ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
تاوانی بێ رێزی کردن بەھاوەڵان ..هاوه‌لان
نووسینی /هارون نوح طه خوێنەرەی بەڕێز: بەدڵنیاییەوە دەڵێین پەیڕەوانی قورئان و سوننەت لەسەر ھەمان رێبازن کە ھاوەڵانی پێغەمبەر لەسەری بوون و فێڵ و تەلەکەی دوژمنان و ناحەزانی یارو ھاوەڵان وەڵا دەنێین لە ھەمووچین توێژێک کە ھەوڵیان دەدا بۆ بەربەرەکانی و شەڕو ئاژاوە لەنێوانیان کە ھەندێ لە فەرموودەکانی پێغەمبەر ڕەتدەکەنەوە
وەکو:{خیر القرون قرنی پم الژین یلونھم.... الحدیپ}.کە دەڵێن لەدوای پێغەمبەر(درودی خوای لەسەربێت)ھاوەڵان وئەسحاب گۆڕانکاریان بەسەرھات دەستیان لە سووونەتی پیرۆزبەردا ھەمیشەحەزو ئارەزوویان پۆستی خەلا فەت و گەورەیی بووە پەنا بەخوا دەست و چاومان دەگرین لە ئاستی ھاوەڵانی پێغەمبەر چونکە ئەوان لە باشترین چەرخ و سەردەم ژیاون بەبەڵگەی ئەم فەرموودەیە کە دەفەرموێ: باشترین چەرخ و زەمان ئەوەیە کەمن تێیدا بژیم دواتر ئەوانی تر لەدوای ئەم چەرخە دێن دواتر ئەوانی ترکە لەدوای چەرخی دووەم دێن کە سەردەمی سەحابەو تابیعینە ھەروەھا تابیعینی تابیعین.
عن الحسن ڕن عائَََََََذبن عمرو -وکان من ڕێحاب رسول اللە (ێلی اللە علیە وسلم)- دخل علی عبیداللە بن زیاد فقال ڕی بنیّ انی سمعت رسول اللە (ێلی اللە علیە وسلم) یقول: ان شرّالرعاء الحگمە، فایاک ڕن تکون منھم. فقال لە اجلس فانماڕنت من نخالە ڕێحاب محمدفقال وھل کانت لھم نخالە.؟ انماکانت نخالەبعدھم وفی غیرھم( ).
واتە:دەگێڕنەوەلەحسن کە - عائەزی کوری عەمر- کە یەکێکە لە ھاوەڵانی پێغەمبەر(درودی خوای لەسەربێت)-چووەلای عبیداللە ی کوڕی زیاد .-کەسەرلەشکری عێراق بوولەسەردەمی یزیدی کوری معاویەئەولەشکرەی کەئیمامی حسین یان شەھیدکرد -پێی گووت: ئەی رَۆلەکەم بیستوومەلەپێغەمبەری خوا کە، فەرموویەتی : خراپترین شوان ئەوەیەکەتوندڕەوبێت لەگەڵ ڕەعیەتەکەی بەبەزەیی نەبێ لەئاودان و لەوەڕکردنیان جا ئەی عبیداللە ووریابە تۆلەوانە نەبیت.
عبیداللە گووتی: دانیشە بێگومان تۆلەخڵت وخاڵەکەی ھاوەڵانی محمدی – نخالە الدقیق . بەمانای توێکڵ وپەڵاشەکەی سەرگەنمی ھاڕیودێت. مەبەستی بێئەدەبی کردن بووبەھاوەڵان -ئینجا عائەز گووتی : بۆ ھاوەڵانی محمد خڵت وخاڵیان ھەبوو ؟بێگومان خڵت وخاڵ ئەوەبوو لەدوای ھاوەڵان ھات ولەغەیری ئەوان ھات. مەبەستی خەلافەتی ئەو بوو لەگەڵدارودەستەکەی، چونکەھاوەڵان چاکترینی خەڵک بوون لەدوای پێغەمبەر (درودی خوای لەسەر بێت).
ئینجا بزانە: ھەرکاتێ باسی یەکێ: لە ھاوەڵان، بکرێت کە بۆ چی دەبێ شەڕ بکرێت لەنێوانیان خەڵک بکوژرێت بۆچی دەبێ عائیشەی دایکی ئیمانداران بجەنگێ لەگەڵ ئیمامی (علی) بۆچی معاویەی کوڕی ئەبوسوفیان شەڕی ئیمامی (علی) دەکات بۆ دەبێ ھاوەڵانی پێغەمبەر (عمّار) بکوژن بۆچی بۆچی..؟ ئێمەش دەڵێین وەکو پێشەوا (شافیعی)فەرموویەتی: {وماجری بین الێحابە نسکت} ئەوەی لەنێوان ھاوەڵان ڕوو دەدات خۆی لێ بێ دەنگ دەکەین وقسەی لێ ناکەین و ھیچ لەھاوەڵانی پێغەمبەر بەسووک سەیر ناکەین وباسیان بە خراپە ناکەین، چونکە ئەوان ھیچیان نەیاندەویست شەڕ دروست بێت لەنێوانیان. بەڵام لەبەر ئەوەی چەند دەستێکی گڵاوو پیس ھاتە ناو ڕیزی ھاوەڵان ئەوەیان کرد کە کردیان سەبەئیەکان ئیمامی عوسمانیان شەھید کرد ئینجا ئەوەبوو(عائیشە) داوای لە ئیمامی (علی) کوڕی ابو گالب کرد کە تۆڵەی (عوسمان) بکاتەوە، بەڵام ئیمامی (علی) فەرمووی جارێ ھێشتا زووە بۆ قیێاێ و تۆڵە تاکو دەوڵەت دادەمەزرێت ھەموویان بەیعەت دەدەن ئینجا تۆڵە دەکرێتـەوە، بەڵام (عائیشە) سوور بوو لەسەرخوێنی ئیمامی(عوسمان) چونکە متمانەی کەسەبەئیەکان نەبوو کە تەنانەت بەیعەتیش بدەن بە(امیر المۆمنین) چونکە دەیزانی شوێن کەوتوانی کێن، بۆیە بڕیاری جەنگیدا دوای کۆتایی شەڕەکە عائیشە کە دەگەڕێتەوە مەدینە پرسیار لەھەندی ھاوەڵان دەکات، دەڵێن لەشەڕی (الجمل) شەھید کرا، ئەویش زۆر بەرەحم و سۆزەوە دوعایان بۆ دەکات دەڵێت:خوای گەورە لەگوناحیان خۆش دەبێ ان شاء اللە ھەم دوعا بۆ ئەم جەنگاوەرانەش دەکات کە لەگەڵ ئیمامی (علی) دا بوون بۆیە پێویستە ئێمەش بەوردی ئەمء