ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
ئەو ئاژەڵ و مێروانەی لەقورئاندا ناویان هاتووە
نووسينى /سه‌روه‌ر حسن //نووشسينگه‌ى ته‌فسير///لە چەند جێگایەكی جیاوازی قورئانی پیرۆزدا ئاماژە بە ئاژەڵ و مێرووەكان دراوە، جا یان بۆ حەرامكردنە (وەك بەراز) یان باسكردنی وەسفێكی خراپی هەندێك مرۆڤە (وەك گوێدرێژ و وشتر و مێشوولە و مێش و جاڵجاڵۆكە) یاخود پیرۆزی پێدان (وەك ئەسپ).چەند سورەتێكی قورئان بەناوی هەندێك لە ئاژەڵ و مێرووەوە ناونراون، ئەوانیش: البقرە- النحل- النمل- العنكبوت- الفیل- اڵانعام.
لە قورئاندا ئاماژە بە ئاژەڵان دراوە بەشێوەیەكی گشتی، وەك (الدّابّە) 14 جار، (الدّواب) 4 جار (جا مەبەست لێی بەدیهێنراوەكانە (بە مرۆڤیشەوە)، چونكە بەسەر زەویدا دەڕوات، یاخود هەر تەنها ئاژەڵان دەگرێتەوە یان ئەو مێروانەی بە كرۆژەری درەختەكان ناسراون. هەروەها جانەوەرانی كۆتایی دونیا كە وەك نیشانەیەكی ڕۆژی دوایی دەردەكەون).. (گیر) لە قورئاندا 34 جار هاتووە و (گائر)یش 5 جار. (لەوانە باڵندەی ئەبابیل و باڵندەی ئیبراهیم و عیسا و ئەو فریشتانەی دەفڕن)... وە (الجوارح) یەك جار هاتووە (جا لەئاژەڵان بێت وەك سەگەكان یاخود پەلەوەر و باڵندە بێت وەك باز)... هەروەها (السبُع) هاتووە وەك ئاماژە بۆ ئاژەڵانی وەك شێر و پڵنگ و گورگ و تانجی و كەمتیار و هاوشێوەی ئەوانە... (اڵانعام)یش كە (وشتر و مانگا و مەڕ و بزن دەگرێتەوە) 32 جار هاتووە و هەر لە سورەتی (اڵانعام) دا چوار جار دووبارەبووەتەوە.
لە سورەتی (اڵاعراف) دا زۆرترین ژمارەی ناوی ئاژەڵ و مێروو هاتووە، باسی 10 جۆر كراوە: وشتر و مانگا و مار و كوللە و ماسی و باڵندەی شەلاقە و بۆق و ئەسپێ و مەیمون وسەگ... هەر لە قورئانی پیرۆزدا هەندێك لە بەروبوومە ئاژەڵییە گرنگەكان بۆ خۆراكی مرۆیی هاتووە: وەك (البیچ المكنون) هێلكەی كڕ لەسەر كەوتوو و (العسل) هەنگوین و (اللبن) شیر و (اڵاوبار) توك و موو و (الجلود) پێست و (الصوف) خوری و (اللحوم) گۆشت و (الشحوم) چەوری.
ئەم خشتەیە ڕیزبەندیی ئەو ئاژەڵ و مێروانەیە كە لە قورئاندا ناویان هاتووە (بەپێی پیتە هیجائییەكان) لەگەڵ ناوی ئەو سورەت و ئایەتانەی تیایاندا هاتوون.
ناوی ئاژەڵە ناوهاتووەكان لەقورئاندا ناوی سورەت و ژمارەی ئایەتەكان كە ناوەكانی تێدا هاتووە
الإبل – الناقە-(البحیرە)-(السائبە)-(الوصیلە)-(الضامر) – الجمل – (الحام) اڵانعام(144) الغاشیە(17) هود(64)اڵاعراف (73،40،77) الإسرا‌و(59) الشعرا‌و(155) القمر(27) الشمس(13) الحج (27) المائدە(103)
البعوچە البقرە(26)
البغال النحل(8)
البقرە – البقر – العجل (ویشمل عجل إبراهیم السمین و عجل له خوار الذی اتخذه بنی إسرائیل إلهاً) هود(69)البقرە(70،71،93،92،54،69,68،51،67)اڵانعام(144،146) النسا‌ء(153) اڵاعراف(148،152) طه(88) الذاریات(26)
الثعبان- الحیە اڵاعراف(107) الشعرا‌و(32)طه(20)
الجراد اڵاعراف(133) القمر(7)
الحمار- الحمیر- حمر الجمعە(5)النحل(8) لقمان(19) المدپر(50)
الحوت – الحیتان - اللحم الگری (السمك) -صید البحر وطعامه الكهف(63،61) الصافات(142)القلم(48) اڵاعراف(163) فاطر(21)المائدە(96)
الخنزیر البقرە(173) المائدە(3) اڵانعام(145) النحل(115)
الخیل ال عمران(14)اڵانفال(60) صَ(31) العادیات(1)
الذئب یوسف(13،14،17)
الذباب الحج(73)
السلوی البقرە(57) اڵاعراف(160) طه(80)
الضأن- النعجە –ذبح عظیم(الكبش) اڵانعام(143) صَ(23،24) الصافات (107)
الضفادع اڵاعراف(133)
العنكبوت العنكبوت(41)
الغراب - الغرابیب المائدە(31) فاطر(27)
الفراش القارعە(4)
الفیل الفیل(1)
القردە البقرە(65) المائدە(60) اڵاعراف(166)
القسورە(اڵاسد باللغە الحبشیە) - السبع المدثر(51) المائدە (3)
القمل اڵاعراف(133)
الكلب اڵاعراف(176) الكهف(22،18)
المعز اڵانعام(143)
النحل النحل(68)
النمل النمل(18)
الهدهد النمل(20)
لە خشتەكەوە دەردەكەوێت كە قورئانی پیرۆز 27 پۆلی ئاژەڵانی باسكردووە. شیردەرەكان زیاتر لەوانی تر هاتوون (12 جۆریان): چواریان لە ئاژەڵە كاوێژكارەكان و سیانی گۆشتخۆر (شێر- سەگ- گورگ) و چوار لەوانەی بۆ سواری بەكاردێن (ئەسپ- هێستر- گوێدرێژ- فیل) و (بەراز و مەیمون)... لەگەڵا هەشت جۆر مێروو و سێ جۆر باڵندە و یەك جۆر لە هەریەكە لە ماسی و خشۆك و وشكاوەكییەكان.
لەم بەشەدا بەكورتی چەند زانیارییەكی سەرەتایی لەسەر هەریەكە لەو ئاژەڵانە دەدەین، بەهیواین ئەمە سەرەتایەك بێت بۆ خوێنەر كە خۆی بەدوای زانیاری زیاتر لەبارەی ئەم ئاژەڵانەوە بگەڕێت.