ماڵپەری قورئانی پیرۆز

جا دوای ئاماژە بۆ ئەم سێ‌ مەبەستە خودا داوامان لێدەكات سەرنجیان لێبدەین‌و بەدییان بهێنین‌و لێیان وردبینەوەو سەوداو مامەڵەیان لەگەڵدا بكەین.

سەبارەت بە مەبەستی یەكەمیش: (تاكو بیربكەنەوە/ لعلهم یتفكرون) ئەوە دیارە كە بیستنی چیرۆكەكانی قورئان‌و هەڵوێستەكردن لە ئاستیاندا‌و لێ وردبوونەوەیان دەبێتە هۆی تێفكرین‌و بیركردنەوە. تێفكرینیش كردارێكی هۆشمەندییە كە مرۆڤ تیایدا فیكری دەخاتە كار‌و عەقڵا‌و هۆشی بەگەڕ دەخات‌و خانەكانی پەند لێوەرگرتن‌و وانەی بەسوودی تێدا دەدۆزێتەوە. قورئان تێفكرین‌و هۆشیماریمان لێ دەخوازێت‌و لە چەندەها ئایەتدا بانگمان دەكات بۆ بیركردنەوەو پەند وەرگرتن، وەك لەم فەرمایشتەی خوادا هاتووە:

{قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ (46)} [سبأ] واتە: ئەی پێغەمبەر! پێیان بڵێ‌: من یەك ئامۆژگاری ئێوە دەكەم، ئەوەیە كە بۆ خودا‌و لەپێناوی خوادا بەدووكەس (دووقۆڵی)‌و یان هەركەس بە تەنهایی، دابنیشن‌و پاشان بیربكەنەوە.

واتە بیر لە قورئان‌و پێغەمبەر‌و ڕێبازەكەی بكەنەوە.

بێگومان بیركردنەوە ئەركێكی قورئانی‌و، پێویستییەكی فەرزبووی ئیسلامی‌و، زەرورەتێكی ژیانیشە.

جا ئەو كەسانەی ئەم ئەركە بەجێ‌ ناهێنن‌و ئەو فەرزەش پەك دەخەن، ئەوا ئەو نیعمەتە گەورەیەی كە خودا پێ‌ی داون بەفیڕۆ دەدەن‌و ئەو وزە زۆرەی پێشی بەخشیون ونی دەكەن.

بیركردنەوە‌و هۆشمەندبوون‌و تێگەیشتن لەبەروبوومی خوێندنەوەی چیرۆكی پێشینەكانن لە قورئاندا‌و ئەنجامێكە لە ئەنجامەكانی بیستنی چیرۆكەكان‌و، ئامانجێكی بەرزیشە كە دەبێت هەر كەسێكی خوێنەر یان بیسەر خاوەنی بێت، یان هەركەسێكیش كە بۆ خەڵكیی تری دەگێڕێتەوە.

خودای مەزن فەرموویە:{فَكَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا وَهِيَ ظَالِمَةٌ فَهِيَ خَاوِيَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا وَبِئْرٍ مُعَطَّلَةٍ وَقَصْرٍ مَشِيدٍ (45) أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُوڕ (46)} [الحج]

واتە: چەندەها شار‌و شارۆچكە هەبوون ماوەمان پێ‌دان لەكاتێكدا دانیشتوانەكانیان ستەمكار بوون‌و خانووبەرەكانیان بەسەر یەكتردا تەپی‌و، بیری ئاوی چۆڵا‌و بێكەس‌و بێ‌ناز‌و، كۆشك‌و تەلاری بەرز‌و بڵند‌و بێ‌خاوەن، ئەوانەمان بەهۆی ستەمەكانیانەوە لەناوبرد. دەی ئایا ئەوانە بەسەر زەویدا نەڕۆیشتوون‌و ئایا -كافرانی قوڕەیش‌و خەڵكانی دوای خۆیان- لەكاتی تێپەڕبوون بەسەر كەلاوەكانیاندا بە دڵا‌و دەروونێكی هۆشدارەوە بیریان لێ نەكردۆتەوەو لێكیان نەداوەتەوە كە -كوان خەڵكانی رابوردوو، ئەو شارانە بۆ وێران كران؟ كێ‌ ئێمەی دروست كردووە؟ مەبەست لە ژیانمان چییە-؟! یان وا دیارە گوێ‌‌و دەزگای بیستنیان نییە، بەڵام خۆ دەزگای دیتنیان كوێر نییە، بەڵكو ئەو دڵانەی نێو سینەكانیان كوێر دەبن.

هەروەها خودا فەرموویە:{وَإِنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ مُصْبِحِينَ (137) وَبِاللَّيْلِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ (138)} [الصافات] واتە: كاتێك ئێوە لە(شام) دەگەڕێنەوە، لە بەرەبەیاندا چاوتان بە ئاسەواریان دەكەوێت‌و پێیدا تێدەپەڕن‌و، بەشەویش -هەندێك جار لەوێوە تێدەپەڕن-‌و ئایا بە دیتنی ئاسەواری ئەو سزایانە بیر ناكەنەوەو عەقڵتان ناخەنە كار؟

ئەم دوو ئایەتەی سورەتی (الصافات) كە تیشك دەخەنە سەر چارەنووسی گەلەكەی (لوگ)‌و ئاماژە بۆ ئاسەواری خاك‌و ژینگەیان دەكەن، لە هەمان كاتدا رووی گفتاریشیان تێدا كراوەتە هۆزی (قوڕەیش)‌و بە بیریان دەهێنێتەوە كە كاتێك قوڕەیش بەهۆی هات‌و چۆ‌و بازرگانییانەوە رۆژانە بەیانیان‌و ئێواران بەلایاندا تێدەپەڕن، با پەندی لێ وەرگرن..

قورئان بەم ئایەتانە سەرزەنشتی قوڕەیش دەكات لەبەر ئەوەی عەقڵیان بەكار نەهێناوەو فیكریان نەخستۆتە گەڕ‌و بەوردی سەرنجیان لەسەر كارەساتی گەلی (لوگ) رانەگرتووە، تا بەم رەنگەش عەقڵا‌و فیكر‌و سەرنجیان بیانگەیەنێت بە كرداری باوەڕهێنان بە خودا‌و وازهێنانیان لە هەركارێكی هۆی توڕەبوونی خودا‌و پاشان كەوتنە بەر سزای سەختی خودا..