ماڵپەری قورئانی پیرۆز

له‌ سونه‌نی فه‌رمووده‌كانی ابوداوودی ئه‌سه‌ جه‌سستانی /نووسینگه‌ی ته‌فسیر ///عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ, عَنْ عَمِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ زَيْدٍ , قَالَ: أَرَادَ النَّبِىُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِى الأَذَانِ أَشْيَاءَ لَمْ يَصْنَعْ مِنْهَا شَيْئًا, قَالَ: فَأُڕىَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ الأَذَانَ فِى الْمَنَامِ,

فَأَتَى النَّبِىَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَخْبَرَهُ فَقَالَ: « أَلْقِهِ عَلَى بِلاَلٍ ». فَأَلْقَاهُ عَلَيْهِ, فَأَذَّنَ بِلاَلٌ, فَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ: أَنَا رَأَيْتُهُ, وَأَنَا كُنْتُ أُڕيدُهُ, قَالَ: « فَأَقِمْ أَنْتَ »./(ضعيف)واتە: لە (مُحَمَّدِ كوڕی عَبْدُ اللَّه)وە, ئەویش لە مامیەوە(عَبْدُ اللَّه)ی كوڕی زەیدەوە گێڕاویەتیەوە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم ویستی لە بانگدا شتێك بكات – واتە زنگ لێ بدرێت یان فوو بكرێت بە كەڕەنادا - بەڵام هیچ شتێكی نەكرد – خۆچواندن بوو بە گاور و جولەكە - وتی: (عَبْدُ اللَّه)ی كوڕی زەید لەخەودا بانگی بینی, هاتە خزمەت پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم و خەوەكەی بۆ گێڕایەوە ئەویش فەرمووی: (بڕۆ وشەكانی بانگ فێری بیلال بكە). بیلالی فێركردو, بیلالیش بانگی دا. (عَبْدُ اللَّه) وتی: ئەی پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم من لەخەودا بانگم بینیوە بۆیە من لە پێشترم كە بانگ بدەم, پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم فەرمووی: (دە تۆش هەستە قامەت بكە). عَنْمُحَمَّدُ بْنُ عَمْرٍو - شَيْخٌ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مِنَ الأَنْصَاڕ - , قَالَ: سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ مُحَمَّدٍ , قَالَ: كَانَ جَدِّى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ زَيْدٍ يُحَدِّثُ بِهَذَا الْخَبَڕ , قَالَ: فَأَقَامَ جَدِّى./(ضعيف)واتە: (مُحَمَّدِ)ی كوڕی (عَمْرٍو) – كە شێخێ بوو لە خەڵكی مەدینە لە یاریدەدەران بوو - گێڕاویەتیەوە, كە وتویەتی: لە (عَبْدُ اللَّه)ی  كوڕی (مُحَمَّد)م بیستووە دەیوت: باپیرم (عَبْدُ اللَّه)ی كوڕی زەید ئەو هەواڵەی پێشووی گێڕاوەتەوە, (عَبْدُ اللَّه)ی  كوڕی (مُحَمَّد) وتی: باپیرم قامەتی كرد.عَنْ زِيَادَ بْنَ الْحَاڕثِ الصُّدَائِىَّ, قَالَ: لَمَّا كَانَ أَوَّلُ أَذَانِ الصُّبْحِ أَمَرَنِى - يَعْنِى النَّبِىَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ – فَأَذَّنْتُ, فَجَعَلْتُ أَقُولُ أُقِيمُ يَا رَسُولَ اللَّهِ, فَجَعَلَ يَنْظُرُ إِلَى نَاحِيَةِ الْمَشْڕقِ إِلَى الْفَجْڕ, فَيَقُولُ « لاَ ». حَتَّى إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ نَزَلَ فَبَرَزَ, ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَىَّ وَقَدْ تَلاَحَقَ أَصْحَابُهُ - يَعْنِى فَتَوَضَّأَ - فَأَرَادَ بِلاَلٌ أَنْ يُقِيمَ فَقَالَ: لَهُ نَبِىُّ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ «إِنَّ أَخَا صُدَاءٍ هُوَ أَذَّنَ, وَمَنْ أَذَّنَ فَهُوَ يُقِيمُ». قَالَ: فَأَقَمْتُ.[الإرواء: 237, الضعيفة: 35]./(ضعيف)واتە: زیادی كوڕی (حَاڕث الصُّدَائِیَّ) وتی: یەكەم كاتی بانگی بەیانی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم فەرمانی پێ كردم كە من بانگ بدەم, منیش بانگمداو وتم: ئەی پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم قامەت بكەم؟ لەو كاتەدا سەیری دەوروبەری خۆرهەڵاتی دەكرد بۆ بینینی بەرەبەیان فەرمووی: (نەخێر) – كاتی نەهاتووە - . هەتا بەرەبەیان دەركەوت لەسەر وڵاخەكەی دابەزی و دەرچوو دەستی بەئاوگەیاندو هاتەوە بۆناو هاوەڵانی - واتە دەستنوێژی گرت - بیلال ویستی قامەت بكات, پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم پێی فەرموو: (برامان (صُدَا‌ء)ی بانگیدا, كێش بانگ بدا هەر ئەو خۆشی قامەت دەكا). وتی: منیش قامەتم كرد.