ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
عقيدة
پرسیارى٣٠/ گرنگى حه‌ج چیه له ئیسلام؟ ........(عقيدة)
وه‌ڵام/ حه‌جکردنى ماڵى خوا (كعبَه)ى پیرۆزى پێنجه‌مین پایه‌یه له پێنج پایه‌کانى ئیسلام ٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى عه‌بوڵلاى کوڕى عومه‌ر خواى لێ رازى بێت که‌وا پێغه‌مبه‌رى خوا درودى خواى له‌سه‌ر بێت فه‌رموى:
پرسیارى ٢٩/ پێناسه‌ى حه‌ج چیه؟ پایه‌ى پێنجه‌مى ئیسلام: حه‌جکردنى ماڵى خوا ئه‌گه‌ر تواناى هه‌بوو
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
(حَجُّ البَيْتِ إنِ استَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيْلاََ)
وه‌ڵام/ (الحَجَّ) له زمانى عه‌ره‌بدا به واتاى قه‌ست و مه‌به‌ست دێت ٠
من له کوێوه هاتووم؟.....(عقيدة)
م.ناصح ابراهیم سازانى
ئه‌مه‌ش گرێ و گۆڵێکى ژیانى ئه‌و مادییانه‌یه که ته‌نها باوه‌ڕیان به‌و شتانه هه‌یه که به پێنج هه‌ستیاره‌کان: چاو, ده‌م, گوێ, لوت, ده‌ست لێدان، هه‌ستى پێده‌که‌ن, ده‌نگى فیتره‌تى پاکیان خنکاندووه له سنگیاندا, له‌سه‌ر ئه‌و کوێرییه‌ى خۆیان به‌رده‌وام هه‌نگاو ده‌نێن, ئه‌و هه‌موو یاساو رێسا جوان و رێک و پێکانه‌ى گه‌ردوون به دروستکراوى رێکه‌وتى که‌ڕو کوێرو لاڵ داده‌نێن!!.
خواى گه‌وره له‌سه‌ر فیتره‌تى پاک ئاده‌میزادى دروستکردووه, جا ئه‌وانه‌ى به به‌ڵێ وه‌لآمى فیتره‌تى پاکیان داوه‌ته‌وه‌و باوه‌ڕیان وایه ئه‌م گه‌ردوونه بێ خاوه‌ن نیه, به‌ڵکو به‌دیهێنه‌رێکى هه‌تا بڵێى گه‌وره‌و بالآده‌ستى هه‌یه, به هه‌موو دڵێکیانه‌وه رووى تێده‌که‌ن به ترس و له‌رزه‌وه, به هیواو ئومێده‌وه, زۆر گه‌وره‌یه لایان و پشتى پێ ده‌به‌ستن, خواى گه‌وره له قورئاندا ده‌فه‌رموێت: (فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَةَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ) [الروم : 30]
هه‌رچه‌نده خاوه‌نى ئه‌و ده‌نگه فیتریه‌یه له‌کاتى خۆشى و رابواردنه‌کانى دنیادا به قه‌ستى ئه‌و ده‌نگه ده‌شارێته‌وه, به‌لآم کاتێک رووداوى سه‌خت و به‌لآو ناخۆشى رووى تێکرد تواناى خۆ راگرتنى نه‌بوو,
پرسیارى ٢٤/ حوکمى زه‌کات نه‌ده‌ر چیه شه‌ریعه‌تى له ئیسلام ؟
نوسینى : طارق حسن
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام/ حوکمى زه‌کات نه‌ده‌ر بێ باوه‌ڕبون و له‌ئیسلام ده‌رچونه ئه‌گه‌ر باوه‌ڕى پێ نه‌بێت , به‌ڵام ئه‌وه‌ى باوه‌ڕى پێ هه‌بێت و نه‌یدات , ئه‌وه ده‌سڵاتدارى وه‌خت به‌زۆرى لێى ده‌سێنێت ونیوه‌ى ماڵه‌که‌شى ده‌بات ,سزادانێک بێت بۆى جا ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌یدا و ده‌ستیشى دایه چه‌ک , ئه‌وه جه‌نگى له گه‌ڵدا به‌رپا ده‌کرێت ٠
زانایانى ئیسلام یه‌کڕان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى : که‌وا هه‌رکه‌سێک باوه‌ڕ به زه‌کات دانى ماڵ وسامان نه‌بێت , ئه‌وه بێباوه‌ڕه وله ئیسلام ده‌ده‌رچێت ٠
جا هه‌ندێک له زانایان فه‌رمویانه:
پرسیارى ٢٣/ سزاى زه‌کات نه‌ده‌ران چیه لاى خواى گه‌وره ؟
نوسینى :طارق حسن
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام / خواى گه‌وره و پێغه‌مبه‌ره‌که‌شى درودى خواى له‌سه‌ر بێت هه‌ڕه‌شه له زه‌کات نه‌ده‌ران ده‌که‌ن به سزایه‌کى زۆر سه‌ختى دواڕۆژ ٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى خواى گه‌وره : ( وَالَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ [ 34] يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَاڕ جَهَنَّمَ فَتُكْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَـذَا مَا كَنَزْتُمْ لأَنفُسِكُمْ فَذُوقُواْ مَا كُنتُمْ تَكْنِزُونَ [ 35] ) [التوبة 34: 35] واته:
پررسیارى ٢٢/پاداشتى زه‌کات چیه لاى خواى گه‌وره ؟
طرق حسن
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام / خواى گه‌وره وپێغه‌مبه‌ره‌که‌ى درودى خواى له‌سه‌ربێت وه‌سفى زه‌کات ده‌ران ده‌که‌ن و موژده‌ى پاداشتێکى چاکى دواڕۆژیان پێداون ٠٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى خواى گه‌وره : (ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ [ 2] الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ [ 3] والَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ [ 4] أُوْلَـئِكَ عَلَى هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَأُوْلَـئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ )[ 5] {البقرة 2-5}
واته : ئه‌و قورئانه کتێبێکه‌هیچ گومانێکى تێدا نیه, رێپیشانده‌ره بۆ پارێزگاران , ئه‌وانه‌ى باوه‌ڕیان به په‌نهانێکان هێناوه و نوێژه‌کانیان به‌ڕێکو پێکى ده‌که‌ن و له‌و رۆزیه‌ى پێمان داون ده‌به‌خشن
پرسیارى ٢١/ گرنگى زه‌کات چیه له ئیسلامدا ؟
نوسینى : طارق حسن
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام / زه‌کات دانى ماڵ و سامان سێیه‌م پایه‌ى گرنگى ئیسلامه پاش شایه‌تمان و نوێژ ,له زۆر شوێنى قورئان و سوننه‌تدا له‌گه‌ڵ یه‌کخواپه‌رستى و نوێژدا پێکه‌وه باسکراوه ٠٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى خواىگه‌وره : (وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاء وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ) [البينة : 5]
واته: وه ئه‌وان ئه‌هلى کیتاب فه‌رمانیان پێ نه‌کرابو ته‌نها به‌وه نه‌بێت که‌وا به‌ندایه‌تى خواى گه‌وره بکه‌ن و به‌راستى وپاکى ئاین په‌روه‌رى هه‌ر بۆ ئه‌و بکه‌ن
پرسیارى ١٩/ حوکم وسزاى نوێژنه‌که‌ر چیه لاى خواى گه‌وره ؟
نوسینى : 'طارق حسن
ئاماده‌کرنى : دلاوه‌ر کورد
وه‌ڵام/ حوکمى نوێژنه‌که‌ر بێباوه‌ڕبونه و سزاکه‌شى ئاگرى دوزه‌خه ٠
خواى گه‌وره ده‌فه‌رمێ فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ (4) الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ (5) الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ (6) وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ (7)) [الماعون 4: 7] واته : جا هاوار و واوه‌یلا بۆ نوێژکه‌ران . ئه‌وانه‌ى که گوێ به نوێژه‌کانیان ناده‌ن و دڵیان لێى بێئاگایه ئه‌وانه‌ى که روپامایى ده‌که‌ن و بۆ خۆده‌ررخستن ده‌یکه‌ن و هه‌میشه هه‌وڵ ده‌ده‌ن قه‌ده‌غه‌ى چاکه کارى بکه‌ن ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ (فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيّاً [ 59] إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ شَيْئاً )[ 60]) [مريم 59: 60]
واته : له پاش پێغه‌مبه‌ران و پیاوچاکان کۆمه‌ڵانێک بونه جێنشین , نوێژه‌کانیان فه‌وتان و شوێنى ئاره‌زوه‌کانیان که‌وتن , جا ئه‌وانه توشى گومڕایى و سزاى دۆزه‌خ ده‌بن , جگه له‌وانه‌ى که په‌شیمان ده‌بنه‌وه و باوه‌ڕى دامه‌زراو ده‌هێنن و کاروکرده‌وه‌ى چاکه ئه‌نجام ده‌ده‌ن , ئا
ئه‌وانه ده‌چنه به‌هه‌شته‌وه و هیچ جۆره سته‌مێکیان لێ ناکرێت ٠
پرسیارى ١٨/ پاداشتى نوێژکه‌ران چیه لاى خواى گه‌وره ؟
ئاماده‌کردنى: دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام / پاداشتى نوێژکه‌ران زۆر گه‌وره‌یه لاى خواى گه‌وره:
خواى گه‌وره ده‌فه‌رمێ (وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ [9] أُوْلَئِكَ هُمُ الْوَاڕثُونَ [ 10] الَّذِينَ يَڕثُونَ الْفِرْدَوْسَ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ [ 11] )[ المؤمنون 9 : 11] واته : ٠٠وه ئه‌وانه‌ى که پارێزگارى له نوێژه‌کانیان ده‌که‌ن و به‌ڕێکو پێکى ئه‌نجامى ده‌ده‌ن , به‌ڕاستى ئه‌وانه میراتگرانن , ئه‌وانه‌ى که ده‌بنه خاوه‌نى به‌هه‌شتى فیرده‌وس , که به‌هه‌میشه‌یى تیایدا ده‌مێننه‌وه ٠
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمێ (وَالَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ يُحَافِظُونَ [ 34] أُوْلَئِكَ فِي جَنَّاتٍ مُّكْرَمُونَ [ 35]) [المعارج 34: 35] واته :
یه‌کخوا په‌رستى
ئاماده‌کردنى : کاوان کوردى
بۆ ماڵپه‌ڕ : دلاوه‌ر کوردى
ئیمان گرنگییه‌کى حه‌تمى و چاره‌نوسیانه‌ى هه‌یه بۆ مرۆڤ چونکه ئاڕاسته‌ى مرۆڤ دیارى ده‌کات و ته‌فسیرى ژیانى ده‌کات و سه‌ر ئه‌نجام و داهاتوى بڕیار ده‌دات , به‌خته‌وه‌رى , یان خاکه سارییه٠
پرسیارى ١٧/ به‌ڵگه چیه له‌سه‌ر ئه‌وه‌ى خواى گه‌وره فه‌رمان به‌نوێژ کردن ده‌کات ؟
ئاماده‌کرنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام / به‌ڵگه‌کان زۆرن , له‌وانه :
فه‌رموده‌که‌ى خواى گه‌وره (حَافِظُواْ عَلَى الصَّلَوَاتِ والصَّلاَةِ الْوُسْطَى وَقُومُواْ لِلّهِ قَانِتِينَ )[البقرة : 238]
واته : پارێزگارى له نوێژه‌کانتان بکه‌ن و که‌مته‌رخه‌مى له ئه‌نجامدانیدا مه‌که‌ن , به تایبه‌تى نوێژه ناوه‌ڕاسته‌که ،،نوێژى عه‌سره،، , به‌رده‌وام به ملکه‌چیه‌وه بۆ خواى گه‌وره راوه‌ستن و به‌ندایه‌تى بکه‌ن ٠
نوێژ یه‌که‌م فه‌رزێکه پاش یه‌کخواپه‌رستى له لێپرسینه‌وه‌ى رۆژى دواییدا ٠٠
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى ئه‌بو هوره‌یره خواى لێرازى بێت که‌وا پێغه‌مبه‌رى خوا درودى خواى له‌سه‌ر بێت فه‌رموى :
: ) إن أول ما يحاسب به العبد المسلم يوم القيامة الصلاة المكتوبة فإن أتمها وإلا قيل انظروا هل له من تطوع فإن كان له تطوع أكملت الفريضة من تطوعه ثم يفعل بسائر الأعمال المفروضة مثل ذلك ) {رواه ابو داود (1/رقم/864) والترمذي (1/رقم/ 411-258)
والنسائي (1/رقم/ 224) وابن ماجة (1/رقم/ 1425-1426) وهذا لفظه , وهو حديث صحيح الالباني في صحيح ابي داود (810) وصجيح ابن ماجة (1172)
واته : یه‌که‌م شتێک که له به‌نده‌ى موسوڵمان ده‌پرسرێته‌وه له رۆژى دواییدا , نوێژ کردنه
نوێژ تاکه کۆڵه‌که‌ى ئیسلامه٠٠
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردی
له‌به‌ر فه‌رموده‌که‌ى موعاژى کوڕى جه‌به‌ل (خواى لىَ رازى بيَت ) که‌وا پێغه‌مبه‌رى خوا درودى خواى له‌سه‌ر بێت پێى فه‌رمو (أَلَا أُخْبِرُكَ بِرَأْسِ الْأَمْڕ كُلِّهِ وَعَمُودِهِوَذِرْوَةِ سَنَامِهِ قُلْتُ بَلَى يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ رَأْسُالْأَمْڕ الْإِسْلَامُ وَعَمُودُهُ الصَّلَاةُ وَذِرْوَةُ سَنَامِهِالْجِهَادُ ){ رواهاحمد (5/231-237) والترمذي(5/رقم/2616) وقال هذا حديث حسن صحيح ,وابن ماجة (2/رقم/ 3973) والحديث صححه الالباني ايضا في صحيح سنن الترمذي (2110)}
واته ئایه رانه‌گه‌یه‌نم سه‌رى هه‌مو شتێک وکۆڵکه‌ى ولوتکه‌ى هه‌ره به‌رزیشى چیه ؟ منیش وتم , ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا
پرسیارى ١٥/ پێناسه‌ى نوێژ چیه ؟
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وه‌ڵام /(الصَّلاة) له زمانى عه‌ره‌بدا به واتاى نزا و پاڕانه‌وه (الدُّعَاء) دێت ٠
وه له‌زاراوه‌ى شه‌رعیشدا مه‌به‌ست پێى