سەرەکیەکان

ئاماری ماڵپەر





ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه‌


خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز

- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له‌ هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره‌ بکه
-  بۆ گوێ گرتن له‌ قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه‌ به‌کوردى و زمانه‌ جیهانیه‌کان کلیک لێره‌ بکه

سەرەتا

سـیحری ڕەوا ((إنّ مِنَ البَیان لسـحراً)).به‌شى دووه‌م ...چيرۆكه‌ قورئانيه‌كان

سـیحری ڕەوا ((إنّ مِنَ البَیان لسـحراً)).به‌شى دووه‌م ...چيرۆكه‌ قورئانيه‌كان

نووسينى د.صلاح عبدالفتاح الخالدي//نووسينگه‌ى ته‌فسير ///واتە: لە (عبدالله كوڕی عباس)ەوە -خوا لێیان ڕازی بێت-، گێڕاویەتییەوە، كە گوتوویەتی: سێ‌كەس لە هۆزی تەمیم كە (قەیس كوڕی عاسیم)‌و (زەبرەقان كوڕی بەدر)‌و (عەمری كوڕی ئەهتەم) بوون،

هاتن بۆ لای پێغەمبەر صلى الله عليه‌ وسلم و لە خزمەتیدا دانیشتن. (زەبرەقان) دەستی بە ئاخاوتن كرد‌و شانازیی بە خۆیەوە كرد‌و گوتی: ئەی پێغەمبەری خوا، من گەورەی هۆزی تەمیمم‌و فەرمانڕەوای گوێڕایەڵی كراون لەنێویاندا‌و، بەدەم داواكاریەكانیانەوە دێم، ڕێ‌ی ستەمكردنیان لـێ‌دەگرم‌و، مافەكانیان بۆ دابین دەكەم، ئەم پیاوەش-كە مەبەستی عەمری كوڕی ئەهتەم بوو- ئاگاداری ئەم حاڵەتەیە.. (عەمری كوڕی ئەهتەم)یش گوتی: ئەم پیاوە -واتە زەبرەقان- زۆر بە زەبروزەنگ‌و تاقەتە، ئەو كەسەی دێتە ژێر داڵدەی ئەو پارێزگاری لـێ‌دەكات، لەناو كۆڕ‌و مەجلیسی خۆی گوێی بۆ دەگیرێ‌،.. جارێكی دی (زەبرەقان) كەوتەوە ئاخاوتن‌و گوتی: وەڵڵاهی ئەی پێغەمبەری خوا، ئەو بێگومان بە پێچەوانەی وتەكانیەوە لە حاڵی من دەزانێت، هیچ شتێكیش ڕێ‌ی وتنی باری ڕاستیی حاڵی منی لـێ‌ نەگرتوە تەنها حەسوودی نەبێت.. دوبارە (عەمری كوڕی ئەهتەم)یش وەڵامی دایەوە‌و پێ‌ی گوت: ئایا من حەسودیت پێ‌دەبەم؟‍ دەسا بەخوا تۆلە جەمسەری خاڵوانتەوە بەدكار‌و قین لەدڵی‌و، تازە بەتازەش دەوڵەمەند بوویت‌و، ماڵا‌و منداڵێكی گێژ‌و گەمژەت هەیە‌و، لە هۆزەكەشدا وێڵا‌و سەرگەردانیت. وەڵڵا ئەی پێغەمبەری خوا، بەڕاستی من یەكەم جار دەربارەی ئەم پیاوە ڕاستم گوتووە، لە دواییشدا درۆم لەسەر نەگوتووە. بەڵام من پیاوێكم كاتێك هێمن‌و ڕەزامەندم باشترین قسە لەسەر ئەوەی زانیومە دەیكەم، لە كاتێكیشدا تووڕە‌و زویر دەبم، دزێوترین وتەی سەرزەنشت لەسەر ئەوەی دیومە‌و بەدیم كردوە، دەڵێم.. ئنجا پێغەمبەریش صلى الله عليه‌ وسلم  دەربارەی شێوازی ئاخاوتنی ئەو دوو پیاوە فەرمووی: بێگومان لە ڕەوانبێژیدا سیحر‌و سەرنج ڕاكێشانێك هەیە."

ئیمامی (خطابی) دەربارەی مەبەست لە ڕەوانبێژی‌و جوانیی دەربڕین، لەم فەرموودەیەدا گوتوویەتی: "دوو جۆرە ڕەوانبێژی هەیە. 
یەكەمیان ئەوەیە كە بە هەر شێوازێك بێت، مەبەستەكەی پێ‌ ڕوون بكرێتەوە.
دووەمیشیان ئەوەیە كە داڕێژراو‌و هۆنراوەتەوە‌و بیسەران پێ‌ی سەرسام‌و خۆشحاڵا دەبن، دڵیان بۆی بەكێش دەكرێت. هەر ئەمەشە كە كاتێك دڵا ڕادەكێشێت‌و، دەروون داگیر دەكات، لە سیحر دەچێت، تا وای لـێ‌دێت شتەكان لەسەر باری ڕاستەقینەی خۆیان دەگۆڕێن‌و، لە ڕوكار‌و ئاڕاستەی خۆیان لایان دەدات. ئیدی لەبەرچاوی بینەر لە جێگەیەكی دی‌و لە چەشنێكی دیدا دەردەكەوێت. 
جا ئەگەر بەلای حەقدا بوو، ئەوا ستایشی دەكرێت‌و، ئەگەر بەلای ناحەقیشدا بایدا، ئەوا سەرزەنشت دەكرێت. بۆیە هەندێك لە زانایان ئەم فەرموودەیەی دواییان ((إِنَّ مِنْ الْبَێانِ ڵسِحْرًا)) لەسەر باری حەق‌و ستایشكراوێتییەكەی داناوە كە هاندەری جوانكردنی گفتار‌و ڕازاندنەوەی بڕگە‌و دەستەواژەكان دەدات"( ). 
بەڵام ئیمامی (ابن بطال)، كە ئیمامی (ابن حجر) وتەیەكی ئەوی دەربارەی شیكردنەوەی ئەم فەرمودەیە هێناوە، كە لەوەدا گوتوویەتی: "ئەم فەرموودەیە بەشێوەیەكی تەواو سەرزەنشتی ڕەوانبێژی ناكات‌و، ستایشی هەموو جۆرێكیشی ناكات، بەڵكو سەرزەنشتی هەندێكیان‌و، ستایشی هەندێكی تریشانی بە ئامڕازی (من) دەكات، كە (من) بۆ جیاكاری‌و هێندكارییە‌و، لە فەرموودەكەشدا بە (من البیان/ هەندێك لە ڕەوانبێژیی) هاتووە. ئیدی چۆن سەرزەنشتی ڕەوانبێژیی بكرێت، لە كاتێكدا خوا -وەك شتێكی چاك- بە عەبدەكانی خۆی بەخشیوە‌و فەرموویەتی:الرحمن  واتە: خوا ئادەمیزادی دروست (خلق) كردوە‌و، فێری ڕەوانبێژی‌و وتەی جوانی كردوە".
جا (ابن حجر) تیشــكی خستۆتە سەر ئەم وتـەیەی (ابن بطال)‌و گوتوویەتی: " زانایان یەكدەنگن لەسەر ستایش كردن‌و بەباش دانانی (بڕگە‌و دەستەواژەی زیادە لە مانادا، كە بە مەبەستی سوودگەیاندن گوترابێت)، كە لە شوێنی وتاردان‌و بە پێ‌ی پێویستی جێگەكە بەكارهێنرابێت. بۆیە بێگومان زیادەڕۆیی لە هەموو شتێكدا بێزراوە‌و، باشترین شێواز لە گشت كارێكدا میانگیـرییە"( ).
هەموو مافەکانی پارێزراون بۆ ماڵپەری قورئانی پیرۆز