ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
(عوباده‌ی كوڕی صامت) سه‌رده‌سته‌ی كۆمه‌ڵه‌ی موسڵمانان : ( کۆتایى )
نوسینگه‌ى ته‌فسیر .. نوسینى : خالد محمد خالد ..وه‌رگێڕانى : سهام به‌رزنجى/ رۆژێكیان گوێی له پێغه‌مبه‌ری خوا بوو (صلى الله عليه وسلم) له‌باره‌ی به‌رپرسیارێتی ئه‌میر و والییه‌كانه‌وه ده‌دوا..گوێی لێ بوو
پێغه‌مبه‌ر (صلى الله عليه وسلم) باسی ئه‌و چاره‌نووسه‌ی ده‌كرد كه چاوه‌ڕێی هه‌ركه‌سێكه كه له حه‌قدا زیاده‌ڕه‌وی بكات، یان سامانێك ده‌خاته‌ئه‌ستۆی خۆی و فێڵی تێدا ده‌كات.. ئه‌مجا له‌رزێكی زۆری لێهات و، سوێندی خوارد به‌خوا كه هه‌رگیز نه‌بێته ئه‌میری دووكه‌س..سوێنده‌كه‌ی خۆیشی برده سه‌ر..له‌كاتی جێ‌نشینی (عومه‌ر)دا، (عومه‌ر) نه‌یتوانی رازی بكات پله و پایه‌یه‌ك وه‌ربگرێت، ته‌نها فێركردنی خه‌ڵكی و تێگه‌یاندنیان له ئایین نه‌بێت..
به‌ڵێ.. ئه‌وه ته‌نها كارێك بوو كه (عوباده) له ئه‌ستۆی گرت و، خۆی له‌هه‌موو كاروبارێكی دیكه كه پڕبوو له خۆشی و، ده‌سته‌ڵات و، ده‌وڵه‌مه‌ندی و، دوورخسته‌وه كه مه‌ترسی هه‌یه بۆ سه‌ر ئاین و چاره‌نووسی.
به‌مجۆره كۆچیكرد بۆ شام له‌گه‌ڵ (مه‌عازی كوڕی جه‌به‌ل) و، (ئه‌بوده‌ردا‌‌ء)دا و... ئه‌و وڵاته‌یان پڕ له زانست و زانیاری و رووناكی كرد.
پاشان (عوباده) به‌ره‌و (فه‌ڵه‌ستین) رۆشت و بۆ ماوه‌یه‌ك كاری قازییه‌تی گرته ده‌ست و، به‌ناوی خه‌لیفه (معاویه)وه وه‌ك والی ئه‌وێی به‌ڕێوه ده‌برد..
(عوباده‌ی كوڕی صامیت) له كاتێكدا نیشته‌جێی شام بوو چاوی بڕیبووه ئه‌ودیوی سنوور و.. سه‌یری مه‌دینه‌ی منه‌وه‌ری پایته‌ختی ئیسلام و مه‌ڵبه‌ندی جێ‌نشینایه‌تی ده‌كرد و، تێیدا (عومه‌ری كوڕی خطاب)ی به‌دی ده‌كرد.. كه پیاوێكه هاوشێوه‌ی نیه..!!
(عوباده)ش له پێڕی یه‌كه‌م بوو كه باشترین و مه‌زنترین و كاریگه‌رترین رۆژانی ژیانی له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ری ئازیزدا (صلى الله عليه وسلم) گوزه‌راندبوو.. ئه‌و نه‌وه‌یه‌ی كه تێكۆشان وه‌به‌ری هێنا و به قوربانیدان نه‌خشه‌ی سازكرد و، به ویستی خۆی ئیسلامی هه‌ڵبژارد نه‌ك له ترسا.. گیان و سامانیشی له‌پێناوی خوادا به‌خشی..
(عوباده) له‌و پێڕه بوو كه موحه‌ممه‌د (صلى الله عليه وسلم) به ده‌ستی خۆی په‌روه‌رده‌ی كردن و، له گیان و، رووناكی و، مه‌زنی خۆی به‌هره‌وه‌ری كردن...
خۆ گه‌ر له‌نێو زیندوواندا كه‌سێك هه‌بێت له ژیاندا بێت و نمونه‌ی به‌رزی فه‌رمانڕه‌وایی بێت و ده‌روونی (عوباده) پڕ له حۆشی و، دڵی پڕ له متمانه بكات، ئه‌وه ته‌نها ئه‌و پیاوه باڵابه‌رزه جێگیره‌یه كه له‌مه‌دینه داده‌نیشێت.. (عومه‌ری كوڕی خطاب)ه..
جا (عوباده) گه‌ر هه‌ڵس و كه‌وته‌كانی (معاویه)ی به‌و پێوانه‌یه بپێوایه، ئه‌وا زۆر له یه‌كدی دووربوون و، پێكدادان هه‌ر ده‌بوو ببێت و... بوویش..!!
* * *
(عوباده) ده‌ڵێت:
{په‌یمانمان دا به پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله عليه وسلم) كه له‌به‌ر خوای گه‌وره له لۆمه‌ی لۆمه‌كاران نه‌ترسین}..
(عوباده)ش چاكترین كه‌س بوو بۆ به‌ڵێن بردنه سه‌ر.. كه‌واته ئه‌و سڵ ناكات له (معاویه)ی خاوه‌ن ئه‌و هه‌موو ده‌سه‌ڵاته و، له‌دژی هه‌موو هه‌ڵه‌كانی راده‌وه‌ستێت..
خه‌ڵكی (فه‌ڵه‌ستین) رۆژێكیان شتێكی زۆر سه‌یریان بینی و.. هه‌واڵی ئه‌و به‌ره‌نگاربوونه‌وه جه‌سورانه‌یه‌ی (عوباده) به‌رامبه‌ر (معاویه) گه‌یشتبووه زۆربه‌ی وڵاتانی ئیسلام و بوو به پێشه‌نگ و چرا..
سه‌ره‌ڕای ئه‌و نه‌رمییه فراوانه‌ی (معاویه)ی پێ‌ناسرابوو، هه‌ڵوێسته‌كانی (عوباده) دڵته‌نگی كرد و هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی راسته‌وخۆی به‌رانبه‌ر هه‌یبه‌تی ده‌سه‌ڵاتی خۆی تێدا به‌دی كرد.
(عوباده)ش له‌لای خۆیه‌وه سه‌یری كرد مه‌ودای جیاوازی نێوان ئه‌و و معاویه زیاتر و فراوانتر ده‌بێت، هه‌ربۆیه به (معاویه)ی وت: ((سوێند به‌خوا هه‌رگیز له یه‌ك جێگادا له‌گه‌ڵ تۆدا نیشته‌جێ نابم)).. ئه‌وه‌بوو فه‌ڵه‌ستینی به‌جێ‌هێشت و گه‌ڕایه‌وه بۆ مه‌دینه..
* * *
ئه‌میری باوه‌ڕداران (عومه‌ر) خاوه‌نی زیره‌كییه‌كی مه‌زن و، كه‌سێكی دووربین بوو.. زۆر سوور بوو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كه رێگه‌نه‌دات كه‌سانی وه‌ك (معاویه) ببنه والی كه پشت به زیره‌كی خۆیان ده‌به‌ستن و له‌راده‌به‌ده‌ر به‌كاری ده‌هێنن به‌بێ ئه‌وه‌ی كه هیچ كۆمه‌ڵه هاوه‌ڵێكی پارێزكاری دونیانه‌ویست و ئامۆژگاریكار و دڵسۆزیان له ده‌وره بێت، تا جڵه‌ی سه‌ركه‌شی چاوچنۆكی و ئاره‌زووی ئه‌و والییانه بگرن و، تا بۆ ئه‌وان و بۆ خه‌ڵكیش ببنه یادهێنه‌ره‌وه‌ی هه‌میشه‌یی رۆژانی پێغه‌مبه‌ر و (صلى الله عليه وسلم) سه‌رده‌می ئه‌و..
له‌پێناوی ئه‌وه‌دا، هه‌ر كه ئه‌میری باوه‌ڕداران (عوباده‌ی كوڕی صامیت)ی بینی گه‌ڕایه‌وه بۆ مه‌دینه، خێرا لێی پرسی: ((عوباده چی وای لێكردی بگه‌ڕێیته‌وه))..؟؟ كاتێ چیرۆكی ئه‌وه‌ی له‌نێوان ئه‌و و معاویه‌دا روویدابوو گێڕایه‌وه بۆی، (عومه‌ر) پێی وت:
{بگه‌ڕێره‌وه بۆ جێگای خۆت، خوا ئه‌و شوێنه وێران بكات كه خه‌ڵكی وه‌ك تۆی تیانه‌بێت}..!!
پاشان (عومه‌ر) نامه‌یه‌كی نارد بۆ معاویه و تیایدا نووسی:
{هیچ ده‌سته‌ڵاتێكت بۆ نیه به‌سه‌ر عوباده‌دا}..!!
به‌ڵێ.. (عوباده) خۆی ئه‌میری خۆی بوو..
كاتێك (عومه‌ری فاروق) ئه‌وها رێز له كه‌سێك ده‌گرێت، كه‌وابوو كه‌سێكی زۆر مه‌زنه..
به‌ڕاستیش (عوباده) زۆر مه‌زن بوو له ئیمانه‌كه‌یدا و، له‌راستی ویژدان و ژیانیدا..
* * *
له‌ساڵی سی و چواری كۆچیدا، له‌شاری (ره‌مله)ی فه‌ڵه‌ستین، ئه‌م سه‌رده‌سته رێنماكاره‌ی ئیسلام ماڵئاوایی له ژیان كرد و، جێده‌ست و بۆنخۆشی خۆی به‌جێ‌هێشت..