرة : 255}واته: (الله) ئه‌و زاته‌یه که هیچ په‌رستراوێک نیه به ڕاستى شایسته‌ى په‌رستن و به‌ندایه‌تى کردن بێت جگه له‌و, وه هه‌ر زاتى ئه‌وه که‌وا هه‌میشه زیندوه و راگرو سه‌رپه‌رشتیارى هه‌موو به‌دیهێنراوه‌کانێتى, نه وه‌نه‌وز ده‌یگرێت ونه خه‌و هه‌رچى له ئاسمانه‌کان وهه‌رچیش له زه‌ویدایه هه‌ر ئه‌و خاوه‌نیانه‌کێیه که‌وا بتوانێت تکا بکات له حوزورى ئه‌ودا به بێ ئیزنى حۆى, ئه‌و زانایه به‌وه‌ى روده‌دات له ئیستا وله‌داهاتو وله رابردویشدا, هیچ کام له دروستکراوه‌کانى زانست و زانیارى ته‌واویان نیه ده‌رباره‌ى زانیارى و زانسته‌کانى ئه‌و, مه‌گه‌ر به‌وه‌ى که خۆى بیه‌وێت فێریان بکات, وه کورسێکه‌ى ئه‌و ئاسمانه‌کان و زه‌وى گرتۆته‌وه, وه پارێزگارى ئاسمانه‌کان و زه‌وى به‌لاى خواى گه‌وره‌وه هیچ گران نیه وهیچ ماندوى ناکات, وه ئه‌و خوایه‌کى بڵند و گه‌وره‌یه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ]{المؤمنون : 17}واته: وه بێگومان ئێمه له بان سه‌رتانه‌وه حه‌وت چین ئاسمانمانبه‌دیهێناوه وه هه‌رگیز ئێمه له به‌دیهێنراوه‌کانى خۆمان بێئگا نه‌بوینه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [عَالِمِ الْغَيْبِ لَا يَعْزُبُ عَنْهُ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَلَا أَصْغَرُ مِن ذَلِكَ وَلَا أَكْبَرُ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ]{سبأ : 3}واته: خواى گه‌وره زانایه به‌په‌نهانى و شاراوه‌کان, به ئه‌ندازه‌ى گه‌ردیله‌یه‌ک له ئاسمانه‌کان و زه‌ویدا له‌و ون نابێت هه‌روه‌ها له‌وه‌ش بچوکتر یان له‌وه‌ش گه‌وره‌تر نیه ئیللا له کتێبێکى رون و ئاشکرادا تۆمار کراوه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْراً عَظِيماً]{النساء : 40}واته به‌ڕاستى خواى گه‌وره به ئه‌ندازه‌ى گه‌ردیله‌یه‌ک سته‌م له به‌نه‌کانى ناکات, وه ئه‌گه‌ر چاکه‌شیان هه‌بێت ئه‌وه ئه‌وه‌نده‌ى بۆیان ده‌کاته‌وه, وه له‌لان خۆیه‌وه پاداشتى گه‌وره‌ى بێسنور ده‌به‌خشێت به چاکه خوازان ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ: [يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ){فاطر : 15}واتة: ئةى خةلَكينة ئيَوة زؤر هةذارن بؤ رةحمةت و فةزلَى خواى طةورة لة هةموو كات و حالَيَكدا, وة هةر تةنها خواى طةورةية كة دةولَةمةند و بيَنيازة وشايانى سوثاسة 0
هةروةها دةفةرمىَ: [ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ البَصِيرُ]{الشورى : 11}واته: هیچ شتێک له خواى گه‌وره ناچێت وهیچ وه‌کو ئه‌و نیه, وه هه‌ر ئه‌ویشه بیسه‌ر وبینا٠