ماڵپەری قورئانی پیرۆز

مه‌لا یوسف عه‌لی گه‌ره‌وه‌یی

خه‌ته‌نه‌ كردن یه‌كێكه‌ له‌ سوننه‌ته‌ گه‌وره‌كانی ئاینی پیرۆزی ئیسلام، كه‌ پێغه‌مبه‌ری خوا موحه‌مه‌د (دروودی خوای له‌سه‌ر بێت) له‌ چه‌ندین فه‌رمایشتدا ئاماژه‌ی بۆ كردووه‌، وه‌ك ئه‌و فه‌رمووده‌یه‌ی كه‌ (بوخاری و موسلیم) له‌ ئه‌بوهوره‌یره‌وه‌ ده‌یگێڕنه‌وه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر(دروودی خوای له‌سه‌ر بێت) فه‌رموویه‌تی : (الفطرة خمسٌ: الختان، والإستحداد، وقصّ الشارب، وتقليم الأظافر، ونَتْف الإبط) یان ده‌فه‌رموێت: (من أَسْلَم فَليَخْتَتِن)، ده‌با بزانین گرنگی و بایه‌خی ئه‌و سوننه‌ته‌ گه‌وره‌یه‌ چی یه‌ له‌ ڕووی زانستی یه‌وه‌؟
تا چه‌ند ساڵێكیش له‌مه‌وبه‌ر خه‌ڵكی له‌ ئه‌مه‌ریكا وایان ده‌ڕوانی یه‌ خه‌ته‌نه‌كردنی كوڕان كه‌ ته‌نها دروشمێكی ئاینی یه‌ و تایبه‌ته‌ به‌ موسڵمانان و جوله‌كه‌كانه‌وه‌، ته‌نانه‌ت پزیشك و نوژدارانی ئه‌و ووڵاته‌ دژایه‌تیشیان ده‌كرد، به‌ڵام وویستی خوای گه‌وره‌ وابوو كه‌ گرنگی زانستی, و دروستی ئه‌و نه‌ریته‌ ڕه‌سه‌نه‌ بۆ سه‌رجه‌می مرۆڤایه‌تی ده‌ربخات.

له‌ تۆژینه‌وه‌یه‌كدا كه‌ له‌ ژماره‌ی مانگی (5)ی ساڵی (1991)ی گۆڤاری پزیشكی به‌ناوبانگ (Postgraduate Medicine)دا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌, جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ساڵانه‌ له‌ ئه‌مه‌ریكا (1ملیۆن) كوڕ خه‌ته‌نه‌ ده‌كرێن،

به‌پێى توێژینه‌وه‌یه‌ك ئه‌وه‌ده‌ركه‌وتووه‌، كه‌پێكه‌نینێكى ئاسایى و زه‌رده‌خه‌نه‌ده‌بێته‌هۆى كه‌مكردنه‌وه‌ى ماندووبوون.

پێگه‌ى (هێڵس دى نیوز) ى ئه‌مریكى باسى له‌وه‌كردووه‌، كه‌پزیشكێكى ووڵاته‌كه‌یان (فیفان هاله‌ربێرن) له‌ئه‌نجامى توێژینه‌وه‌یه‌ك ئه‌وه‌ده‌ركه‌وتووه‌، كه‌پێكه‌نینێك و زه‌رده‌خه‌یه‌كى ئاسایى ده‌بێته‌هۆى كه‌مكردنه‌وه‌ى ماندوبوون، به‌تایبه‌تیش ئه‌و كه‌سانه‌ى

نووسینی /عبدالرزاق رزاق احمد

ئاماده‌كردنی /نه‌جات رواندزی 

خوای گه‌وره‌ له‌ قورئانه‌ پیرۆزه‌كه‌یدا ده‌فه‌رمووێ{ يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ (6)} [الزمر ] واته‌ :ئێوه‌ درووست ده‌كات

باوکى چراخان

نوسینى : باوکى سه‌روه‌ر

گرنگ ترین که‌ناڵ و هۆکاری به‌ده‌ستهێنانی زانست وزانیاری خوێندنه‌وه‌یه‌ .  
وه‌ ئاشکرایه‌ له‌ لامان که‌وا یه‌که‌مین ئایه‌تی قورئانی پیرۆز دابه‌زیبێت به‌ (اقرأ) واته‌ (بخويَنة ) ده‌ستی پێکردووه‌, هه‌روه‌ها گووتراوه‌ ووشه‌ی (قرآن) له‌ زۆر خوێندنه‌وه‌ هاتووه‌  . چه‌ندین ئایه‌ت هه‌ن که‌ گه‌وره‌یی زانست ده‌رده‌خات وه‌ک :- (..وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا...) گه ١١٤. واته‌ " داوابکه‌ و بڵی په‌روه‌ردگاره‌ زانست و زانیاریمان زیاد بکه‌ ". ئه‌مه‌ له‌قورئاندا .وه‌ له‌سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله علية وسلم ) دا.

نووسینی /عبدالرزاق رزاق احمد

ئاماده‌كردنی /نه‌جات رواندزی

خوای گه‌وره‌ ده‌فه‌رمووێ{وَهُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ نَبَاتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُخْڕجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ

نوسینى : دکتۆر صلاح الراشد
وه‌رگێرانى : عادل شاسوارى
یه‌که‌م : هه‌موو خه‌ونه‌ ستراتیژیه‌کانت له‌ هه‌ر لایه‌نێکى گرنگى ژیانى خۆتدا بنووسه‌ره‌وه‌ .
دووه‌م : ئه‌رکه‌ له‌پێشینه‌کانى هه‌ر ئامانجێکى ستراتیژى له‌و ئامانجه‌ دیارى بکه‌.
سێه‌م : ئه‌و به‌هایانه‌ بنووسه‌ که‌ په‌یوه‌ندیان به‌ هه‌ر یه‌کێک له‌و ئامانجانه‌وه‌ هه‌یه‌ ، یان هۆکارو قازانجه‌کانیان بنووسه‌ .
چواره‌م : له‌ کاغه‌زێکى سه‌ربه‌خۆدا ئامانجه‌ ستراتیژیه‌ له‌ پێشینه‌کانى ژیانى خۆت بنوسه‌وه‌.

دكتور: جه‌لال حمه‌صالح بۆسكانى
زانكۆى سلێمانى/ كۆلێژى كشتوكاڵ
E-mail: jalalsalih54@mail.com

سه‌ره‌تاى زانست

زانست و زانیارى له‌له‌گه‌ڵ دروست بوونى ئاده‌م (دروودى خواى له‌سه‌ر بێت) ده‌ستى پێ كردووه‌, كاتێك له‌ به‌هه‌شته‌وه‌ هاته‌ سه‌ر زه‌وى بۆ ئه‌وه‌ى ئاوه‌دانى بكاته‌وه‌، خواى گه‌وره‌ فه‌رمووى:

((وقلنا اهبطوا منها…))(1)

تا دواى ئایه‌ته‌كه‌, خواى گه‌وره‌ هه‌موو جۆره‌ زانیارى یه‌كانى فێرى ئاده‌م كردبوو وه‌كو خۆى له‌ قورئانى پیرۆزدا بۆمان ده‌گێڕێته‌وه‌ و ده‌فه‌رموێت:

وعلّمَ آدمَ الأسماءَ كُلَّها (2)

لێره‌دا كه‌ ده‌فه‌رموێت: ((كُلَّها)) واتاى گشتگیرى و شموولیه‌ت ده‌گه‌یه‌نێت, له‌ هه‌موو بواره‌كاندا.

نووسنی /عبدالرزاق رزاق احمد 

ئاماده‌كردنی  / توانا رواندزی

قورئان ده‌فه‌رمووێ {وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ فَمَحَوْنَا آيَةَ اللَّيْلِ وَجَعَلْنَا آيَةَ النَّهَاڕ مُبْصِرَةً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّكُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ وَكُلَّ شَيْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِيلًا (12)} [الإسراء] واته‌ : شه‌وو رۆژمان

نوسینى : م.عادل شاسوارى
ئاماده‌کردنى : فاتیمه‌ غریب
١-    ڕێزگرتن و قبوڵکردنى ئه‌وانى تر (واتا: خةلَك) وه‌ک خۆیان که‌هه‌ن:(نةك وةك ئةوةى تؤ ئةتةويَت ببن).
٢-    نه‌خشه‌خودى ناوچه‌ نیه‌ .
٣-    هه‌موو مرۆڤێک ڕابردوویه‌کى هه‌یه‌ که‌ کۆى ئه‌و توانایه‌ى تێدایه‌ که‌ پێویستیه‌تى بۆ گۆڕانکارى چاکسازى له‌ ژیانیدا.
٤-    خه‌ڵکى هه‌موو هێز و توانایان ده‌خه‌نه‌کار بۆ هه‌ڵبژاردنى باشترینى ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌ى که‌ له‌و کاته‌ دیاریکراوه‌دا له‌ به‌رده‌ستدایه‌ .
٥-    له‌ پشت هه‌موو ڕه‌فتارێکه‌وه‌ نیازێکى باش هه‌یه‌.

نووسینی  /عبدالرزاق رزاق احمد 

ئاماده‌كردنی / نه‌جات رواندزی

خوای گه‌وره‌و میهره‌بان ده‌فه‌رمووێ {وَهُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا (25)} [مريم ] واته‌ : قه‌دی ئه‌و دار خورمایه‌ش بۆ لای خۆت ڕاوه‌شێنه‌

نوسینى: محمد احمد غنایم
وه‌رگێڕانى: غریب قادر

١-    با کاره‌که‌ وه‌ک و خۆى بمێنێته‌وه‌ وازى لێ بێنه‌
٢-    با له‌ چوار چێوه‌ى کاره‌که‌ نه‌چینه‌ ده‌ره‌وه‌
٣-    من بۆ هیچ کاره‌ک به‌ که‌لک نایه‌م
٤-    من وه‌ک ئه‌و نیم

ته‌فسیری ئاسان

بسم الله الرحمن الرحیم

{إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ (1) وَرَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ فِي دِينِ اللَّهِ أَفْوَاجًا (2) فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابًا (3)} واته‌ : 1 كاتێك یارمه‌تی و كۆمه‌كی خوا دێت

نووسینی /عبدالرزاق رزاق احمد

خوای په‌روه‌ردیگار ده‌فه‌رموێ {وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلَا تَقْرَبُوهُنَّ حَتَّى يَطْهُرْنَ فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّڕينَ (222)} [البقرة ] واته‌  : وه‌ پرسیارت لێ ده‌كه‌ن

ته‌فسیری ئاسان

بسم الله الرحمن الرحیم

{وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ (1) وَطُوڕ سِينِينَ (2) وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ (3) لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ (4) ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ (5) إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ (6) فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ (7) أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ (8)}