ماڵپەری قورئانی پیرۆز

لە قورئاندا ناوی پیاوەكە‌و شیكاری ڕووداوەكانی‌و بەسەرهاتەكەشی دیاری نەكراوە، پێغەمبەریش صلى الله عليه‌ وسلم شتێكی ئەوتۆی لێ دیاری نەكردووە، هەروەها هاوەڵە بەڕێزەكانیشی (خودا لێیان ڕازی بێت) خۆیان لە قەرەی درێژەدانی ئەم بەسەرهاتە نەداوە‌و تەنها ئەوەندەیان لێ باسكردووە كە قورئان بۆی دیاری كردوون.

لەبەر ئەوە ئێمەش لەو سنوورەدا باسی چیرۆكی ئیماندارەكەی هۆزی فیرعەون دەكەین كە قورئان‌و سوننەت كێشاویانە بۆمان‌و، باوەڕیشمان وایە كە ئەو بڕەی قورئان باسی كردووە، بەسە‌و بەشمان دەكات وەك چۆن بەشی هاوەڵان‌و شوێنكەوتوان (تابعین)‌و زانایانی بابەتكار (موچوعی)ی كردووە.

بەڕاستی كابرا باوەڕدارەكەی نێو هۆزی فیرعەون لەو بابەتە نادیار‌و نەزانراوانەی قورئانە كە ڕوونكردنەوەی زۆری لەسەر نەهاتووە‌و دەبێت پەنا ببرێتە بەر دەقە ئەفسانەیییەكانی (ئیسرائیلیات) بۆ مەبەستی ڕوون كردنەوەی زیاتری بەسەرهاتەكە.

ئێمەش لەجیاتی ئەوەی بچینە نێو قووڵایی مەسەلەیەكەوە كە هیچ زانست‌و زانیاریەكیشمان لە بارەیەوە نییە، ئەوەمان لێ خوازراوە كە هەڵوێستە لە ئاست ئەو بڕەی بەسەرهاتەكەی دا بكەین كەوا لە قورئان دا هاتووە بۆ ئەوەی سەرنج‌و ئاوڕدانەوەی پێویست‌و وانە‌و پەند‌و ئامۆژگاری لە ئیمان‌و بانگەواز‌و بوێری‌و ئازایەتی‌و ڕوون كردنەوە‌و كارتێكردن‌و جیهاد دا لێوە دەستەبەر بكەین.

بێگومان پێشەوا (ابن كپیر)یش خۆی لە شیكار‌و درێژكردنەوەی مەسەلەی ئەم چیرۆكە لاداوە‌و، تەنها ئاماژەی بۆ ئەوە كردووە كاتێك فیرعەون (نەفرەتی خودای لێ بێت) بەتەمای كوشتنی موسا-سڵاوی لێ بێت- بووە‌و پاشان خۆی بۆ ئامادە كردووە‌و ڕاوێژی تیادا لەگەڵ دار‌و دەستەكەی كردووە، ئەم پیاوە ئیماندارەش ترس‌و نیگەرانی لەسەر (موسا) هەبووە‌و، بۆ بەرگری كردن لە (موسا) بە زمانێكی پڕ سۆز‌و تكاكاری، لەگەڵ فیرعەون دا دواوە‌و وتەیەكی وای بەكار هێناوە كە هەردوو شێوازی هەڵنان‌و وریاكردنەوە (ترغیب‌و ترهیب)ی لەخۆ گرتووە.