ماڵپەری قورئانی پیرۆز

نووسينى د.صلاح عبدالفتاح الخالدي//نووسينگه‌ى ته‌فسير ///زانیمان سیحر بە هەركارێك دەگوترێت، كە بە هێواشی‌و بە وردی‌و، لە دەروازەیەكی پەنهانییەوە ئەنجام بدرێت‌و كار لە خەڵكی بكات. لێرەشدا تەنها دوو جۆر سیحر دیاریی دەكەین:

یەكەمیان: جۆرێكی نابەجێ‌‌و بێزراو‌و پووچەڵە‌و، ئایینی ئیسلام دژایەتیی دەكات‌و ڕەتی دەكاتەوە‌و لێكی هەڵدەوەشێنێت. زۆربەی سیحری ساحیران‌و كردارە سیحربازییەكانیان لەم جۆرەیە.

دووەمیان: جۆرێكی بەجێ‌یە‌و ویستراو‌و پەسندكراوە، واتە (ڕەوایە).

لێرەشدا قسە‌و باسی ئێمە لەسەر جۆری دووەمیانە (كە ڕەوایە).

(بخاری) لە (عبدالله كوڕی عمر)ەوە -خوا لێیان ڕازی بێ‌- گێڕاوێتییەوە كە دوو پیاو لە كەرتی ڕۆژهەڵاتەوە هاتبوون‌و وتاریان دەدا‌و، خەڵكیش بە وتار‌و ڕەوانبێژیی یەكەیان سەرسام ببووم. لەوبارەیەوە پێغەمبەرصلى الله عليه‌ وسلم فەرمووی: ((إِنَّ بَعْچَ الْبَێانِ ڵسِحْرٌ))( ).. واتە بەڕاستی لە دەربڕین‌و ڕەوانبێژییدا سیحر‌و سەرنج ڕاكێشانێك هەیە، یاخود بەڕاستی لە هەندێك شێوەی ڕەوانبێژیدا سیحر‌و سەرنج ڕاكێشانێك هەیە.. ئەم بەسەرهاتەش واتە ئەو دوو پیاوە وتاربێژەی، كە لە كەرتی رۆژهەڵاتەوە هاتوون‌و كە (بخاری) بە كورتی باسی كردوە، نووسەرانی ژیاننامە (سیرە) بەدرێژی باسیان كردوە، لێرەشدا ئەم بەسەرهاتە بە درێژیی بە شێوەگێڕانەوە (روایە)ی ئیمامی (بەیهەقی) لە (دلائل النبوە)ەوە، دیاریی دەكەین.

"عن عبدالله بن عباس، رچی الله عنهما، قال: جلس الی رسول الله  قیس بن عاصم، والزبرقان بن بدر، وعمرو بن اڵاهتم، والتمیمیون، ففخر الزبرقان، فقال: یا رسول الله، أنا سید تمیم والمگاع فیهم، والمجاب، أمنعهم من الڤلم، وێ‌خژ لهم بحقوقهم، وهژا یعلم ژلك (یعنی عمرو بن اڵاهتم). فقال عمرو بن اڵاهتم: إنه لشدید العارچە، مانع لجانبه، مگاع فی أُژنیه.. فقال الزبرقان بن بدر: والله یا رسول الله، لقم علم منی غیر ما قال، وما منعه أن یتكلم الا الحسد.. فقال عمرو بن اڵاهتم: أنا أحسدك، فوالله إنك لئیم الخال، حدیپ المال، أحمق الولد، مچیّع فی العشیرو.. والله یا رسول الله، لقد صدقت فیما قلت أولاً، وما كژبت فیما قلت ێ‌خراً، ولكنی رجل إژا رچیت قلت أحسن ما علمت، وإژا غچبت قلت أقبح ما وجت، ولقد صدقت فی اڵاولی واڵاخری جمیعاً.. فقال النبّی : إن من البیان لسحراً"( )