ماڵپەری قورئانی پیرۆز

له‌ فه‌رموده‌كانی سوننه‌نی ابوداودی ئه‌سه‌جه‌ستانی /وه‌رگیر/ناصح ابراهیم سازانی ////عَنْ عَائِشَةَ رَضِىَ اللهُ عَنْها قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: (عَشْرٌ مِنَ الْفِطْرَةِ: قَصُّ الشَّاڕبِ, وَإِعْفَاءُ اللِّحْيَةِ, وَالسِّوَاكُ, وَالاِسْتِنْشَاقُ بِالْمَاءِ, وَقَصُّ الأَظْفَاڕ, وَغَسْلُ الْبَرَاجِمِ, وَنَتْفُ الإِبِطِ, وَحَلْقُ الْعَانَةِ, وَانْتِقَاصُ الْمَاءِ). - يَعْنِى الاِسْتِنْجَاءَ بِالْمَاءِ -. قَالَ زَكَڕيَّا: قَالَ مُصْعَبٌ [بْنِ شَيْبَةَ]: وَنَسِيتُ الْعَاشِرَةَ ؛ إِلاَّ أَنْ تَكُونَ الْمَضْمَضَةَ).(حسن) واتە: لە خاتوو عائیشەوە دەگێڕنەوە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم فەرموویەتی: سوننەتی فیترەت بریتین لە دە رەوشتی پاكی پێغەمەران: سمێڵ كورت كردنەوە, ریش هێشتنەوەو بەردانەوەی, سیواك كردن, ئاو لە لوت رادان, نینۆك كردن, شتنی لۆچی سەر جمگە و گرێ پەنجەكان, هەڵكێشانی مووی بن باڵ, تاشینی مووی شەرمگا, تارەت گرتن بە ئاو. زەكەریا وتی: موصعەب وتویەتی: دەیەمم لە بیرنەماوە ئەگەر ئاو لە دەم رادان نەبێ. عَنْ عَمَّاڕ بْنِ يَاسِرٍ, أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: (إِنَّ مِنَ الْفِطْرَةِ: الْمَضْمَضَةَ, وَالاِسْتِنْشَاقَ). فَذَكَرَ نَحْوَهُ, وَلَمْ يَذْكُرْ (إِعْفَاءَ اللِّحْيَةِ) وَزَادَ: (وَالْخِتَانَ ). قَالَ: (وَالاِنْتِضَاحَ). وَلَمْ يَذْكُڕ (انْتِقَاصَ الْمَاء ). يَعْنِى الاِسْتِنْجَاءَ(حسن)واتە: لە عەماری كوڕی یاسرەوە دەگێڕنەوە, كە پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم فەرموویەتی: (لە سوننەتی فیترەتن: ئاو لە دەم و لوت رادان) بە هەمان شێوەی فەرمودەكی عائیشە رەزای خوای لێ بێ  گێڕایەوە بەڵام باسی (ریش بەردانەوەی) نەكرد, بەڵكو (خەتەنەكردنی) بۆ زیاد كرد, راوی وتی: (ۆالاِنْتِضاح) كە بریتیە لە هەڵگرتنی كەمێك ئاو بە دەست و پژاندنی لە شەرمگا لەدوای دەستنوێژەوە, وە باسی (تارەت گرتنی) نەكرد واتە خۆ پاك كردنەوە بە ئاو.قَالَ أَبُو دَاوُدَ: وَرُوِىَ نَحْوُهُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَقَالَ خَمْسٌ كُلُّهَا فِى الرَّأْسِ وَذَكَرَ فِيه: (الْفَرْقَ), وَلَمْ يَذْكُرْ (إِعْفَاءَ اللِّحْيَةِ).(صحيح موقوف) ئەبو داود دەڵێت: بە هەمان شێوە فەرمودەكی عائیشە لە ئیبنو عەباسەوە رەزای خوایان لێ بێ  هاتووە, ئیبنو عەباس وتی: پێنجن هەر هەمووشیان لە سەردان, وە  باسی (فَرْقَ)ی كرد واتە مووی سەر كردن بەدوو بەشەوە بەشێكی بۆ لای راست و بەشێكی بۆ لای چەپ, بەڵام باسی ریش بەردانەوەی نەكرد.قَالَ أَبُو دَاوُدَ: وَرُوِىَ نَحْوُ حَدِيثِ حَمَّادٍ, عَنْ طَلْقِ بْنِ حَبِيبٍ, وَمُجَاهِدٍ, وَعَنْ بَكْڕ بْنِ عَبْدُ اللَّه الْمُزَنِىِّ, قَوْلُهُمْ, وَلَمْ يَذْكُرُوا: (إِعْفَاءَ اللِّحْيَةِ). (صحيح عن طلق موقوف) ئەبو داود دەڵێت: بە هەمان شێوە فەرمودەكەی حەمماد هاتووە, لە (طلْق)ی حەبیب و موجاهیدەوە, وە لە بەكری كوڕی (عَبْدُ اللَّه)ی موزەنیەوە, بە (موقوف)ی نەك بە (مرفوع)ی, بەڵام راویەكان باسی ریش بەردانەوەیان نەكردووە.عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ, عَنِ النَّبِىِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِيهِ: (وَإِعْفَاءُ اللِّحْيَةِ). (صحيح) واتە: لە ئەبو هورەیرەوە هاتووە, كە فەرمودەكەی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم ریش بەردانەوەی تێدایە.وَعَنْ إِبْرَاهِيمَ النَّخَعِىِّ نَحْوُهُ ... وَذَكَرَ: (إِعْفَاءَ اللِّحْيَةِ وَالْخِتَانَ).(صحيح موقوف) واتە: وە ئیبراهیمی نەخەعیش بە هەمان شێوە گێڕاویەتیەوە ... وە باسی ریش بەردانەوە و خەتەنەكردنی كردووە.