ماڵپەری قورئانی پیرۆز

له‌ سونه‌نى فه‌رمووده‌كانى ابوداوودى ئه‌سسه‌جه‌ستانى///عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ, قَالَ: قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: (أَمَّنِى جِبْڕيلُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عِنْدَ الْبَيْتِ مَرَّتَيْنِ: فَصَلَّى بِىَ الظُّهْرَ حِينَ زَالَتِ الشَّمْسُ وَكَانَتْ قَدْرَ الشِّرَاكِ, وَصَلَّى بِىَ الْعَصْرَ حِينَ كَانَ ظِلُّهُ مِثْلَهُ, وَصَلَّى بِىَ - يَعْنِى الْمَغْڕبَ -

حِينَ أَفْطَرَ الصَّائِمُ, وَصَلَّى بِىَ الْعِشَاءَ حِينَ غَابَ الشَّفَقُ, وَصَلَّى بِىَ الْفَجْرَ حِينَ حَرُمَ الطَّعَامُ وَالشَّرَابُ عَلَى الصَّائِمِ, فَلَمَّا كَانَ الْغَدُ صَلَّى بِىَ الظُّهْرَ حِينَ كَانَ ظِلُّهُ مِثْلَهُ, وَصَلَّى بِىَ الْعَصْرَ حِينَ كَانَ ظِلُّهُ مِثْلَيْهِ, وَصَلَّى بِىَ الْمَغْڕبَ حِينَ أَفْطَرَ الصَّائِمُ, وَصَلَّى بِىَ الْعِشَاءَ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ, وَصَلَّى بِىَ الْفَجْرَ فَأَسْفَرَ, ثُمَّ الْتَفَتَ إِلَىَّ فَقَالَ: يَا مُحَمَّدُ, هَذَا وَقْتُ الأَنْبِيَاءِ مِنْ قَبْلِكَ, وَالْوَقْتُ مَا بَيْنَ هَذَيْنِ الْوَقْتَيْنِ).(صحيح)/واتە: لە ئیبنو عەباسەوە رەزای خوایان لێ بێ هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم فەرموویەتی: (جبریل سەلامی خوای لەسەر بێت دوو رۆژ لەلای كەعبە ماڵی خوا بەرنوێژی نوێژەكانی بۆ كردم: لە رۆژی یەكەمدا: بەرنوێژی نوێژی نیوەڕۆی بۆ كردم لەو كاتەی كە خۆر لە ناوەڕاستی ئاسمان لایدا, كە سێبەر بە ئەندازەی قەیتانێ دەبوو, وە ئەو كاتە بەرنوێژی عەسری بۆ كردم كە سێبەری هەموو شتێك بە ئەندازەی خۆی بوو, وە ئەو كاتە بەرنوێژی شێوانی بۆ كردم كە رۆژووەوان رۆژوو دەشكێنێ و خۆر ئاوا دەبێ, وە ئەو كاتە بەرنوێژی عیشای بۆ كردم كە سورایی كەناری ئاسمان ون بوو, وە ئەو كاتە بەرنوێژی بەیانی بۆ كردم كە خواردن و خواردنەوە لەسەر رۆژووەوان یاساغ دەبێت و شەبەق دەدات.بەڵام لە رۆژی دووهەمدا: ئەو كاتە بەرنوێژی نوێژی نیوەڕۆی بۆ كردم كە سێبەری هەموو شتێك بە ئەندازەی خۆی بوو, وە ئەو كاتە بەرنوێژی نوێژی عەسری بۆ كردم كە سێبەری هەموو شتێك دوو ئەوەندەی خۆی بوو, وە ئەو كاتە بەرنوێژی نوێژی شێوانی بۆ كردم كە رۆژووەوان رۆژوو دەشكێنێ و خۆر ئاوا دەبێ, وە ئەو كاتە بەرنوێژی نوێژی عیشای بۆ كردم كە سێیەكی شەو دەڕوات, وە ئەو كاتە بەرنوێژی نوێژی بەیانی بۆ كردم كە سەرزەوی رووناك دەبێتەوەو كەناری رۆژهەڵات زەرد هەڵدەگەڕێت, پاشان جبریل ئاوڕی لێ دامەوەو فەرمووی: ئەی موحەممەد, ئەوەی رابورد كاتی نوێژی پێغەمبەرانی پێش تۆ بوو, كاتی نوێژی تۆیش لە نێوان ئەم دوو كاتەی رابردوودایە. /عَنْ ابْنَ شِهَابٍ: أَنَّ عُمَرَ بْنَ عَبْدِ الْعَزِيزِ كَانَ قَاعِدًا عَلَى الْمِنْبَڕ فَأَخَّرَ الْعَصْرَ شَيْئًا, فَقَالَ لَهُ عُرْوَةُ بْنُ الزُّبَيْڕ: أَمَا إِنَّ جِبْڕيلَ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ أَخْبَرَ مُحَمَّدًا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِوَقْتِ الصَّلاَةِ؟ فَقَالَ لَهُ عُمَرُ: مَا تَقُولُ؟ فَقَالَ عُرْوَةُ: سَمِعْتُ بَشِيرَ بْنَ أَبِى مَسْعُودٍ, يَقُولُ: سَمِعْتُ أَبَا مَسْعُودٍ الأَنْصَاڕىَّ يَقُولُ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: (نَزَلَ جِبْڕيلُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخْبَرَنِى بِوَقْتِ الصَّلاَةِ, فَصَلَّيْتُ مَعَهُ, ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ, ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ, ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ, ثُمَّ صَلَّيْتُ مَعَهُ). يَحْسُبُ بِأَصَابِعِهِ: خَمْسَ صَلَوَاتٍ فَرَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَلَّى الظُّهْرَ حِينَ تَزُولُ الشَّمْسُ, وَرُبَّمَا أَخَّرَهَا حِينَ يَشْتَدُّ الْحَرُّ, وَرَأَيْتُهُ يُصَلِّى الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ مُرْتَفِعَةٌ بَيْضَاءُ قَبْلَ أَنْ تَدْخُلَهَا الصُّفْرَةُ, فَيَنْصَڕفُ الرَّجُلُ مِنَ الصَّلاَةِ فَيَأْتِى ذَا الْحُلَيْفَةِ قَبْلَ غُرُوبِ الشَّمْسِ, وَيُصَلِّى الْمَغْڕبَ حِينَ تَسْقُطُ الشَّمْسُ, وَيُصَلِّى الْعِشَاءَ حِينَ يَسْوَدُّ الأُفُقُ, وَرُبَّمَا أَخَّرَهَا حَتَّى يَجْتَمِعَ النَّاسُ, وَصَلَّى الصُّبْحَ مَرَّةً بِغَلَسٍ, ثُمَّ صَلَّى مَرَّةً أُخْرَى فَأَسْفَرَ بِهَا, ثُمَّ كَانَتْ صَلاَتُهُ بَعْدَ ذَلِكَ التَّغْلِيسَ حَتَّى مَاتَ, وَلَمْ يَعُدْ إِلَى أَنْ يُسْفِرَ. (حسن)/واتە: لە ئیبنو شیهابەوە هاتووە, كە جارێ عومەری كوڕی (عَبْدِ الْعَزِیز) لەسەر مینبەر دانیشتبوو, كەمێك نوێژی عەسری دواخست, عوروەی كوڕی زوبێر – ئینكاری كردوو - پێی وت: جیبریل هەواڵی كاتەكانی نوێژی داوە بە موحەممەد صلی الله علیە وسلم واتە كاتەكانی دیایكردووە بۆی - عومەر وتی: ئەوە تۆ دەڵێی چی.عوروە وتی: بیستم لە بەشیری كوڕی ئەبی مەسعود دەیوت: لە (أَبَا مَسْعُودٍ اڵاَنْصَاڕیّ)م بیستووە دەیوت: بیستم لە پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم دەیفەرموو: (جیبریل دابەزی و هەواڵی كاتەكانی نوێژی پێدام, نوێژم لەگەڵ كرد, پاشان نوێژم لەگەڵ كرد, پاشان نوێژم لەگەڵ كرد, پاشان نوێژم لەگەڵ كرد, پاشان نوێژم لەگەڵ كرد, بە پەنجەكانی پێنج فەرزەی نوێژی ژمارد, جا پێغەمبەری خوام صلی الله علیە وسلم دی نوێژی نیوەڕۆی كرد كاتێ كە خۆر لە ناوەڕاستی ئاسمان لایدا, هەندێ جاریش دوای ئەخست ئەگەر گەرما زۆر بەتین بوایە, وە بینیم نوێژی عەسری كرد كاتێ كە خۆر سپی و روون و هێشتا بەرز بوو پێش زەردەپەڕ, كەسێك نوێژی عەسری دەكردو دەچوو بۆ (ژَا الْحُڵیْفَە) – شوێنێكە شەش یان حەوت میل لە مەدینەوە دوورە – دەگەیشتە ئەوێ پێش خۆرئاوا بوون, ئینجا نوێژی شێوانی كرد لە كاتی خۆرئاوا بووندا, پاشان نوێژی عیشای كرد كاتێ كە ئاسۆ رەش و تاریك بوو, هەندێ جاریش دوای دەخست هەتا خەڵك كۆدەبوونەوە, جارێ بە تاریكی نوێژی بەیانی كرد, پاشان جارێكی تر دنیا رووناك بوو نوێژی بەیانی كرد, پاشان لەدوای ئەو نوێژەوە ئیتر نەگەڕایەوە سەری و هەر بە تاریكی نوێژی بەیانی دەكرد هەتا وەفاتی كرد./عَنْ أَبِى مُوسَى: أَنَّ سَائِلاً سَأَلَ النَّبِىَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ [عَنْ مَوَاقِيتِ الصَّلاَةِ] فَلَمْ يَرُدَّ عَلَيْهِ شَيْئًا, حَتَّى أَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ لِلْفَجْڕ حِينَ انْشَقَّ الْفَجْرُ, فَصَلَّى حِينَ كَانَ الرَّجُلُ لاَ يَعْڕفُ وَجْهَ صَاحِبِهِ -  أَوْ إِنَّ الرَّجُلَ لاَ يَعْڕفُ مَنْ إِلَى جَنْبِهِ - , ثُمَّ أَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ الظُّهْرَ حِينَ زَالَتِ الشَّمْسُ, حَتَّى قَالَ الْقَائِلُ: انْتَصَفَ النَّهَارُ - وَهُوَ أَعْلَمُ - ثُمَّ أَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ الْعَصْرَ وَالشَّمْسُ بَيْضَاءُ مُرْتَفِعَةٌ, وَأَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ الْمَغْڕبَ حِينَ غَابَتِ الشَّمْسُ, وَأَمَرَ بِلاَلاً فَأَقَامَ الْعِشَاءَ حِينَ غَابَ الشَّفَقُ, فَلَمَّا كَانَ مِنَ الْغَدِ: صَلَّى الْفَجْرَ وَانْصَرَفَ فَقُلْنَا: أَطَلَعَتِ الشَّمْسُ؟ فَأَقَامَ الظُّهْرَ فِى وَقْتِ الْعَصْڕ الَّذِى كَانَ قَبْلَهُ, وَصَلَّى الْعَصْرَ وَقَدِ اصْفَرَّتِ الشَّمْسُ - أَوْ قَالَ: أَمْسَى - وَصَلَّى الْمَغْڕبَ قَبْلَ أَنْ يَغِيبَ الشَّفَقُ, وَصَلَّى الْعِشَاءَ إِلَى ثُلُثِ اللَّيْلِ, ثُمَّ قَالَ: (أَيْنَ السَّائِلُ عَنْ وَقْتِ الصَّلاَةِ؟ الْوَقْتُ فِيمَا بَيْنَ هَذَيْنِ).(صحيح)/ واتە: لە ئەبی موساوە هاتووە, كە پرسیاركەرێ‌ – سەبارەت بە كاتەكانی نوێژ - لە پێغەمبەری صلی الله علیە وسلم پرسی؟ ئەویش وەڵامی نەدایەوە هەتا لەكاتی بەرەبەیاندا فەرمانی كرد بە بیلال كە قامەت بكات بۆ نوێژی بەیانی, نوێژی بەیانی كرد لە كاتێكدا كە كەس بە روخساردا هاوڕێكەی نەدەناسیەوە, یان پیاو نەیدەزانی كێ لە تەنیشتیەوەیەتی واتە ئەوەندە تاریك بوو- , پاشان فەرمانی كرد بە بیلال قامەت بكات بۆ نوێژی نیوەڕۆ كاتێ كە خۆر لە ناوەڕاستی ئاسمان لایدا هەتا كەسێك دەیوت رۆژ نیوە بووە, ئینجا فەرمانی كرد بە بیلال كە قامەت بكات بۆ نوێژی عەسر لە كاتێكدا كە خۆر روون و بەتین و بەرز بوو, پاشان فەرمانی كرد بە بیلال كە قامەت بكات بۆ نوێژی شێوان كاتێ كە خۆر ئاوا بوو, ئینجا فەرمانی كرد بە بیلال كە قامەت بكات بۆ نوێژی عیشا كاتێ كە روناكیە سورەكەی كەناری رۆژئاوا ون بوو.بۆ رۆژی دواتر: پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم نوێژی بەیانی كرد كاتێ كە لێ بوویەوە وتمان: ئایا خۆر هەڵنەهاتووە؟ ئینجا - فەرمانی كرد بە بیلال- قامەتی كرد بۆ نوێژی نیوەڕۆ لە كاتی عەسری رۆژی پێشودا, پاشان قامەتی كرد بۆ نوێژی عەسر لە كاتێكدا كە خۆر زەرد بوو – یان وتی ئێوارە هات - , ئینجا نوێژی شێوانی كرد  پێش ئەوەی روناكیە سورەكە ون بێت, پاشان نوێژی عیشای كرد هەتا سێیەكی شەو, ئینجا فەرمووی: (كوا ئەو كەسەی كە سەبارەت بە كاتەكانی نوێژ پرسیاری كرد؟ لە نێوان ئەم دوو كاتانەدا كاتی پێنج فەرزەی نوێژەكانە)./