ماڵپەری قورئانی پیرۆز

بەڕاستی مرۆڤ سەری دەسوڕمێت لەو كۆمەڵە سەر شۆڕو ترسنۆكەی، كە تەنها دوو پیاویان تێدا هەڵكەوتووەو خاوەنی ئازایەتی‌و هێز بوون.. ئەی داخۆ ئەم جۆرە كۆمەڵە ترسنۆكە كێ‌ بن؟ بێگومان كۆمەڵێكی (بنو اسرائیل)ن، كە خودا لە دەست (فیرعەون) ڕزگاری كردن‌و گەیاندنییە قەراغی خاكە پیرۆزەكەو، لەگەڵا ئەوەشدا ترس‌و دڵەڕاوكێ‌ باڵی بەسەردا كێشابوون‌و دڵا‌و دەروونی هەڵتەكاندبوون.

(قال رجلان) خودا بە (پیاو) وەسفی كردوون لەم جێیەدا ئەمەش حیكمەتێكی درەوشاوەی هەیە، چونكە ئەوان دوو پیاوی نێو كۆمەلێكن، كە هیچ پیاوەتییەكیان تیادا نەماوە. هەروەها جیاوازییشی كردووە لەنێوان ئەو (سیفەتی نێرینە (ذكورە)یەی كە پێچەوانەی مێیینەیییە)و ئەو (سیفەتی پیاوەتییەش، كە مانای هێزو ئازایەتی‌و سەربەزری دەگەیەنێت)، چونكە هەموو پیاوێك نێرە، بەڵام هەموو نێرێك پیاو نییە.. خوداش راستی فەرمووە كاتێك باوەڕدارانی بەو پیاوانە لەقەڵە داوە كە لەگەڵا پەیمانی خۆیاندا راستگۆبوون ئەی داخۆ ئەم دوو پیاوە چییان بەترسنۆكە ترساوەكان گوتبێت؟ پێیان گوتوون: (لە دەروازەی شارەوە بچنە سەریان  بەمانای ئێوە دەست بەهەڵمەت بردن بكەن). جا كاتێك لەم وتە راستپێكە ورد دەبینەوە، دەبینین چەندین ئاماژەو رێنمایی گرنگی لە بابەت جیهادو جەنگ‌و سەركەوتنەوە لەخۆگرتووە، وەك:

1- ئاماژە بۆ تیۆرێكی گرنگی جیهادی دەكات، كە تیۆری جەنگی هێرش بردنە (نظریە الحرب الهجومیە)، كە پسپۆرانی بواری سەربازی دانیان پێداناوە لەسەر ئەوەی، كە ئەمە رێگەی سەركەوتنە. هەركەسێكیش خوازیاری بردنەوەی جەنگ بێت، ئەوە پێویستە لەسەری، كە خۆی دەست بە هێرشبردن بكات‌و هەڵكوتێتە سەر دوژمنەكەی لەخاكی ئەو دوژمنەیداو بچێتە نێو خانەو لانەیەوە، ئەمەش هەمووی مانای ئەو رستەیە (ادخلوا علیم الباب) دەگەیەنێت.

ئەوەی پاڵپشتی راستبێژیی ئەم تیۆرە قورئانییە جیهادییە هێرشكارییەیە، فەرمایشتێكی دیكەی خودایە، كە دەفەرموێت: 

 واتە: (ئەی ئەوانەی باوەڕتان هێناوە، دژی كافرە نزیكەكانی دەوروبەرتان بجەنگن، با لەو جەنگینەتاندا توندوتیژی‌و سام‌و بەهێزییتان لێ بەدی بكەن). هەروەها ئەم فەرمایشتەی تری خوداش پاڵپشتی تیۆرە جیهادییەكەی قورئانە، كە دەربارەی جەنگی هێرشبردن فەرموویەتی:. واتە: (لەكاری سۆراخ كردنی دوژمن‌و هەڵكوتانە سەریان، هیچ سستی‌و لاوازییەك مەنوێنن، خۆ ئەگەر ئێوە ئێش ‌و ئازاری ماندوێتی‌و شەڕو برینداری بچێژن، ئەوانیش وەك ئێوە دەیچێژن، بەڵام ئەوەی كە ئێوە ئاواتی بۆ دەخوازن (كە ڕەزامەندی‌و پاداشتی خودایە) ئەوان بە تەمای نین‌و ئاواتی بۆ ناخوازن).

بێگومان هەموو هەڵوێستە جیهادییەكانی پێغەمبەر صلى الله علية وسلم  بەپێ‌ی ئەم تیۆری هێرش بردنەی نێو قورئانە ، ئەوەبوو لەزۆربەی جارەكاندا خۆی دەسپێشكەریی هەڵمەتی بۆ سەر دوژمن دەكردو شاڵاوی دەبردە سەر خاك‌و بنكەو بارەگایان‌و، لەناكاودا پەلاماری دەدان، بەتایبەتیش لەجیهادیدا دژی جوولەكەكان لەشاری (مەدینە)‌و دەوروبەری.. شێوازی پێغەمبەر صلى الله علية وسلم ئاوابوو، چ لەكاتی هێرش‌و غەزای بۆ سەر جوولەكەكانی (بنو قینقاع)و، جوولەكەكانی (بنو النضیر)و، جوولەكەكانی (بنو قریظه)و، جوولەكەكانی (خەیبەر)، لەكاتی فەتحكردنی مەككەشدا‌و لە جەنگی دژی (هەوازن)و لە بەڕێ‌كەوتنیشی بۆ (تەبوك)دا هەمان شێوازی جەنگیی هەبوە، هەروەها سوپای بۆ (موئتە)ش ناردووە، ئەو سوپایەشی سازو ئامادەو پڕ چەك‌و ئازووخە كردووە، كە (ئوسامە)ی كردبووە فەرماندەی.

هاوەڵان (صحابە) بەرێزەكانیش –خودا لێیان ڕازی بێت- لە قورئانەوە لەم ئاماژەو رێنمایییە هۆشیار ببوونەوەو لە پێغەمبەریشەوە  ئەم وانەیەیان لەبەر كردبوو‌و، ئەوانیش هەڵوێستە جیهادییەكانیان بەپێ‌ی ئەو تیۆرە قورئانییەی هێرش بردن بووە. (علی كوڕی ابوطالب)  گوتوویەتی: (هەر گەلێك لەناوجەرگەی وڵاتی خۆیاندا هێرشیان كرابێتە سەر، لە ئاكامدا هەر بەزیون).

لە سەردەمی ئەمڕۆشماندا جوولەكەكان لەم دەرسە جەنگسازییە تێگەیشتوون‌و، تیۆری (ادخلوا علیهم الباب)یان لەسەر عەرەبەكان پەیڕەو كردووەو، هێرشی لەناكاو دەكەنە سەر عەرەب‌و دەسپێشكەریی هەڵگیرساندنی شەڕ دەكەن‌و یەكەم زەبر ئاراستەی عەرەب دەكەن، بەڵام عەرەبەكان بەبەرگرییەكی لاوازو ترسنۆكانەو شكستەوە بەرەو ڕووی هێرشی جوولەكە بوونەتەوە.. هەر بۆیەش جوولەكەكان خولەكانی جەنگیان دەبردەوەو عەرەبیش دەیاندۆڕاند، چونكە هەڵوێستی هێرشبەر بەهێزەو، هەڵوێستی بەرگریكار لاوازە.

كاتێك عەرەبەكانیش بیریان كردەوە كە جارێك خۆیان دەست بەهێرش بكەن‌و بەپێ‌ی تیۆرە قورئانییەكەی هێرش بردن (ادخلوا علیهم الباب) بجووڵێنەوەو یەكەمین زەبریان بەجوولەكە گەیاند. جوولەكەكانیان راچڵەكاندو پەشۆكاندو بەزاندنیان (واتە لەسەرەتاكانی جەنگدا شكاندنیان)، بەڵام ئەگەر لەكاتی جەنگەكەدا چەند گەمەو پیلان‌و ناپاكییەكی ژێربەژێریی نەبوایە ئەوا خاكی موسڵمانان بەتەواوەتی بە موسڵمانەكانیشەوە رزگار دەكرا. ئەمەش لەمانگی رەمەزانی ساڵی (1393.ك) بەرامبەر مانگی تشرینی یەكەمی (1973ز)بوو، ئەوەبوو لەسەرەتای جەنگەكەدا جەنگاوەرە موسڵمانە عەرەبەكان هێلە پتەوەكەی جوولەكەیان كە ناوی (هێلی بارلیف) بوو‌و لەسەر سوێس دروست كرابوو، شكاندو چوونە نێو قووڵایی خاكی (سینا)وەو ڕووبەرێكی گەورەیان لێ رزگار كرد.