ماڵپەری قورئانی پیرۆز

1. ئەگەر ویستت كامەران بیت، هێندەت لەسەرە خۆزگەی كامەرانی بۆ ئەوانی تر بخوازی.

زانایانی ئەمڕۆ جەخت لەم ڕێسایە دەكەنەوە، لە ئاكامی توێژینەوەكانیانەوە بۆیان دەركەوتووە كە كامەرانی تەنها بە دەستەبەركردنی ئارەزووەكانی خودی مرۆڤ بەدی نایەت، ئەو كەسەی خەڵكی تر (ئەوانی تر) كامەران دەكات كامەرانتر دەبێت لەوەی تەنها بایەخ بە خۆی دەدات.

توێژەران لەپێناو كامەرانیەكی زیاتردا جەخت لە ڕێسایەكی زێڕین دەكەنەوە، ئەویش ئەوەیە: "حەزت بە خێر و چاكە بێت بۆ ئەوانی تر!" دوای پرسیاركردن لە خەڵك بینیویانە ئەو مرۆڤەی خۆزگەی خێر و چاكە بۆ جگە لەخۆی دەخوازێت كامەرانترە لەوانەی خۆزگەی نەمانی نیعمەتی ئەوانی تر دەخوازن. 

ڕەنگە سەرسام نەبین كاتێك دەزانین پێغەمبەر (صلی الله علیه‌ وسلم) بەر لە چەند سەدەیەك بانگەشەی ئەوەی كردووە، بەڵكو وایداناوە باوەڕی باوەڕدار كامڵ نابێت بە دەستبەركردنی ئەو ڕێسایە نەبێت، كاتێك فەرموویەتی: [باوەڕی تەواو نابێت هەر كەس ئەوەی بۆ خۆی پێیخۆشە بۆ براكەشی پێی خۆش نەبێت]. پاكو بێگەردی بۆ خوا! ئەو ڕێسایەی زانایان پێیگەیشتون و نەیانتوانیوە جێبەجێی بكەن بەشێكە لە باوەڕی ئێمە، ئایا ئێمە لەپێشتر نین بۆ جێبەجێكردنی ئەم ڕێسا نەبەویە؟!

2. بەزەیی سیستمی كاری مێشك چالاك دەكات.

ئەو زانایانەی گرنگیان بەم توێژینەوەیە دا جەختیان لەوە كردەوە كە مومارەسەی وەرزشی "بەزەیی" سوودی بۆ مێشك هەیە و خانەكانی چالاك دەكات، بەڵكو گۆڕان لە ژمارەی خانەكان و شێوەی مێشك و ئەو كردارانەی تێیدا ڕوودەدەن دروستدەكات، هەر ئەوەش یارمەتی شیفای زۆر لە نەخۆشییەكان دەدات، تەنها بەوەی فێر ببیت چۆن سۆز و میهرەبانیت بەرامبەر بەوانی تر هەبێت؟! 

سەر لەنوێ‌ دەڵێم پاكوبێگەردی بۆ خوا!! ئایا دروست هەرئەوە نییە كە پێغەمبەر (صلی الله علیه‌ وسلم) فەرمانمان پێدەدا كاتێك دەفەرموێت: [ئەوەی بەزەیی و سۆزی بەرامبەر خەڵك نەبێت، بەزەیش بەرامبەر ئەو بوونی نابێت]؟! بەو ئەندازەیەی بەزەیت بەوانی تردا دێتەوە و هاوسۆزیانی و لێیان دەبووریت، خوا ڕەحمت پێدەكات و نەخۆشییەكان و خراپەت لێ‌ دووردەخاتەوە!

3. بزانە "بەزەیی" سوودمەندە بۆ بەهێزكردنی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان و واتلێدەكات پتر گونجاو بیت لەگەڵ ئەوانی تر.

لێكۆڵینەوەیەكی نوێ‌ كە لەم دواییانەدا ئەنجامدراوە جەختی كردەوە كە "بەزەیی" كۆئەندامی دەماری مرۆڤ بەهێز دەكات. بینراوە مرۆڤی بەبەزەیی كۆئەندامی بەرگری بەهێزە و بەرهەڵستی بەرزی دژ بە نەخۆشییەكان هەیە. لەڕێی ئەنجامدانی تاقیكردنەوە لەسەر ژمارەیەكی زۆری خۆبەخش دەركەوت مرۆڤی بەبەزەیی كە حەزی بە خێر و چاكەیە بۆ جگە لە خۆی و هاوسۆزە لەگەڵیان، ڕێژەی تووشبوونیان بە نەخۆشی كەمترە لەوانی تر. 

زانایان ئەم ئاكامەیان پەیوەستكردووە بە چەند توێژینەوەیەكی ترەوە كە جەخت لەسەر وابەستەیی كامەرانی و تەمەن درێژی دەكەنەوە لەگەڵ بەزەییدا، مرۆڤی كامەرانتر ئەوەیە كە زیاتر بەبەزەییە بەرامبەر ئەوانی دی، هەر ئەم كەسە دوورترە لەنەخۆشییەكان، بەتایبەت نەخۆشییەكانی دڵ، چونكە ئەو بەزەییە واتلێدەكات نزیكتر بیت لە كۆمەڵگاكەت و پەیوەستی و گونجاویت لەگەڵیاندا زیاتر بێت، ئەوەش كاردانەوەی هەیە لەسەر كاری دڵ.

لێرەدا سەرلەنوێ‌ دەڵێین: ئایا هەر ئەوە نییە كە پێغەمبەری ڕەحمەت () بانگی بۆ دەكات كاتێك دەفەرموێت: [بەزەیتان بەرامبەر بەوانە هەبێت كە لەسەر زەوین، ئەو زاتەی لە ئاسمانە سۆز و بەزەیی بەرامبەرتان دەبێت]. 

4. مومارەسەكردنی "بەزەیی" خەمۆكی چارەسەر دەكات.

لەم توێژینەوەیەدا توێژەران ئاشكرایان كرد كە خەڵكە بەبەزەییەكان دوورترن لە خەمۆكی و تێكشكان و بێئومێدی. لێرەدا لە بایەخی ئەو وتەیەی پەروەردگار تێدەگەین كە دەربارەی قورئان دەفەرموێت: {يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُوڕ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ (57) قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِمَّا يَجْمَعُونَ (58)} [يونس]، واتە: ئەی خەڵكینە! بەڕاستی ئێوە ئامۆژگارییەكی گەورە و گرنگتان لەلایەن پەروەردگارتانەوە بۆ هاتووە (كە قورئانە) شیفا و چارەسەریشە بۆ نەخۆشی دڵ و دەروونەكان و ڕێنیشاندەر و ڕەحمەتیشە بۆ باوەڕداران... (ئەی محمد (صلی الله علیه‌ وسلم) بە باوەڕداران) بڵێ‌: با دڵشاد و شادمان بن بە فەزڵ و بەخشش و ڕەحمەتی خوایی (كە قورئان و بەرنامەی خوایە)، كەوابوو با هەر بەوە دڵخۆش بن، هەر ئەوەش چاكترە بۆیان لە هەموو ئەو شتانەی كە خەڵكی خەریكن كۆی دەكەنەوە و كەڵەكەی دەكەن.

تەماشا بكەن چۆن وشەی (رحمە) لە ئایەتەكەدا دووجار دووبارەبووەتەوە، بۆئەوەی دڵنیامان بكاتەوە ئەو كەسەی بە شیفای قورئان ڕازی دەبێت ئەودەمە بەزەیی خوا هۆكاری كامەرانی و شادییەتی، لەدوای ئەوە هەرگیز خەمبار نابێت.

5. زانایانی ڕۆژئاوا: دەبێت مناڵەكانمان فێری بەزەیی بكەین.

لەدوای ئەو تاقیكردنەوانەوە توێژەران بانگەواز دەكەن بۆئەوەی مناڵ فێری میهرەبانی و سۆز و بەزەیی بكەین، وتویانە ئەم شتانە ئاسانە فێر بكرێن و سوودگەلی گەورە بە كۆمەڵگا دەگەیەنن. توێژەران دەڵێن: فێركردنی بەزەیی بە مناڵان بەشێوەیەكی گەورە بەشداری دەكات لە كەمكردنەوەی تاوان و كەتن و هەستی دوژمنایەتی كە بووەتە نەخۆشییەكی بێچارە. پوختەی ئەم توێژینەوەیە (وەك "دیفیدسۆن" توێژەر لە زانكۆی Wisconsin-Madison دەڵێت): "ئەم هۆكارە (واتە فێربوونی بەزەیی) زۆر گرنگە بۆ چارەسەری مناڵان، بەتایبەت ئەوانەی لەسەر دەروازەی لادانن".

سەرلەنوێ‌ دووپاتی دەكەینەوە ئایا پێغەمبەرەكەمان (صلی الله علیه‌ وسلم) ئەم بەزەییەی بە تەواوترین شێوە جێبەجێ‌ نەكردووە؟ پێغەمبەری ئازیز (صلی الله علیه‌ وسلم) نایابترین نموونەی لەسەر بەزەیی پێشكەش كردووین، لە فەتحی مەككەدا لە بێباوەڕانی قوڕەیش خۆشبوو، ئەوانەی خراپترین خراپەیان لەگەڵ كردبوو. هەروەها نایابترین نموونەی بەزەیی پێشكەش كردووین لە بەزەیی مناڵان و باش پەروەردەكردنیان... "ئەنەسی كوڕی مالیك" دەیگێڕێتەوە لەماوەی ئەو دە ساڵەی خزمەتی پێغەمبەری (صلی الله علیه‌ وسلم) كردووە، بەرامبەر كارێك كە كردوویەتی پێینەوتووە بۆ ئەوەت كردووە، یان شتێك كە نەیكردووە نەیفەرمووە بۆچی ئەوەی نەكردووە... ئایا لەدوای ئەم بەزەییەوە بەزەییەكی تر هەیە؟!!

زانایان جەخت دەكەنەوە و دەڵێن: پێویستە مرۆڤ هەر لە مناڵیەوە فێری بەزەیی ببێت بۆئەوەی لە خراپەی لادانەكان بیپارێزێت و دواتر بەشداری بكات لە بونیاتی كەسێتییەكی هاوسەنگتر، ئەوەیە دوای ناڕەحەتی و تاقیكردنەوەی درێژ پێیگەیشتوون، بەڵام ئیسلام ناڕەحەتی و ڕەنج و شەكەتی توێژینەوەی بۆ گەڕاندوینەتەوە و زانیارییەكەی بەئامادەكراوی پێداوین، بەداخەوە كەسانێك دەبینین نكوڵی دەكەن و خۆبەگەورە دەزانن و دژایەتی دەكەن!!