ماڵپەری قورئانی پیرۆز

وتەی یەكەم: ئامڕازی (ما) واتە نكووڵی‌و نەفیكردنی، چونكە پیتی (نەفی)یە‌و بە مانای (ڵمْ) دێت. ئەم وتەیەش دراوەتە پاڵا (ئیمام ابن عباس).

(طبری) ئەم وتەیەی ڕوون كردۆتەوە‌و گوتوویەتی: "لێكدانەوەی ئایەتەكە بەم ماناو تەفسیرە كە گوتراوە، واتە (خەڵكی دوای ئەو ئەفسانە‌و هەواڵە ناڕاستانە كەوتبوون، كە شەیتانەكان لە وڵاتی ژێر دەسەڵاتی شا سولەیماندا دەیانگێڕایەوە‌و بڵاویان كردەوە‌و، خۆ (سولەیمان)یش بێ‌باوەڕ نەبووبوو و(خواش ڕێبازی سیحری بۆ هەردوو فریشتەكە دانەنابوو، بەڵكو شەیتانەكان خۆیان كافر ببوون)‌و (لە بابلیشدا هارووت‌و مارووت خەڵكیان فێری ناسین‌و زانینی سیحر دەكرد (واتە بە مەبەستی وریاكردنەوەیان) لەم حاڵەتەشدا ڕستەی (ببابل هاروت وماروت) لەو ڕستە دواخراوانە دەبێت كە واتای ڕستەی پێشخراو دەگەیەنێت"( ).

بەپێ‌ی ئەم وتەیە دەشێت مەبەست لە هەردوو فریشتەكە (جبریل‌و میكائیل) بێت‌و، (هارووت‌و مارووت)یش دوو ناوی پیاو لە شەیتانەكان بێت‌و خەڵكیان لە ئاری بابل دا فێری سیحر‌و ئەفسانەكاری كردبێت( )".

بەگوێرەی ئەم وتەیەی دواییش دەبێت ڕستەكە (یعلمون الناس السحر) گەیەنەراوی سەر ڕستەی (ما كفر سلیمان) بێت. واتە بێگومان قورئانی پیرۆز كفر‌و بێ‌باوەڕیی لە (سولەیمان) بەدوورگرتووە‌و ناردنەخوارەوەی ڕێبازی سیحربازییشی بۆ سەر هەردوو فریشتەكە هەر بە دووری گرتوە‌و نكووڵیی لە هەردوو حاڵەتەكە كردوە. بەڵام شەیتانەكان درۆیان كردوە‌و سیحر‌و كفریان داوەتە پاڵا (سلیمان). هەروەها لەو قسەیەشیاندا، كە گوایە (سیحر‌و جادووگەریی بۆ هەردوو فریشتەكە لە بابل دا هاتۆتە خوارەوە) هەر درۆیان كردووە.

ووتەی دووەم: ئامڕازی (ما) هاوەڵناوێك(اسم موصول)ە بە مانای (الذي/ كەوا): ئەم وتەیەش (طبری) داوێتییە پاڵا وتەكانی (عبدالله كوڕی مسعود)‌و (قتادە)‌و (الزهری)‌و (السّدّی)‌و ئەوانی تر. 

(طبری) لە ڕوونكردنەوەی ئەم وتەیەدا گوتوویەتی: "مانای ئایەتەكە بەپێ‌ی ئەم وتەیە، ئەمەیە: واتە جوولەكەكان دوای ئەو ئەفسانە‌و قسەوباسە چەواشەكارییانەی شەیتانەكان كەوتن، كە لە وڵاتی ژێر حكومڕانیی (سولەیمان) دەیانگێڕایەوە‌و، هەروەها جوولەكەكان دوای ئەو سیحربازییەش (بەكردەوە) كەوتن، كە (هارووت‌و مارووت) لە بابل دا‌و لە ڕووی تیۆری (نضری)یەوە پێ‌یان ناساندبوون‌و فێریان كردبوون تاكو لێی بسڵەمنەوە" بەڵام ئەوان ئەوەشیان كردە بیانووی كردارە پووچەڵەكانیان.

(طبری) ئەم ڕستەیەی دوایی بە ڕاستتر داناوە. بەڵام (ابن كپیر) وتەی بەدواداچوونی خۆی لەسەر ئەو وتەیەی (طبری)-مامۆستای خۆی- دەربڕیوە‌و، (وتە بەڕاستتر دانراوەكە)ی (طبری)ی ڕەت كردۆتەوە‌و پاساوی لێكراویشی بەوە هێناوەتەوە كە گوتوویەتی: "پاشان (ابن جریر) سەرەتا ئەم وتەیەی ڕەت كردۆتەوە، كەوا (ما) بە مانای (الذي)یە‌و، وتە‌و بیڕوڕای درێژیشی لەسەری پیشان داوە‌و، وای لە قەڵەم داوە، كە هارووت‌و مارووت دوو فریشتە بوون‌و، خوا ناردوونیەتە خوارەوە بۆ سەر زەوی‌و ڕێ‌ی پێ‌داون، كە خەڵكی فێری سیحربازی بكەن -وەك تاقی كردنەوە‌و هەڵسـەنگـاندنێـك بۆ بەندەكـانی خـوا- دوای ئەوەی، كە بۆ ئەو عەبدانەشی ڕوون كردۆتەوە، كە ئەو كاری سیحربازییە لەو كارە نالەبارانەیە كە لەسەر زاری پێغەمبەران ڕێی لـێ‌ گیراوە‌و قەدەغەیان كردوون. هەروەها (ابن جریر) وایشی داناوە، كە (هارووت‌و مارووت) لەوەدا گوێڕایەڵی خوا بوون‌و بەو فەرمانەیەوە پابەند بوون. ئەم وتە‌و بیـروڕایەش، كە ناوبراو گرتویەتیەبەر، زۆر نامۆ‌و سەیر‌و سەمەرەیە"( ).

بەڵام ئیمام (احمد شاكر) تێبینی لەسەر لێكدانەوەكەی (ابن كپیر) دەربڕیوە‌و گوتویەتی: "من نكووڵی لە وتەی (ابو جعفر) ناكەم، وەك چۆن (ابن كپیر) نكووڵیی لـێ‌ كردوە، خۆ ئەگەر تۆ دادپەروەر بیت‌و دوای وتەی (ابو جعفر) بكەویت، ئەوا بەڵگەیەكی ڕوون‌و ئاشكرا‌و ڕۆشنی لەسەر ڕاستیی ئەو بیـروڕایە تێدا بەدی دەكەیت، كە پێی گەیشتووە، هەروەها وردبینی‌و بێگەردیی لە تاووتوێ‌كردنی ماناكان‌و، ڕێكخستنی بێژەكان (الفاڤ)دا بەدی دەكەیت، كە لەوانەیە لە تەفسیـرێكی تری جگــە لەم تەفسیـرە ڕێزدار‌و گران قـــەدرەدا بەدییان نەكەیت"( ).