ماڵپەری قورئانی پیرۆز

لەبەرئەوەی خۆر بە بەردەوامی بارستاییەكەی كەمدەكات، هەربۆیە دەبێت زەویش بەشێك لە بارستاییەكەی ون بكات لەپێناو مانەوەی دووریی نێوانیاندا بەجێگیری، لەبەرئەوە زەویش ملیۆنان تۆن لە گاز و تۆز وندەكات. 

بەوەی زەوی بە بەردەوامی بارستاییەكەی كەم دەكات بۆ پارێزگاریكردن لە دووریی جێگیری لەگەڵ خۆردا، هەربۆیە دەبێت مانگیش بۆ پاراستنی دووریی نێوان خۆی و زەوی بارستاییەكەی كەم بكات، بەڵام ئەمە ڕوونادات، مانای ئەمەش وایە دووریی نێوان زەوی و مانگ جێگیر و چەسپاو نابێت، بە دروستی هەر ئەوەش ڕوودەدات. توێژینەوە گەردوونییەكان سەلماندویانە مانگ بەردەاوم لە زەوی دووردەكەوێتەوە. 

زانایان ڕاڤەی هۆكارەكانی ئەم دیاردەیەیان كردووە بەوەی خێرایی سوڕانەوەی بەدەوری تەوەرەكەیدا بە پلەبەندی كەمدەكات بەهۆی (با) و كرداری هەڵكشان و داكشان، ئەوەش دەبێتەهۆی زیادبوونێكی زۆر لەخێرایی سوڕانەوەی مانگ بەدەوری تەوەرەكەیدا و ئەو زیادبوونی خێراییەش هۆكاری دووركەوتنەوەیەتی لە زەوی. 

زانایانی فەلەك دەڵێن: مانگ كە دووریی (385هەزار كیلۆمەتر) لە زەوییەوە دوورە، هەموو ساڵێك (3 سانتیمەتر) بە بەردەوامی دوورتر دەكەوێتەوە.

ئەم دووركەوتنەوە بەردەوامە لە داهاتوویەكی دووردا مانگ دەخاتە بواری كێشكردنی خۆرەوە، لە دواییشدا ئەوە دەبێتەهۆی تەقینەوەی مانگ لەسەر ڕووی خۆر. ئەم زانیارییە زانستییە بەتەواوی لەگەڵ ئایەتەكەدا دێتەوە كە دەفەرموێت: وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ (9)} [القيامة]،

لە ئایەتی (خسف) بە مانای ونبوون دێت، واتە نەمانی ڕووناكی. تێبینی دەكەین پێش دێت لە ئایەتە پیرۆزەكەدا، واتە ونبوونی ڕۆشنایی مانگ پێش كۆبوونەوەی لەگەڵ خۆردا ڕوودەدات. 

ئەمەش یەكێكی ترە لە ئیعجازە گەردوونییەكانی قورئانی پیرۆز. زانایان دەڵێن: لەكاتی دووركەوتنەوەی لە زەوی، مانگ بە پلەبەندی ڕووناكیدانەوە لە ڕووەكەیەوە كەمدەكات تاكو بەتەواوی دیارنامێنێت و وندەبێت، ئەوەش مانای (خسوف القمر) دەگەیەنێت.