ماڵپەری قورئانی پیرۆز

له‌ سونه‌نى فه‌رمووده‌كانى ابو داودى ئه‌سسه‌جه‌ستانى ///عَنْ عَبْدُ اللَّه بْنِ عُمَرَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَشُغِلَ عَنْهَا لَيْلَةً فَأَخَّرَهَا حَتَّى رَقَدْنَا فِى الْمَسْجِدِ, ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا, ثُمَّ رَقَدْنَا, ثُمَّ اسْتَيْقَظْنَا, ثُمَّ رَقَدْنَا, ثُمَّ خَرَجَ

عَلَيْنَا فَقَالَ:(لَيْسَ أَحَدٌ يَنْتَظِرُ الصَّلاَةَ غَيْرَكُمْ).(صحيح)/فَقَاڵ:(ڵیْسَ أَحَدٌ ێنْتَڤِرُ الصَّڵاەَ غَیْرَكُمْ).واتە: لە (عَبْدُ اللَّه)ی كوڕی عومەرەوە رەزای خوایان لێ بێ هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم شەوێ سەرقاڵ بوو لە نوێژی خەوتنان ئەوەندە دواكەوت هەتا ئێمە لە مزگەوت لێی راكشاین, پاشان هەستاین لەخەو, ئینجا راكشاینەوە, پاشان لەژوورەكەی خۆیەوە هاتەدەرەوە بۆ لامان و فەرمووی: (كەس چاوەڕێی نوێژكردن ناكات جگە لە ئێوە).//عَنْ أَنَسِ, قَالَ: كَانَ أَصْحَابُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَيَنْتَظِرُونَ الْعِشَاءَ الآخِرَةَ حَتَّى تَخْفِقَ رُءُوسُهُمْ, ثُمَّ يُصَلُّونَ وَلاَ يَتَوَضَّئُونَ  (صحيح)/   واتە: لە ئەنەسەوە هاتووە, كە هاوەڵانی پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم لە مزگەوتدا چاوەڕێی نوێژی خەوتنانیان دەكرد هەتا ملیان لار دەبۆوە لەبەر خەو, پاشان نوێژیان دەكرد و دەستنوێژیشیان نەدەگرتەوە//قَالَ أَبُو دَاوُدَ: زَادَ فِيهِ شُعْبَةُ عَنْ قَتَادَةَ , قَالَ: كُنَّا نَخْفِقُ عَلَى عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ.(صحيح)   ئەبو داود دەڵێت: شوعبە فەرمودەكەیدا لە قەتادەوە ئەمەشی بۆ زیاد كردووە وتی: ئێمە لەسەردەمی پێغەمبەری خوادا صلی الله علیە وسلم ملمان لار دەبۆوە لەبەر خەو. //عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ, قَالَ: أُقِيمَتْ صَلاَةُ الْعِشَاءِ فَقَامَ رَجُلٌ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ, إِنَّ لِى حَاجَةً؟ فَقَامَ يُنَاجِيهِ حَتَّى نَعَسَ الْقَوْمُ - أَوْ بَعْضُ الْقَوْمِ - ثُمَّ صَلَّى بِهِمْ وَلَمْ يَذْكُرْ وُضُوءًا.  (صحيح)/واتە: لە ئەنەسی كوڕی مالیكەوە هاتووە, كە وتویەتی: قامەت كرا بۆ نوێژی خەوتنان پیاوێ هەستایەوە وتی: ئەی پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم من ئیشێكم پێتە, پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم هەستا بە چپە قسەی لەگەڵ كرد هەتا خەڵكەكە خەو بردنیەوە یان هەندێكیان خەو بردنیەوە, پاشان بەرنوێژی بۆ كردن. بەڵام باسی دەستنوێژگرتنەوەی نەكرد.//عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَكَانَ يَسْجُدُ, وَيَنَامُ وَيَنْفُخُ, ثُمَّ يَقُومُ فَيُصَلِّى وَلاَ يَتَوَضَّأُ, قَالَ: فَقُلْتُ لَهُ: صَلَّيْتَ وَلَمْ تَتَوَضَّأْ وَقَدْ نِمْتَ؟ فَقَالَ:(إِنَّمَا الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا). زَادَ عُثْمَانُ وَهَنَّادٌ (فَإِنَّهُ إِذَا اضْطَجَعَ اسْتَرْخَتْ مَفَاصِلُهُ).(ضعيف)/واتە: لە ئیبنو عەباسەوە رەزای خوایان لێ بێ هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم نوێژی كردوو بە دانیشتنەوە خەوت و پرخەی لێ دا پاشان هەستا نوێژی كردو دەستنوێژیشی نەگرتەوە. پێم وت: بەبێ ئەوەی دەستنوێژ بگریتەوە نوێژت كرد لە كاتێكدا كە خەوت بویت, فەرمووی: (دەستنوێژ گرتنەوە لەسەر كەسێكە كە لەسەر لاتەنیشتی راكشێ و بخەوێت). (عثمان) و (هناد) ئەمەشیان بۆ زیاد كردووە: چونكە ئەو كەسە كاتێك كە رادەكشێ جومگەكانی خاو دەبنەوە, ئەوكاتە ئاساییە كە شتێكی وەك بۆن لێ دەرچێت. قَالَ أَبُو دَاوُدَ: قَوْلُهُ (الْوُضُوءُ عَلَى مَنْ نَامَ مُضْطَجِعًا ). هُوَ حَدِيثٌ مُنْكَرٌ لَمْ يَرْوِهِ إِلاَّ يَزِيدُ أَبُو خَالِدٍ الدَّالاَنِىُّ, عَنْ قَتَادَةَ, وَرَوَى أَوَّلَهُ جَمَاعَةٌ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ, وَلَمْ يَذْكُرُوا شَيْئًا مِنْ هَذَا وَقَالَ: كَانَ النَّبِىُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَمَحْفُوظًا وَقَالَت عَائِشَةُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا:قَالَ: النَّبِىُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ (تَنَامُ عَيْنَاىَ, وَلاَ يَنَامُ قَلْبِى) (صحيح).   ئەبو داود دەڵێت: وتەی: (دەستنوێژ گرتنەوە لەسەر كەسێكە كە لەسەر لاتەنیشتی راكشێ و بخەوێت). فەرمودەیەكی (منكر)ە جگە لە یەزیدی ئەبو خالیدی دالانی, ئەویش لە قتادەوە كەسی تر ریوایەتی نەكردووە, وە سەرەتای فەرمودەكە كۆمەڵێك لە ئیبنو عەباسەوە رەزای خوایان لێ بێ ریوایەتیان كردووە, بەڵام باسی هیچ شتێكیان لەو شێوەیە نەكردووە, هەروەها وتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم دڵی پارێزراو بوو لە خەوتن - واتە دڵی نەدەخەوت چونكە هەمیشە ئامادە بوو بۆ وەرگرتنی وەحی. عائیشە رەزای خوای لێ بێ وتی: پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم فەرمووی: (من چاوم دەخەوێت, بەڵام دڵم هۆشیارە ناخەوێت).