ماڵپەری قورئانی پیرۆز

ئەمەش شێوازێكی هونەریی چیرۆك گێرانەوەی قورئانە.. (سید قطب) خودا لێی خۆشبێت‌و پلەی بەرزكات- لەتە فسیرەكەیدا (فی ظلال القران) دەڵێت: (لەكۆتاییدا دێینە سەرجوانیی خستنە ڕووی چیرۆكەكەو رێكخستنی لەگەڵا ئەم بەشەی دواییدا.. ئەمە چیرۆكێكی كورتەو لەسەرەتادا ئێمە لەبەردەم نادیار (مجهول)ێكدا دەوەستین، كە نازانین چیی لەدواوەیە .. ئێمە لە سەرەتای چیرۆكەكەدا نازانین بۆچی خودا فەرمان بە (بنواسرائیل) دەكات، كە مانگایەك سەرببڕن، هەروەها (بنو ئیسرائیل)یش لەوكارەدا نەیانزانیوە بۆچیە، لەمەشدا تاقیكردنەوەیەك بۆ ڕادەی پەیڕەوكردن‌و بەدەمەوەهاتن‌و پێ تەسلیم بوونی ئەوان هەیە.. پاشان گفتوگۆی نێوان موساو گەلەكەی لەچیرۆكەكەدا رێچكە دەگرێتەبەرو، دەبینین گفتوگۆكە ناپچڕێت تاكو ئەوەی لەنێوان موساو خودای پەروەردگاریدا هەبووە بسەلمێت، لەكاتێكدا ئەوان هەموو جارێك داوایان لە موسا دەكرد پرسیارێك لە پەروەردگاری بكات، ئەویش پرسیارەكانی پێ دەگەیاندو وەڵامی لەلایەن خوداوە بۆ دەهێنانەوە.. بەڵام ئاڕاستەی چیرۆكەكە واناڵێت، كە هەر پرسیاری لە پەروەردگاری كردبێتەوەو، كە ئەویش هەر وەڵامی بۆیان دابێتەوە، بەڵكو هەر بێ‌دەنگییە، كە شایستەی گەورەیی خودایە، ئەو گەورەیییەی كە ناشێت لەرێگەی عینادی‌و نكووڵیی (بنواسرائیل)دا بەراورد بكرێت پاشان كۆتایی چیرۆكەكە بەو رووداوە لەناكاوە دێنێت [وەك چۆن (بنو اسرائیل)یش لەناكاودا بینیان]، كە پیاوە مردووەكە زیندوو دەبێتەوەو ڕادەپەڕێت، ئەوەش بەهۆی ئەوەی بەشێكی مانگایەكی بێدەنگی سەربڕاوی پیادا دەكێشن، ئەو مانگایەی كە ژیانی تیانەماوەو مادەیەكی ژیانیشی تیادا نەبوو، لەوێشەوە (جوانیی ڕاگەیاندنی دەربڕین) لەگەڵا (حیكمەت خستنەڕووی بابەتیانە) لە كورتە چیرۆكێكی جوانی قورئانیدا یەك دەگرن‌و پێك دەگەن).

لەوانەیە حیكمەت لە دواخستنی دیاریكردنی هۆیەكەش ئەوەبێت تا بیسەرو گوێ‌ بیستی ئەم بەرسەرهاتە ئاگاداری نموونەیەك لە نەفس نزمیی جوولەكەو لە ئاكاری خراپیان‌و، لە هەڵوێستیان بەرامبەر پێغەمبەرانیان‌و فەرمانەكانی پەروەردگاریان بێت.

ئەوان خۆیان ئاتاجیان بەسەر بڕینی مانگاكە هەبووەو هەر خۆیشیان سوودیان لـێ‌بینیوە، كەچی سەرەڕای ئەوەش ئەو ڕەفتارانەیان نواند كە باسمان كرد، ئەی ئەگەر سوودیان لەوە نەبینیبایە ئاخۆ چ ڕەفتارو هەڵسوكەوتێكی تریان بنواندایە؟!

خودا خواستی وابووە ئەوەی شاردوویانەتەوە دەریخات‌و پەردە لەسەر بكوژی ڕاستەقینە هەڵداتەوە. هەرواش بووە، بەشێك لە لاشەی مانگا سەربڕراوەكەیان داوە بە لەشی مرۆڤە مردووە كوژراوەكەداو گیانی بە بەرداهاتۆتەوەو ژیانی بۆ گەڕاوەتەوەو باسی بكوژەكەی خۆی بۆ كردوون هەندێك لە كەسانی پێشین بیروڕای جیاوازیان لەسەر ئەوبەشەی لاشەی مانگاكە هەیە، كە پێیان داوە لە تەرمی كابرا كوژراوەكە، بەڵام ئێمە جیاوازیی بیروڕاو وتەكانیان باس ناكەین‌و بەشیاوی نازانین قووڵا ببینەوە بۆ هەوڵی دیاریكردنی ئەو بەشەی مانگاكە، ئەمەش بەهۆی نەبوونی سوود لە زانینی‌و لە پێداگرتن لەسەری.

(ئیمامی: طبری) مەسەلەی جیاوازی وتە‌و بیروڕای ئەو كەسانەی بە شتێكی باش دانەناوەو گوتوویەتی: (هەواڵی ڕاست لای ئێمە هەر ئەو فەرمایشتەی قورئانە، تەفسیری ئەم فەرمایشتەش تەنیا ئەوەیە خودا فەرمانی پێكردوون بەشێكی لاشەی مانگاكە (یان بە پارچەیەكی لاشەكەی لە تەرمی كابرای كوژراو بدەن تاكو تەرمە لێدراوەكە زیندوو دەبێـتەوە ئیدی هیچ ئاماژەو دەلالەتێكی دی لە ئایەتەكەدا نییەو هیچ هەواڵێكی ئەوتۆش نییە، كە بكرێتە بەڵگە لەسەر ئەوەی كام بەش‌و پارچەی مانگاكە فەرمانی لەسەر پێكراوە، تا پێی بدرێت لە جەستەی كوژراوەكە. دەشێـت ئەوە نەرمی شانی بووبێت، یان هەر لاو پارچەیەكی تری بووبێـت نەزانینی ئەو پارچەیەی، كە لە تەرمی پیاوە كوژراوەكەیان پێداوە، هیچ زیانێكی نییەو زانینیشی سوودمەندنییە، ئەگەرچی دان بنرێت بەوەدا، كە ڕاستە ئەو گەلە بەهەر پارچەیەكی مانگا سەر بڕراوەكە لە تەرمی كوژراوەكەیان داوە، خوداش كابرای كوژراوی بۆ زیندوو كردوونەوە