ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
مێشوولە (البعوضە- Mosquito)..له‌قورئاندا
نووسینی /سه‌روه‌ر حسن /نووسینگه‌ی ته‌فسیر///{إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْڕبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا
وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ (26)} [البقرة]. واتە: بەڕاستی خوا شەرم ناكات هەر نموونەیەك بهێنێتەوە (بە بچوكترین دروستكراوی) مێشوولەیەك یا لەویش بچوكتر. جا ئەوانەی باوەڕیان هێناوە، چاك دەزانن كە ئەم نموونەیە ڕاستە و لەلایەن پەروەردگاریانەوەیە، بەڵام ئەوانەی كە كافر و بێ بڕوان دەڵێن: خوا مەبەستی چییە لەم نموونەیەدا؟ زۆرێكی پێ گومڕادەكات و زۆرێكی تریشی پێ هیدایەت و ڕێنمونی دەكات بەڵام دیارە كە جگە لە لار و وێر و یاخی و تاوانباران كەسی تری پێ گومڕا نابێت.
بۆچی خوای گەورە لە هێنانەوەی مێشوولە بە نموونە شەرم ناكات؟ چونكە هەق و ڕاستییە و زاتی خودا كۆمەڵێك سیفەتی سەیری پێداوە.
مێشوولە لە مێرووە دووباڵییەكانە و لەگەڵا مێشدا لە هەمان خێزانن، مێشوولە لە هەموو جیهاندا هەن جگە لە جەمسەرەكان و لە بەرزایی 5500مەتر و نزمایی 1250مەتر لە ئاستی ڕووی دەریاوە.
مێشوولە 34 ڕەگەز یان جۆری هەیە و 3100 پۆل دەگرێتەوە. لەماوەی ژیانیدا نزیكەی هەزار گەرا (لەهەر جارێكدا 170 گەرا) لە ئاوی وەستاو (مەنگدا) دادەنێت... مێیەی مێشوولە كە گەراكانی پێیە بەهۆی وەرگری هەستیار كە لەژێر سكیدا هەن لە جێگایەكی گونجاو دەگەڕێت بۆ دانانی گەراكانی، كە جێگایەكی دۆزییەوە دایاندەنێت. درێژی هەر گەرایەك لە 1ملی مەتر تێپەڕناكات. لەدوای دانانی گەراكان كە ڕەنگیان سپییە و لەدوای تێپەڕبوونی 1-2 كاتژمێر لەكرداری دانانەكە، ڕەنگەكەی بۆ ڕەش دەگۆڕێت (مەبەست لە ڕەنگ گۆڕینەكەش پارێزگاری و شاردنەوەیانە لە مێروو و باڵندەكان، تا نەبنە خۆراكی ئەو زیندەوەرانە)، هەندێكیان بەپێی ژینگەكەیان ڕەنگیان دەگۆڕن.
پاش 3-8 ڕۆژ گەراكان دەتروكێن و كرمۆكەكان دەردەچن و لەپاش تێپەڕبوونی 9-14 ڕۆژ مێشوولەیەكی كامڵی لێ پێكدێت و بەهەوادا دەفڕێت.
لەدوای ئەوەی مێشوولە لەسەر لەشی كەسێك (خانەخوێ) دادەبەزێت، بە دەردانی سڕكەرێكی جێگایی (موچعی) ڕووی پێستەكە شێدار دەكات بۆئەوەی بە ئاسانی خورتومەكەی بەناو پێستەكەدا (وەك دەرزی)یەك ببات. ئەم خورتومە شەش بەشی لاوەكی تری هەیە (وەك چەقۆ وەهان) خورتومەكە لەسەر ڕووی پێستەكە جێگیر دەكەن تاكو بە ئاسانی بچێتە نێو نزیكترین خوێنبەری ڕووكارییەوە، ئەم مێرووە توانایەكی باشی هەیە لە جیاكردنەوە و هەستكردن بە خوێنبەرەكان، مێشوولەكە پێستەكە كوندەكات و پاشان خوێن دەمژێت... نهێنی گواستنەوەی نەخۆشی بەهۆی مێشوولەوە لە كرداری هێڵنجدانیایەتی كە لە هەموو مژینێكی خوێندا دەیكات، ئەوەی مژیویەتی لە لەشێكەوە دەیبات بۆ لەشی كەسێكی تر تا لەكۆتاییدا ژەمەخواردنێكی نوێ بەدەستدێنێت.
مێشوولە لە ڕژێن (لیك)ـەكانیدا ماددەیەكی دژەمەین هەیە وەك (EDTA) وایە، وەها لە خوێنە مژراوەكە دەكات بە بەردەوامی هەر بە شلی بمێنێتەوە و ئاسانیش بچێتە لەشیەوە و دووبارە لەسەر لەشێكی تر بیهێنێتەوە.
كاتێك مێشوولە ئامانجێك دەدۆزێتەوە جێگایەكی دیاریكراو بەهۆی خورتومەكەیەوە دیاریدەكات... مێشوولە دەرزییەكی بە داپۆشەرێكی تایبەت داپۆشراوی هەیە، هەركات خوێنی مژی دەریدەكاتەوە. پێست بەهۆی ئەم دەرزییەوە كون نابێت، بەڵكو بەهۆی لێوی سەرەوەیەوە دەبێت كە وەك چەقۆ وەهایە و لێوی خوارەوەشی ددانی لاری ڕووەو ناوەوەی پێوەیە.
لێوی خوارەوە كاری (مشار) دەكات واتە وەك مشار دەجوڵێت و بەهۆی لێوی سەرەوە پێستەكە شەق دەكات، هەر لەجێگای شەقبوونەكەوە دەرزییەكە دەچێتە ژوورەوە تادەگاتە خوێنبەر و كرداری مژینەكە دەست پێدەكات. لەماوەیەكی كورتدا ئەنزیمەكانی لەشی كەسەكە كە خوێنی دەمژرێت هەڵدەستێت بە مەیاندنی خوێن لەو جێگایەدا، بەڵام مێشوولەكە ماددەیەك لە لەشیدا دروستدەكات و بۆ خوێنهێنەری مرۆڤی دەردەكات لەو ناوچەیەدا، ئەوەش بۆ ڕێگەگرتن لە مەیاندنی خوێن، بەوجۆرەش كاری مژینەكە تەواو دەبێت.
ناسراوترین جۆری مێشوولە (ئەنۆفیلس)ـە كە ترسناكترین جۆریانە و میكرۆبی نەخۆشی مەلاریا دەگوێزێتەوە. مێشوولە ڕێژەی 90%ی ئەو نەخۆشییانە دەگوێزێتەوە كە بەهۆی مێرووەكانەوە توشی مرۆڤ دەبن.
نێرەی مێشوولە خۆراكی لەسەر مژینی ڕووەك و گوڵا و گوڵاوەكانیانە، بەمجۆرە تەنها مێیەكان خوێنی ئاژەڵا و مرۆڤەكان دەمژن. وەك لە ئایەتەكەدا مێشوولە (بعوچە) بە مێ هاتووە... نهێنی تایبەتمەندێتیشی لە مژینی خوێن گەڕانیەتی بەدوای سەرچاوەی پرۆتیندا بۆ بەرهەمهێنان و پێگەیاندنی گەراكانی، ئەو جەخت دەكاتەوە لەسەر مژینی خوێن تا پارێزگاری لە وەچەی خۆی بكات.
مێشوولە ئامێرێكی زۆر هەستیاری هەستكردن بەگەرمی هەیە (ئەندازەی هەستیارییەكەی 1\1000 پلەیە). بەكارهێنانی تیشكی ژێر سوور لەو شەبەنگەدایە كە مێشوولە دەتوانێت بیبینێت و بەهۆیەوە لە توانایدایە هەست بە كەسی خەوتوو و بێداربكات، جیاوازی بكات لەنێوان دایك و باوك و منداڵا و تەنانەت ئافرەتی سكپڕ و ئافرەتی تردا.
مێشوولە 100 چاوی كۆكراوەی هەیە لە دوو چاوی ئاوێتەدا كە بە سەریەوەیەتی بەشێوەی شانەی هەنگوین. چاوەكانی مێشوولە ئاماژەكان وەردەگرن و بۆ دەماخی دەگوێزنەوە.
ئەم مێرووە 47ددان لە دەمیدا هەیە و وەك هەر مێروویەكی تر دوو شاخی هەستیاری هەیە و سكی لە 7 بەش پێكدێت و سوڕێكی سادەی خوێنی هەیە. شەش قاچی هەیە لەگەڵا دوو باڵی لاواز و تەنك لەپشت دوو باڵە گەورەكەیەوە.
بنەمای كۆئەندامی هەناسەدانی كرمۆكەی مێشوولە (Lervae) لولەیەكی ناوبۆشە كە بەرەو دەرەوەی ئاوەكە دەریدەكات تا بەهۆیەوە هەناسە بدات. كرمۆكەكە بە هەڵگەڕاوەیی لەئاوەكەدا خۆی نقوم كردووە، بۆ ڕێگرتن لە چوونە ژوورەوەی ئاو بۆ نێو ئەو لولەیە مێشوولەكە ماددەیەكی كەتیرەیی دەردەكات... ئەم مێرووە لەڕێی ئەو لولەیەوە هەناسە دەدات و هیچ ئاوێكیشی تێ ناچێت.