سەرەکیەکان

ئاماری ماڵپەر





ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه‌


خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز

- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له‌ هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره‌ بکه
-  بۆ گوێ گرتن له‌ قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه‌ به‌کوردى و زمانه‌ جیهانیه‌کان کلیک لێره‌ بکه

سەرەتا

سوودەكانی مەڕوماڵات...له‌قورئاندا

سوودەكانی مەڕوماڵات...له‌قورئاندا

نووسينى /سه‌روه‌ر حسن /نووسينگه‌ى ته‌فسير///دەربارەی بەدیهێنانی ئاژەڵان و زیندەوەران، هەروەها ئەو ئامانجانەی لەپێناویاندا بەدیهێنراون، خوای گەورە لە پەرتوكە پڕ دەرئاساكەیدا دەفەرموێت:

{وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (5) وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُڕيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ (6) وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ (7)} [النحل] واتە: ماڵاتی دروستكردووە بۆ خزمەتی ئێوە، (لە خوری و موو و پێستیان جۆرەها پۆشاك و ڕایەخ دروستدەكەن) كە گەرمیتان پێدەبەخشێت (لە سەرما و سۆڵەدا)، هەروەها جۆرەها سوودی تری لێوەردەگرن لە شیر و گۆشتەكەیشی دەخۆن. كە لە ئێوارەدا ماڵاتەكان دەهێننەوە (بە تێری و شیرەوە)، لە بەرەبەیانەكانیشدا كە لە ماڵ دەریاندەكەن، دیمەنێكی جوانتان بۆ دەنوێنن. هەندێك لەو ماڵاتانە بار و كەلوپەلی سەنگینتان هەڵدەگرن بۆ وڵات و شوێنێك كە ئێوە دوای زەحمەت و ماندوبوونێكی زۆر نەبێت پێی نەدەگەیشتن. بەڕاستی پەروەردگارتان زاتێكی زۆر بەسۆز و میهرەبانە.

یان دەفەرموێت: {وَمِنَ الْأَنْعَامِ حَمُولَةً وَفَرْشًا كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ (142)} [الأنعام]، واتە: (هەر خوا) هەندێك لە ماڵاتی بۆ ئێوە ڕامهێناوە كە بۆ باربردن بەكاریان دەهێنن (لە خوری و مووی هەندێكی تریان) فەرش و ڕایەخ دروستدەكەن و بۆ سواریش هەندێكی تریان بەكاردەهێنن، دە بخۆن لەو ڕزق و ڕۆزییەی كە خوا پێی بەخشیوون، نەكەن شوێن هەنگاو و (نەخشە و پلانەكانی) شەیتان بكەون، چونكە بەڕاستی ئەو دوژمنێكی ئاشكرای ئێوەیە.
هەروەها پەروەردگار دەفەرموێت:{وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَاڕهَا وَأَشْعَاڕهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ (80)} [النحل]، واتە: هەر خوایە (كە هەموو شتێكی بۆ ڕەخساندوون تا ماڵ و خانووبەرە دروست بكەن) ماڵەكانتانی بۆ كردوون بەهۆی ئارامگرتن و حەوانەوە و لە پێست و مووی ماڵاتیش دەتوانن شوێن و جێگا بۆخۆتان بسازێنن، پاشان لەكاتی كۆچتاندا بەئاسانی بیگوێزنەوە، لەكاتی نیشتەجێ بوونتاندا بەئاسانی هەڵی بدەن و لە خوری و كوڵك و مووەكەی، دەتوانن كەلوپەل و شتومەك بۆخۆتان دروستبكەن و تا ماوەیەك سوودیان لێوەربگرن. 
{وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّاڕبِينَ (66)} [النحل] واتە: بەڕاستی لە بوونی ماڵات و (زیندەوەرانی جۆراوجۆردا) پەند و ئامۆژگاری هەیە بۆتان و جێگای سەرنج و تێڕامانە، لەنێوان ئەو شتانەی كە لە سكیاندا هەیە، لە گژوگیای هەرسكراو و خوێندا شیرێكی پاك و بێگەرد و خۆش و بەتام بەرهەم دەهێنێت بۆ ئەوانەی دەیخۆنەوە.
{وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِنْ طُوڕ سَيْنَاءَ تَنْبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِلْآكِلِينَ (20) وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهَا وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (21)} [المؤمنون] واتە: بەڕاستی بەدیهاتنی ماڵاتیش جێگای سەرنج و پەندە بۆتان (كە وردببنەوە و بەدیهێنەری جوانكار بناسن) جا لەوەی كە لە سكیاندا بەدیدێت (مەبەست شیرە) دەرخواردتان دەدەین و زۆر كەڵكی تری بۆتان هەیە (لە پێستیان، لە خوری و موویان...هتد) هەروەها لێشیان دەخۆن. لەسەر پشتی هەندێك لەو گیاندارانەش هەڵدەگیرێن و لەسەر كەشتییەكانیش. 
{اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعَامَ لِتَرْكَبُوا مِنْهَا وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (79) وَلَكُمْ فِيهَا مَنَافِعُ وَلِتَبْلُغُوا عَلَيْهَا حَاجَةً فِي صُدُوڕكُمْ وَعَلَيْهَا وَعَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ (80) وَيُڕيكُمْ آيَاتِهِ فَأَيَّ آيَاتِ اللَّهِ تُنْكِرُونَ (81)} [غافر]واتە: هەر خوایە كە ماڵاتی بۆ ئێوە ڕامهێناوە تا هەندێكی بۆ سواری بەكاربهێنن و هەندێكیشی بۆ خۆراك سوودی لێ‌ وەربگرن. هەروەها سوودی زۆری ترتان دەست دەكەوێت لەو ماڵاتانەدا، بۆئەوەی بەسواری ئەوانە بگەنە ئەو شوێنانەی نیازتان لەدڵدایە بیگەنێ و كاروباری خۆتان ئەنجام بدەن، جا بەسواری ئەو وڵاخانە و كەشتیش هەڵدەگیرێن.
ئەو ئایەتە پیرۆزانە ئاماژە بەوە دەدەن كە ماڵات لە چەندین ڕووەوە سوودیان بۆ مرۆڤ هەیە، لەوانە:
بەرهەمهێنانی شیر.
بەرهەمهێنانی گۆشت.
بەكارهێنانی لە كاردا.
هەروەها كۆمەڵە سوودێكی تر: لە دروستكردنی كوڵك و پۆشاك و پێست و موودا... هتد.
ئەو ڕوانەی باسكران لە سوودگەلی ئاژەڵان، زانستی بەروبوومی ئاژەڵی كردوویەتیە ئامانجێكی سەرەكی، زانایانی پسپۆڕی ئەم بوارە ئەوپەڕی كۆشش بۆدەستەبەركردن و زیادكردنی ئەو بەرهەم و سوودانە دەكەن. 
دواجار زانست وێكچووی قورئانە لەو بەكارهێنانەدا كە لەئایەتە پیرۆزەكاندا ڕوون كراونەتەوە. 
هەموو مافەکانی پارێزراون بۆ ماڵپەری قورئانی پیرۆز