ماڵپەری قورئانی پیرۆز

خوای گەورە دیواری بە هەشتی لە ئاڵتون و زیو دروست كردووە وەكو لەم فەرموودە یەدا هاتووە لە ئەبی سەعیدی خودریەوە رچی الله عنه دەگێڕێتەوە كە پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی :

(( انّ حائط الجنە لبنە * من ژهب ولبنە من فچە ... ))(61). واتە: (( دیواری بە هەشت لە خشتی ئاڵتون و خشتی زیو دروست كراوە ... )), هەروەها ئەبو هوڕە یڕە رچی الله عنه دە گێڕێتەوە كە پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی : (( ... قلنا یا رسول الله , حدثنا عن الجنە مابناۆها ؟ قال : لبنە من ذهب , ولبنە من فضە , وملاطها المسك الاذفر , و حصباۆها اللۆلۆ والیاقوت , و ترابها الزعفران... ))(62). واتە : (( وتمان ئەی پێغە مبەری خوا (صلی الله علیه وسلم) دەربارەی بە هەشت پێمان بڵێ‌ لە چی دروست كراوە ؟ فەرمووی : خشتێكی ئاڵتونە و خشتێكی زیوە و چەو ولمە كەی هەمووی مرواریە و تێكەڵی نێوانەكەی میسكە وە خۆڵە كەشی زەعفەرانە ... )). وە دەرگاكانی بە هەشت هەشت دەرگایە وەكو لەم فەرمودەیەدا هاتووە , لەسەهلی كوڕی سەعدەوە رچی الله عنه دە گێڕێتەوە كە پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی : (( ... فی الجنە پمانیە ابواب ))(63) واتە : ((...لە بە هەشتدا هەشت دەرگای هەیە )), وە لە ڕیوایە تەكەی عوتبەی سولەمیدا رچی الله عنه پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) دە فەرموێت : (( الجنە لها ثمانیە أبواب والنار , لها سبعە أبواب ...))(64) واتە : (( بە هەشت هەشت دەرگای هەیە و دۆزەخیش حەوت دەرگای هەیە )), وە عومەری كوڕی خە گاب رچی الله عنه دە گێڕێتەوە كە پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی : ((.... الاّ فتحت له أبواب الجنە الثمانیە یدخل من أیها شا‌ء))(65) ((لە باسێكی دەست نوێژدا بوو) پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرمووی : ئەوا هەر هەشت دەرگاكانی بە هەشتی بۆ دەكرێتەوە تا لە هەر كامیانەوە ویستی لێ‌ بوو بچێتە ناوی )). 

وە هەروەها پێغە مبەری خوا (صلی الله علیه وسلم) فراوانی دەرگاكانی بە هەشتی ڕوون كردۆتەوە كە جیاوازی ماوەی نێوانیان . وەكو مەككە و مەد ینە و هەجەری بەحرە ینی وایە ..

ئەبو هوڕە یڕە رچی الله عنه دەگێڕێتەوە كە پێغەمبەر(صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی : ((... والذی نفسی بیده انّ مابین المصراعین من مصاریع الجنە كما بین مكە وهجر او كما بین مكە وبُصری ))(66) واتە : (( سوێند بەوەی گیانی منی بە دەستە نێوانی دوو لای دەرگایەكی بە هەشت بە ئەندازەی ماوەی نێوان شاری مەككە و هەجەرە یاخود بە ئەندازەی ماوەی نێوان مەككە و بوصرایە )). 

وە لە ڕیوایەتێكی تردا لە عوتبەی كوڕی غەزوانەوە رچی الله عنه دەفەرموێت : ((... ولقد ذكر لنا انّ مابین مصراعین من مصاریع الجنە مسیرە أربعین سنە ..))(67) واتە : ((پێغە مبەر (صلی الله علیه وسلم) بۆی باس كردووین كە ماوەی نێوان دوو لای دەرگایەكی بە هەشت چل ساڵە ...)). ئەبو سەعیدی خودری رضی الله عنه دەگێڕێتەوە كە پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) فەرموویەتی : ((انّ مابین المصراعین من مصاریع الجنە مسیرە أربعین سنە..))(68) واتە : ((ماوەی نێوان دوو لای دەرگایەكی بە هەشت ماوەی چل ساڵا رێگەیە )). 

وەلە ڕیوایەتێكی تردا پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) دەفەرموێت : ((... مابین مصراعین من مصاریع الجنە مسیرە سبع سنین ))(69). واتە : ((ماوەی نێوان دوو لای دەرگایەكی بە هەشت ماوەی حەوت ساڵە )). وە ئەم ڕیوایەتانە دەریدەخات كە دەرگاكانی بە هەشت جیاوازن لە ڕووی گەورە یی و فراوانی و پانیەوە هەیانە ماوەی چل ساڵە و هەندێكیان حەوت ساڵە وە هەندێكیان ماوەی نێوانیان وەك نێوانی مەككە و هەجەرە , هەموو دەرگاكانی بە هەشت ناویان هەیە بە پێ‌ ی كردەوە چاكەكان , وەكو دەرگای خێركردن و دەرگای ڕە یان و جیهاد و نوێژ, وەكو لە فەرموودەكەی ئەبو هوڕە یڕە رچی الله عنه داهاتووە كە پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) دە فەرموێت : ((... فمن كان من اهل الصلاە دُعی من باب الصلاە , ومن كان من اهل الجهاد دُعی من باب الجهاد...))(70). واتە : ((...هەر كەسێك خاوەن نوێژ بێت (واتە شەو نوێژ و ڕەواتب و سونتەكانی ئەنجام دابێت) لە دەرگای نوێژكردنەوە بانگی لێ‌ دەكرێت وە هەر كەسێك خاوەنی جیهاد بێت لە دەرگای جیهاد كردنەوە بانگ دەكرێت ...)). وە لە گێڕانەوەیەكی تردا :پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) دەفەرموێت : ((إنّ السیوف مفاتح الجنە ))(71). واتە : (شمشێرەكان كلیلەكانی بەهەشتن ). وە لە ڕیوایەتێكی تردا پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) دەفەرموێت : ((الصائمین باب فی الجنە یقال له الریان لایدخل منه احد غیرهم فاژا دخل ێ‌خرهم اغلق من دخل شرب ومن شرب لم یڤما ابدا ))(72). واتە : ((ڕۆژووانەكان دەرگایەكیان هەیە لە بەهەشتدا ناوی (الرًّیان) (واتە:تونی شكێن) جگە لەوان هیچ كەسێكی تر لەو دەرگایەوە ناچێتە بەهەشتەوە و گەر ئەوان هەموو چوونە بەهەشت ئەو دەرگایە دادەخرێت و ئەوان ئیتر هەرگیز تونیان نابێت )).لە ڕیوایەتێكدا : (( لكل عامل بابُ مِنْ أبواب الجنە , یُدعی مٍنهُ بژلكً العًمًل ))(73). واتە : ((هەموو كارێك دەرگایەكی بە ناوەوە هەیە لە دەرگاكانی بەهەشت , لەوێوە ئەو كەسە بانگ دەكرێت بەو كردەوە یەی كە كردوویەتی )). 

وە هەروەها لە فەرموودە یەكی تردا هاتووە كە كەسێك لە دەرگای زیكر كردنی خوا وە بانگ دەكرێت , لە سەعدی كوڕی عەبادە وە رچی الله عنه دەگێڕێتەوە كە پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) دەفەرموێت : ((... الا ادلك علی باب من ابواب الجنە ؟ لا حول ولا قوە الا بالله ...))(74). واتە : ((ئایا دەرگایەك لە دەرگاكانی بەهەشتت  نیشان  بدەم ئەویش زیكری ( لا حول ولا قوە الا بالله ) یە)), وە یەكێك لە دەرگاكانی تری بەهەشت : دەرگای چاكە كردنە لە گەڵا باوك و دایكدا , ئەبودەر داْ   رچی الله عنه دەگێڕێتەوە لە پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم) كە دەفەرموێت : (( الوالدُ أوسگ أبواب الجنە فأچع ژلك الباب أو إخفڤهُ _ فی روایە _ { فی حافڤ علی والدیك أوترك } ))75). واتە : (( باوك دەرگای ناوەڕاستی دەرگاكانی بەهەشتە تۆش ئەو دەرگایە باش ئاگاداری بكە یان لێ‌ گەرێ‌ _ لە ڕیوایەتێكدا : پارێزگاری لە باوك و دایكت بكە یان وازبهێنە ))., وە پێ‌ دەچێت یەكێك لە دەرگاكانی تری بەهەشت دەرگای تەوبە بێت وەك عەبدوڵای كوڕی مسعود رچی الله عنه دەفەرموێت : (( ان الجنە ابواب كل تفتح وتغلق غیر باب التوبە ))(76). واتە : (( بەهەشت چەند دەرگایەكی هەیە هەموو دادەخرێن و دەكرێنەوە تەنها دەرگای تەوبە داناخرێت )). و پێ‌ دەچێت دەرگاش هەبێت بۆ حەج و عەمرە و سوپاس گوزاریی))(77) .