ماڵپەری قورئانی پیرۆز

دیمەنی دووەمیش بەبڕگەیەكی جوانی ئیمانداریانەی پیاوە باوەڕدارەكەی هۆزی فیرعەون دەست پێ دەكات، كە تێیدا ئەم پیاوە بەرگریی لەموسا دەكات‌و ناهێڵێت فیرعەون‌و گەلەكەی (موسا) بكوژن.. ئەوا خودا وەك (حیكایەتخوانێك)، واتە (چیرۆك گێڕەوە) كابرای ئیماندار وادەناسێنێت، كە دەچێتە سەر شانۆكەو، ئەویش ناسنامەی ئامادەبوانی تری سەرشانۆكە دەردەخات، حیكایەتخوان بەم وتەیە وەسفی ئیماندارەكە دەكات:.. واتە: (پیاوێكی باوەڕدار لە هۆزی فیرعەون كە باوەڕی خۆی شاردبۆوە گوتی..) دەكرێت لە دیمەنی دووەم دا ئەم بڕگانە بەدیی بكەین:-

برگـەی یەكەم/ دەركەوتنی پیاوە باوەڕدارەكەو بە ناشیرین دانانی ئارەزووی هۆزەكەی لەكاری كوشتنی موساداو ترساندنیان لەئاكامی پێنانە سەركەوتنێكی ئاوا كە چەند كەتنێكی دزێوو ناشیرینە.

بڕگەی دووەم/ دەركەوتنی فیرعەون‌و دواندنی هۆزەكەی لەمەڕ ئەوەی، گوایە هەر بیروڕای خۆی تەواوەو، هەر رێگای خۆی ڕێ‌ راستەو، ئەوانیش تەنها هەماهەنگی‌و لەگەڵادا رۆیشتنی ئەویان لەسەرە.

بڕگەی سێیەم/ دەركەوتنەوەی پیاوە باوەڕدارەكە لەدوای فیرعەون‌و، راوەستانە زۆرو درێژخایەنەكەی لە دواندنی جەماوەرو، بەیادهێنانەوەی رابردوویان‌و بەرچاو ڕۆشنكردنیان بەقیامەت، لەم وتارو دواندنەشیاندا چەندین شێوازی سەرنج ڕاكێش‌و كارتێكەری بۆ بەكارهێناون.

لەم سێ‌ بڕگەیەدا تێبینی ئەوە دەكەین، كە وەستانی پیاوە باوەڕدارەكە لەبەردەم جەماوەرەكەدا ماوەیەكی درێژی خایاندووەو بانگەوازو خستنە ڕووی بیروباوڕەكەشی هەمەلایەنەو گشتگیر بووە، لەكاتێكدا دەستەواژەی وتەكەی فیرعەون لەسەر شانۆ، كە كورت بووەو دەربڕینەكانیشی كەم بوون‌و، تەنها خۆ بەزلزانی‌و ستەمكاریی‌و زەبرو زەنگەكەی تێدا ڕەنگ داوەتەوەو، تەعبیریشی لە سوكایەتیكردن بە كەسانی تر تێدا كردووە.

سەرنجێك لە دەربڕینی بانگەوازكــارانەی پیاوە باوەڕدارەكە :

پیاوە باوەڕدارەكە لەوت‌و وێژە بانگەوازكارییەكەیدا، چەندین شێوازی كارتێكردنی بەكارهێناو چەندین مەسەلەو بابەتیشی تێدا خستەكارو، چەندین راستی‌و رێساشی خستە ڕوو‌و، لەمەشدا توانایەكی رۆشنبیری ومێژوویی‌و دەروونی‌و شیكاریی‌و بانگخوازیی‌و یاسایی هەبوو..

ئێمەش لێرەدا روانینێكی خێراو بەپەلەدا سەرنج لە شێوازی دەربڕین‌و وت‌و وێژەكانی دەدەین:- 

1- لەو وتەیەیدا:(ئایا پیاوێك دەكوژن)؟! فیرعەونی خۆ بەزل زان‌و بەخۆوە نازیی سەرشانۆ‌و داواكاری كوشتنی موسا، كە گوتبووی:وكە ئەم داوایەی ئاراستەی جەماوەركردبووو داوای لەوان دەكرد ڕێ‌ی بدەن موسا بكوژێت، پیاوە باوەڕدارەكە ئەم فیرعەونە فەرامۆش دەكات وبایەخ بە ئاراستەكردنی ئەو نادات چونكە دەزانێت كە ئەو بەدەم ئاراستەو بانگەوازەكەیەوە نایەت، ئیدی بۆچی وەختی خۆی بەوەوە بەفیرۆبدات؟ بەڵكو وتارەكەی ئاراستەی ئەوكەسانە دەكات، كە هیوای بەتەنگەوەهاتنیان لێ دەكرێت. بەڵام دەشڵێت  ئایا پیاوێك دەكوژن؟!- باشە چۆن پێیان دەڵێت (ئایا ئێوە پیاوێك دەكوژن) لەكاتێكدا بكوژ هەر فیرعەون خۆیەتی، نەك ئەوان ؟! وەڵامی ئەم پرسیارەش ئەوەیە بێگومان فیرعەون داوای مۆڵەت لەوان دەكات بۆ كوشتنی (موسا) جائەگەر ئەوان قایل بوونی خۆیان لەسەر ئەوكارە بۆ دەرببڕن ئەوا لەو تاوانەدا ئەوانیش بەشدارن‌و وەك فیرعەون بكوژانی موسا دەبن، بۆیە پیاوە باوەڕدارەكەش دەیەوێت لەوجۆرە تاوانە بیانترسێنێت، كە خەریكە هەنگاوی بۆ دەنێن‌و، ئۆباڵی كوشتنی موساش دەخاتە ئەستۆیان، ئەگەر بەوكارەی فیرعەون قایل بن، چونكە فیرعەون بەناوی ئەوانەوەو بە قایل بوونی ئەوان (موسا) دەكوژێت.. بێگومان ئەوەی بەكوشتن قایل ببێت، خۆیشی (بكوژ)ە سەرەڕای ئەوەی بە كردەوەش بەشداریی لە كرداری كوشتنەكەدا نەكردبێت، هەروەها ئەوكەسەی لە یارمەتی دان‌و پشتگیرییكردنی ستەم لێكراوێكی كوژراودا بێ‌ دەنگ‌و بێ‌ هەڵوێست بێت، ئەویش (بكوژ)ە چونكە بەو بێدەنگییەی خۆی هاوكارییی بكوژەكەی لەسەر تاوانەكەی كردووە.

2- (( ئایا پیاوێك دەكوژن))؟! بەم سەرزەنشتە سەرەتا دەلالەت لەسەر بێ‌لایەنیی خۆی لەم مەسەلەكەدا دەكات‌و ئەونیازەش دەگەیەنێت كە جارێ‌ وازوو بەتەما نییە هەموو لاپەڕەكانی باوەڕدارێتیی خۆی بەیەك جار كەشف بكات، تابەمەش قەناعەتیان پێ بێنێت.خۆ ئەو پێی نەگووتوون: (ئایا موسای پێغەمبەری خودا دەكوژن، كە منیش لەسەر ئایینەیكەی ئەوم)؟! ئەوەپیاوە باوەڕدارە ئەو وتەیەی پێ نەگوتن، بەڵكو گوتی ؟! 

3-[كە دەڵێت خودای پەروەردگارم (الله)یە] داخۆ ئەو تاوانەی شایستەی هۆی كوشتنیەتی چی بێت؟ ئایا گوتنی (ربی الله) بەتاوان دادەنرێت؟ پاشان هەرئەم پیاوە باوەڕدارە (موسا) بەخەڵكەكە دەناسێنێت، تاكو ئەوانیش خۆی‌و بانگەوازەكەی بناسن، ناساندنەكەش بەو بڕگە كورتەی (ربی الله)یە. هەمدیسان بەشێوازێكی پەنهایی توانجیان لێ دەدات تاكو لەو بیروبۆچوونەی خۆیان دووریانخاتەوە، توانجەكەشی بەو رەنگەیە كەوا بێگومان – موسا- دەڵێت (خودای من (الله)یە)و كەچی ئەوان دەڵێَن (خودای ئێمە فیرعەونە).. جاچەند جیاواز لێك جودان ئەم وتەیە!!!

4- (لەهەمان كاتدا بەڵگەو نیشانە رۆشنەكانیشی لەپەروەردگارتانەوە بۆ هێناون..) كەوابوو (موسا) چەندین بەڵگەی لەسەر پەروەردگارتانەوە بۆ هێناون پەروەردگاری ئێوە تەنها (الله) یە نەك ئەو فیرعەونەی، كە ئیددیعای بۆ دەكەن.

5- خۆ ئەگەر لەمەدا درۆزن بێت، ئۆباڵی درۆكەی لە ئەستۆی خۆی دایە‌و  خۆی لێی بەرپرسیارە، بەڵام ئەگەر ڕاستگۆ بێت، ئەوا هەندێك لەو بەڵاو كارەساتانەتان بەسەردا دێت، كە بەڵێنی ئاكامەكەیان لەسەر پێ‌راگەیاندوون).. ئەمەیە شێوازی بانگەوازی دانایانە. بەم وتەیەش پیاوە باوەڕدارەكە دەیەوێت بایەخێكی چاك لەلای بانگكراوان بۆ بانگەوازەكەو خاوەنەكەی دروست كات‌و، داواشیان لێ بكات كە بەچاوی هەقبینیی بێ لایەنی‌و بابەتیانە بۆ بانگەوازەكە بڕوانن‌و، ئینجا بیربكەنەوەو عەقڵی خۆیان بخەنەكار. جا موساش لە بانگەوازەكەیدا یان درۆزنە، یان راستگۆیە، ئایا هیچ ئەگەرو مەزەندەیەكی دی لەئارادایە؟! هەر لەدەرووی بابەتداری‌و سەربەخۆیی بێ‌ لایەنییشەوە ئەگەرێكی درۆكردنی بۆ (موسا) پیشان داوەو، ئیدی ئەگەر درۆزن بێت، ئەوە دیارە هەر خۆی لە ئەنجامی درۆكردنی بەرپرسیار دەبێت وخوداش بەهۆی ئەوەوە سزای خەڵكی نادات، بەڵام ئەی باشە ناگونجێت، كە لەم بانگەوازەیدا راستگۆ بێت؟! تەنانەت گەر لە دەرووی مەزەندەكاری‌و ئەگەری داناییشەوە بێت، وەڵامی پرسیارەكە راست دەرچوو و ئەگەرەكەش بەلای راستدا یەكلا بووەوە؟! بێگومان گەر باوەڕی پێ نەهێنن ئەوا هەندێك لەو سزاسەختانەیان لەدنیا پێ دەگات كە (موسا) وریایان دەكاتەوەو هەڕەشەی بەدی هاتنیان پێ لێ دەكات بێگومان بەم وتەیەی دوایی ئەگەری ڕاستگۆیییەكەی- موسا-ی یەكلایی كردۆتەوە، ئەویش كاتێك پێی گوتوون:بێگومان خودا رێنمایی كەسێك ناكات، كە زیادەڕەوو درۆزن بێت، جا بەهۆی ئەوەی خودا رێنمایی موسای بەو بەڵگەو موعجیزانەوە كردووە، كەواتە موساش لە بانگەوازەكەیدا ڕاست‌و ڕاستگۆیەو، درۆزن نییە.

6- (ئەی هۆزی خۆم ئەمڕۆ ئێوە لەم ناوچەیەدا دەسەڵاتدارن‌و بەئارەزووی خۆتان حوكمی زەوی دەكەن، جا بیربكەنەوە لەوەی ئەگەر تۆڵە وسزای خودامان تووش ببێت، كێ‌ هەیە فریادرەس‌و سەرخەرمان بێت)؟! ئەم وتەیەی تری پیاوە باوەڕدارەكەی هۆزی فیرعەون بەكارهێنانی شێوازێكی بانگەوازكاری دانایە لەئاست هۆكاری دنیاییی ئابووری‌و شارستانی، كە جێ‌ی بایەخی هەموانە، چونكە نایانەوێت ئەو دەسەڵات‌و باڵادەستی یەیان لەكیس بچێت، خۆ ئەگەر ئازاری مووساش بدەن، ئەوا خودا تۆڵەیان لێ دەكاتەوەو سزاو تۆڵەی سەختی خواییان پێ دەگەیەنێت‌و، ئیدی كێ‌ هەیە یارمەتیدەرو سەرخەریان بێت.؟

ئایا فیرعەون فریایان دەكەوێت؟! لەم وتەیەشدا تێبینیی ئەو نەریتەجوانە دەكرێت، كەوا پیاوە باوەڕدارەكە خۆشەویستی‌و نزیكایەتیی خۆی بۆ گەلەكەی ییشان داوەو خۆی بە یەكێك لەوان داناوەو بایەخی بەكاروباری ژیانیان داوەو پەرۆشی بەرژەوەندییان بووەو، ئەمەش لە ئامرازی هاوارلێكردنی (یاقوم) یەوە دەردەكەوێت هەروەها لەو رستەیەشیەوە دەردەكەوێت كە خۆی كردووە بە یەكێك لەوان‌و گوتوویەتی: (كێ‌ سەرخەرو فریادرەسمانە ئەگەر خودا تۆڵەو سزای خۆیمان بۆبنرێت  

7- (ئەی هۆزی من دەترسم لەوەی ڕۆژێكتان بەسەردابێت وەك ئەو رۆژە كارەساتبارەی كەبەسەر گرۆو كۆمەڵە بەدكارەكانی پێشوودا هاتوون)؟! ئەمەش وتەیەكی بەكارهێنراوی تریەتی‌و هۆكاری مێژووییی پێ دەخرۆشێنێت، كە وادەی خودای پێ‌ بەدی دێت‌و وریاكردنەوەی ئاراستەكراویان بەراست دەگێڕێت، ئەمەش وەك ئەوەی پێیان بڵێت (ئاوڕێك لە مێژووی رابردوو بدەنەوەو دیراسەبكەن‌و بڕوانن خودا چۆن كۆمەڵ‌و گەلانی پێش ئەوەی وەك گەلەكەی (نوح)و (عاد)و (پمود)‌و كافرانی ئەوانی لەنێو بردووە؟! ئەو گەلانە باوەڕیان بەخودا نەهێناوەو شوێنكەوتوانی خودایان ئازار داوە، خوداش سزای سەختی خۆی پێ‌گەیاندبوون‌و خاك‌و وڵاتی بۆ تێكداون‌و خۆشیانی لەناوبردووەو، هیچ كەسێك بەفریایان نەكەوتووە.. جا ئەی هۆزی خۆم تەماشای مێژوو بكەن، تاكو راستیی ئەم قسەیەمتان بۆ دەركەوێت).

8- (هەروەها ئەی هۆزەكەم من ترس‌و نیگەرانیم بۆ ئێوە لەسەر ئەو رۆژەشە، كە ڕۆژی بانكگردنە بۆ لێپرسینەوە، ئەو رۆژەی كە هەمووتان لەدەستی هەڵدێن‌و سەرگەردانن‌و نازانن ڕوو لەكوێ‌ بكەن‌و هیچ پشت وپەناو داڵدەدەرێكتان بۆ دەربازبوون لە ڕق‌و تووڕەییی خودا نیە). لێرەشدا پیاوە باوەڕدارەكە ترس‌و نیگەرانیی لەسەر ئەو سزایەی داهاتوویان هەیە، كە رۆژی قیامەت (رۆژی بانگردن)ی خەڵكی، كە هەندێكیان هەندێكی تریان بانگ دەكەن تووشیان دەبێت، بەڵام هیچ كەسێكیان وەڵامی ئەوی دی ناداتەوەو هەریەكەو بەلایەكدا دەڕۆن وپشت دەكەنە یەكتر وەك لەدنیادا هیچ پاڵپشت‌و پەنادەرێكیان نییە كە لە سزای خودا بیانپارێزێت ئەگەر تووشیان ببێت، لە رۆژی دواییشدا ئەو پاڵپشت‌و پەنادەرانەیان نییە، ئیدی چۆن ئازاری پێغەمبەری خودا (موسا) دەدەن؟! 

9-(بێگومان لەمەوبەر (یوسف)یش بە بەڵگەو نیشانە ڕۆشنەكانەوە هاتە لاتان تاكو رێبازی خواناسیی بگرنە بەر، كەچی بەردەوام گومانتان لەو بەرنامەو رێبازەی هەبوو كە لەلایەن خوداوە بۆی هێنابوون، تەنانەت كاتێك (یوسف) مرد گوتتان ئیدی خودا لەدوای ئەو پێغەمبەرێكی تر نانێرێت)، ئەم وتەیەی دواییی پیاوە باوەڕدارەكە سەرنج راكێشانێكی مێژوویی‌و عەقیدییشە، چونكە (یوسف) (سڵاوی خودای لێ بێت) بەیادی ئەوان دێنێتەوە، هەروەها هەڵوێستی یوسف‌و گومان كردنیان لە پەیامەكەی‌و دلشادبوونیان بەمردنیشی بەبیر دێنێتەوە، كە وای بۆ دەچوون ئیدی دوای مردنی (یوسف) پەیام لەخەڵكی دەبڕێت. ئەوان بەم هەڵوێستەی باب‌و باپیرانی خۆیان زانیبوو، پیاوە باوەڕدارەكەش تەنها ئەمانەی بەیاد دەهێنانەوە، بەڵام كارتێكەری باوەڕداریی لەمەدا بەكارهێنانی سەرگوزەشتەكەی پەیامی یوسفە (سڵاوی خودای لێ بێت) بۆ سەلماندنی پەیامەكەی موسا (سڵاوی خودای لێ بێت).

بێگومان (موسا)ش پەیوەستە بە (یوسف)ەوە ـ سڵاوی خودایان لێ بێت ـ چ لەڕێ‌ی رەچەڵەك‌و چ لەڕێ‌ی پەیامیشەوە پەیوەستە پێوەی.. سەبارەت بەیەكەمیان واتە پەیوەستیی موسا بە یوسف لەڕێ‌ی رەچەڵەكەوە ئەوە زانایان هاوڕاو یەكدەنگ لەسەر ئەم ڕاستییە پاشان دەربارەی پەیوەستیی دووەم كە پەیامە ئەوە دیارە هەتا بەڕوونی سەلمێنرابێت كە (یوسف) پێغەمبەری خودا بووە ئەوەش دەسەلمێنرێت، كە (موسا) پێغەمبەری خودابووە، بۆیە ئەو خودایەی، كە پێشتر (یوسف)ی بەبەڵگە رۆشنەكانەوە ناردووە، هەر ئەو خودایە، كە موساشی بە بەڵگە ڕۆشنەكانەوە ناردووە.

پاشان پیاوە باوەڕدارەكە سەرنجیان بۆ شتێكی تر ڕادەكێشت، كە گومانیان لە پەیامەكەی (یوسف) یش هەبووە (ﭗ  ﭘ  ﭙ  ﭚ   ﭛ   ﭜ  ﭝﭞ ) بەمەش هەڵوێستی پێشووی ئەوگەلە بەیادی خۆیان دەخاتەوە كە بەرامبەر یوسف گرتبوویانە بەر، كە لەسەرگومان‌و نكووڵی لێكردن بنیاتیان نابوو، ئینجا داوایان لێ دەكات هەمان هەڵوێست بەرامبەر (موسا) دووبارە نەكەنەوە، ئاخر بۆچی هەمان هەڵوێسـت دووبارە دەكەنەوە؟! ئایا پەندو دەرس لە رابردوو وەرناگرن؟! دیارە باوەڕداری بانگەوازكار لەم دیمەنەدا چەندەها فاكتەرو دەلالەت‌و ئاماژەی دەروونی‌و مێژوویی‌و عەقیدی‌و ئابووری‌و كۆمەڵایەتی‌و ژیاریی بەكاردێنێت. جگە لەمانەش بەراورد لەنێوان (شێوازی حەز پێ‌كردن)و شێوازی (سڵا پێ‌كردنەوە)و لەنێوان (شێوازی بەیادهێنان)و (شێوازی ترساندن)یشدا دەكات. هەروەها رۆشنبیرییە هەمەلایەنییەكەی‌و، دەربڕینە كاریگەرەكەی‌و بابەتدارێتیی رەچاوكراوو عەقڵی كراوەی بۆ گەیشتن بەدڵانی گوێگرەكان بەكاردێنێت، هەموو ئەمانەشی بە فیعلی كردووە.