ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
ته‌وه‌رى باسه‌کانى سوره‌تی القیامة
نوسینی : ئه‌ندازیار عوسمان
ته‌وه‌ره‌ى باسه‌کانى ئه‌م سوره‌ته مه‌سه‌له‌ى قیامه‌ت ولێپرسینه‌وه‌یه,هه‌رچه‌ند وانه‌یه‌کى تایبه‌تى تیایه بۆحه‌زره‌ت(ص) که‌له‌کاتى دابه‌زینى قورئان دا بۆسه‌رى به‌په‌له‌په‌ل نه‌یڵێته‌وه له‌ترسى له‌بیرچونه‌وه, چونکه خوا خۆى ده‌یچه‌سپینێ له‌دڵ وده‌روونى دا, جائه‌مه‌ش وه‌ک ئه‌وه‌وایه که له کاتى ووتنه‌وه‌ى وانه‌یه‌ک دا مامۆستایه‌ک هه‌ندێ ئامۆژگارى قوتابیه‌کانى بکات دوور له‌باسى وانه‌که‌یان.. قورئان ده‌فه‌رموێت:(لااقسم بيوم القيامة )… سوێند ده‌خۆم به‌ڕۆژىقیامه‌ت
*ولاأقسم بالنفس اللوامة.. سوێند ده‌خۆم به‌ویژدانى زیندوو ونه‌فسى ڕه‌خنه له‌خۆگر که‌لۆمه‌ىخۆى ده‌کات..
*أیحسب الإنسان أن لن نجمع عظامه…ئایامرۆڤ واده‌زانێت هه‌رگیز ئێسکه‌کانى کۆناکه‌ینه‌وه؟!
*بلى قادرین على أن نسوى بنانه…به‌ڵێ , له‌وه زیاتریش ده‌که‌ین وتوانامان هه‌یه که نه‌خشه ورده‌کانى سه‌رپه‌نجه‌کانى دروست بکه‌ینه‌وه….
*بل یرید الإنسان لیفجر أمامه..نه‌خێر , باگومانى وانه‌بات , به‌ڵکو ئاده‌میزاد ده‌یه‌وێت گوناهوتاوان بکاته پیشه‌ى خۆى به‌درێژایى ژیانى, یاخود ده‌یه‌وێت قیامه‌ت له‌به‌رده‌میدا به‌رپا ببێت ئنجا باوه‌ڕى پێبهێنێت
*یسأل ایّان یوم القیامه… بێباکانه ده‌پرسێت: کوا, که‌ى ڕۆژى قیامه‌ت به‌رپا ده‌بێت؟ (بةخةيالَىخؤى زؤر بةدوورى دةزانيَت)
*فإژا برقَ البصر، وخسفَ القمر ، وجمعَ الشمس والقمر… کاتێک که‌چاو ئه‌بڵه‌ق ئه‌بێتو, مانگیش ده‌گیرێت وتاریک ده‌بێت وخۆرو مانگ کۆده‌کرێنه‌وه‌و ده‌چنه پاڵ یه‌ک…
*(يَقُولُ الْأِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ أَيْنَ الْمَفَرُّ) (القيامة:10) ..ئه‌و ڕۆژه مرۆڤ ده‌ڵێت : ئه‌ى هاوار بۆ کوێڕابکه‌م وله‌کوێوه خۆم ڕزگار بکه‌م..
*(كَلَّا لا وَزَرَ,الىربّك يومئذِ المستقرّ).. نه‌خێر ده‌ربازبوون نیه‌و ده‌بێ لاى په‌روه‌ردگارت ئاماده‌بیت
و ئۆقره بگریت بۆ لیپرسینه‌وه.
*(يُنَبَّأُ الْأِنْسَانُ يَوْمَئِذٍ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ) (القيامة:13) … له‌وڕۆژه‌دا مرۆڤ هه‌واڵى هه‌موو ئه‌و کرده‌وانه‌ى ده‌درێتێ که کردویه‌تىوئاسه‌وارى ئه‌و کرده‌وانه‌شى که دواى خۆى هاتونه‌ته‌دى.
*(بَلِ الْأِنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ، وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ) (القيامة:14-15)… به‌ڵکومرۆڤ خۆى شایه‌ته به‌سه‌ر خۆیه‌وه وئه‌ندامه‌کانى له‌ش شایه‌تى له‌سه‌ر ئه‌ده‌ن, هه‌رچه‌ند پاکانه بکات وبیانوو بهێنێته‌وه..تائێره باسى قیامه‌ت بوو, ئنجا دێته سه‌ر ئامۆژگارى و وانه په‌روه‌رده‌یه‌که‌ى حه‌زره‌ت
(ص) که پێى ده‌فه‌رموێت(لا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ ،إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ، فإذاقرأناه فأتبع قرآنه، ثمَّ إنَّ علينا بيانه (القيامة:16-20) واته:په‌له‌مه‌که‌و زمانت مه‌جوڵێنه, بۆ ئه‌وه‌ى په‌له‌بکه‌یت له‌وه‌رگرتنیدا,به‌ڕاستى له‌سه‌رئێمه‌یه کۆکردنه‌وه‌وخوێندنه‌وه‌ى,جا کاتێک ئێمه ده‌یخوێنینه‌وه تۆش شوێنمان بکه‌وه له‌خوێندنه‌وه‌ىدا, پاشان به‌ڕاستى ڕوون کردنه‌وه‌شى له‌سه‌رئێمه‌یه… ئنجا له‌مه‌سه‌له‌ى په‌له‌کردنه‌وه که‌سیفاتێکى مرۆڤه, ئایه‌ته‌که ده‌به‌ستێته‌وه به‌باسى په‌له‌کردنى ئاده‌میزادوحه‌زکردنى له‌دنیا که(عاجلة)یه‌وشتێکى که‌م وکورت وخێرایه‌وته‌واو ده‌بێت وده‌فه‌رموێت :
* کلاَّ بل تحبونَ العاجلة… نه‌خێر ,وانىیه(زيندوبوونةوة هةردةبيَت),دیاره ئێوه هه‌ر ئه‌م دنیایه‌تانخۆش ده‌وێت که‌به‌په‌له به‌سه‌رده‌چێت.
*وتذرون الآخره..قیامه‌تو به‌هه‌شت پشت گوێ ده‌خه‌ن و وازى لێده‌هێنن..ئینجا دێته‌سه‌ر ئه‌و ڕووانه‌ى که گه‌شن وئاسووده‌ن به‌بینینى په‌روه‌ردگاریان , وه‌هه‌روه‌ها ئه‌و ڕووانه‌ش که‌ڕه‌ش وگرژوتاڵن ودۆزه‌خین وده‌فه‌رموێت: (وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ،إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ) (القيامة:22-23) ..
ئه‌و روَژه ڕووخسارانێک گه‌شاوه‌و ئاسووده‌ن وته‌ماشاى په‌روه‌ردگارى ده‌کات..
*(وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ) تَڤُنُّ أَنْ یُفْعَڵ بِهَا فَاقِرَه‌ٌ) (القيامة:24-25) هه‌ر له‌و ڕۆژه‌ش دا ڕووخسارانێکى تر ڕش وتاڵن,چاوه‌ڕوانن کاره‌ساتى پشت شکێنیان به‌سه‌ردا بهێنرێت.
*كلا إذا بلغتِ التراقِ، وقيلَ من راق.. .. نه‌خێر ئه‌وخه‌ڵکه هه‌روا ژیانیان به‌رده‌وام نابێت به‌ڵکو کاتێک دێت که‌ڕۆحى یه‌ک به‌یه‌کیان ده‌گاته گه‌رویان , ئه‌وساده‌وترێت , کێ فریادڕه‌سیه‌تى؟
*وظنَّ أنه الفراق والتفت الساقُ بالساق , به‌ڵام له‌و کاته‌دا ,ئه‌وکه‌سه‌ى له‌سه‌ره‌مه‌رگدایه دڵنیایه که ئیتر هیچ شتێک فریاى ناکه‌وێت وکاتى ماڵ ئاواییه..ئیتر قاچى به‌یه‌کدا ده‌ئاڵێت..
* الى رَّبك يومئذالمساق… ئه‌وسا له‌و ڕۆژه‌دا بۆ لاى په‌روه‌ردگارته ڕاپێچ کردن…
*فلا صدَّقَ ولا صلَّى ولكن كذَّبَ وتولَّى… نه‌بڕواى هێناونه‌نوێژى کرد به‌ڵکو هه‌ربڕواى نه‌هێناوپشتى تێکرد.
*ثمَّ ذهب الى أهله يتمطى..پاشان هه‌موو جار به‌له‌نجه‌و لارو خۆبادانه‌وه ده‌گه‌ڕایه‌وه ناو که‌س وکارى وکه‌شخه‌ى ده‌کرد ..
*أولى لك فأولى, ثمَّ أولى لك فأولى..جائه‌م دۆزه‌خه بۆ تۆشیاوترو له‌بارتره, پاشان هه‌ر ئه‌وسزایه بۆتۆ شیاوترو له‌بارتره
أيحسبً الإنسان أن يترك سدى،ألم يك نطفة من منى يمنى ، ثمَّ كان علقةّ فخلق فسوى فجعل من الزوجين الذكر والانثى
ئایا ئاده‌میزاد واده‌زانێت هه‌روا وازى لێ ده‌هێنرێت ولێى ناپرسرێته‌وه؟باشه کاتى خۆى نوتفه‌یه‌ک نه‌بووه له‌مه‌نى که ده‌ڕژێنرایه شوێنى خۆى وپاشان خۆهه‌ڵواسه‌رێک بوو گه‌شه‌ى کردو ئینجا هه‌ر له‌و مه‌نى یه هه‌ردوو جووت نێرومێى دروست کردووه,
*ألیس ژالک بقادر على أن یحى الموتى…ئایا ئه‌و زاته‌ى ئه‌وه بکات ناتوانێت مردووه‌کان زیندووبکاته‌وه؟ به‌ڵێ..ده‌توانێ وئێمه له‌سه‌ر ئه‌وه شایه‌تى ده‌ده‌ین ئه‌ى خواى په‌روه‌ردگارمان)