ماڵپەری قورئانی پیرۆز

مه‌ڕحومی مامۆستا شێخ محمدی خاڵ

هه‌موو پیاوێكی گه‌وره‌ی هه‌ڵكه‌وتوو له‌ جیهاندا، كه‌ لێی ورد ئه‌بینه‌وه‌و ژیانی ئه‌خوێنینه‌وه‌، تێئه‌گه‌یت كه‌ گه‌وره‌یی‌و بلیمه‌تییه‌كه‌ی هه‌ر له‌یه‌ك رووه‌وه‌ بووه‌، وه‌ك (سوقڕات)‌و (فیساگۆرس)ی یۆنانی‌و، (كۆنفۆشیۆس)ی چینی‌و، (شاملیۆن)ی ئه‌مریكانی‌و، (میڕابۆ)ی فه‌ڕه‌نسی‌و، (كاریبالد)ی ئیتاڵی‌و (كوتم)ی هیندی كه‌ هه‌ر یه‌كێك له‌مانه‌ له‌ تاقه‌ شتێكا پسپۆڕ (متخصص) بووه‌.

به‌ڵام گه‌وره‌یی پێغه‌مبه‌ر (دروودی خوای له‌سه‌ر بێت) وه‌ك گه‌وره‌یی جیهانی بێ‌ پایان وایه‌، ئه‌م په‌ڕو ئه‌و په‌ڕی نابینرێ‌، وه‌ بیری مه‌ردووم ناتوانێ‌ ده‌وری بدات، هه‌ر رۆژه‌ی گۆشه‌یه‌كی بۆ زانایان ده‌رئه‌كه‌وێ‌، وه‌ هه‌رده‌مه‌ی لایه‌كی بۆ دانایان ئاشكراو نمایان ئه‌بێ‌، كه‌وابوو مه‌ردووم نازانێ‌ له‌ چ روویه‌كه‌وه‌ لێی بدوێ‌.

ئاماده‌کردنى ڕه‌ئوف شه‌بایک
وه‌رگێرانى : غریب قادر

عه‌قل هیچ سنورێکى نیه‌ که‌ له‌وێ بوه‌ستێت ، ته‌نها ئه‌وسنوره‌ نه‌بێت که‌ به‌خۆمان دامان ناوه‌و قه‌ناعه‌تمان پێى هه‌یه‌. ناپلیۆن هیل
تێبینى :

ئاریان باجه‌ڵان

ئه‌ی نه‌فسی به‌دكار منت له‌زۆر گوناهداو كردمت تاوانبار
وات له‌من كـــرد له‌خوا دور بم لـــــــه‌هه‌ڵه‌دا بێ سنور بم
سوپاس بۆ خوا ئێسـتا كه‌به‌هه‌ڵه‌ی خۆم ئـــــــــــــــــه‌زانم
ئه‌گه‌رێمه‌وه‌ بۆلای خــوداو شایه‌تی ئه‌ده‌م به‌ دڵ و زوبانم

ئه‌ندازیار عوسمان
جارى واهه‌یه‌ ده‌قێکى قورئانى یان وشه‌یه‌کى ده‌لاله‌تێکى له‌بنه‌ڕه‌تى زماندا هه‌یه‌و, ده‌لاله‌تێکى ترى هه‌یه‌ له‌عورفى عامدا, یان شتێکى به‌رجه‌سته‌یه‌و بۆ شتى مه‌عنه‌وى به‌کار هاتووه‌, جا پێویسته‌ لێیان ووردبینه‌وه‌وشاره‌زاى ببین:
نموونه‌ى یه‌که‌م: وشه‌ى(المكر) له‌قورئاندا هاتووه‌و له‌زماندا بۆ ئه‌و پیلان وته‌گبیره‌ به‌کاردێت که‌ به‌نهێنىده‌کرێت ، خێربێ یان شه‌ڕ بێ… پاشان وشه‌ى(المكر) له‌لاى خه‌ڵکىوعورفى عام بۆ پیلان وته‌گبیرى نهێنى شه‌ڕ به‌کار هات, بۆیه‌ ده‌بێت له‌ته‌فسیرى ئه‌و ئایه‌تانه‌دا که‌(مكر)ى تێدا هاتووه‌ بچینه‌وه‌ سه‌ر بنه‌ڕه‌تى زمان.. قورئان ده‌فه‌رموێت ( وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُولَئِكَ هُوَ يَبُورُ) (فاطر:10)

واته‌/

مه‌لا دلشاد باڵه‌کى
واتا ڕۆژى جێ هێشتنى دونیاو کۆتایی هاتن به‌ هه‌ موو حه‌زو ئاره‌زووه‌کانى و ڕۆیشتن به‌ ره‌و ماڵى ڕاسته‌قینه‌ که‌ ماڵى هه‌موو مرۆ ڤێکه‌ وجێگا هه‌ تا هه‌ تاییه‌.
{ كَلَّا إِذَا بَلَغَتِ التَّرَاقِيَ }٢٦القیامه‌

نوسینى/م.عه‌لى باپیر
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
دووه‌مین ئه‌رکمان له‌ به‌رانبه‌ر قوڕئاندا ئه‌وه‌یه‌ که‌ پاش ئاشنا بوون به‌ قوڕئان که‌ له‌ خاڵى یه‌که‌مدا به‌ درێژى باسمان کرد ئیمانى پێبینین وه‌ متمانه‌مان پێى هه‌بێ, که‌ دیاره‌ ئیمان پێهێنان و متمانه‌ هه‌بوون به‌ قوڕئان دوو شتى تێکهه‌ڵکێشن, به‌ڵام یه‌ک شت نین و له‌یه‌ک جیان هه‌رچه‌نده‌ به‌یه‌که‌وه‌ په‌یوه‌ستن دیاره‌ بڕوا هێنان به‌ قورئان واته‌: ئیمان هێنان به‌وه‌ که‌ قورئان دوایین کتێبى خوایه‌ (سبحانه وتعالى)و دوایین په‌یامى خوایه‌ به‌ پێغه‌مبه‌رى کۆتایى خۆیدا ناردوویه‌تى و ئه‌ویش له‌ جیبریل (عليه الصلاة والسلام)وه‌رى گرتوه‌ که‌ وه‌کو پێشتر باسمان کرد ئایه‌ته‌کان و فه‌رمایشته‌کان ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نن (جيبريل)سه‌رۆکى هه‌موو فریشته‌کان ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نن جبریل سه‌رۆکى هه‌موو فریشته‌کانى خواى په‌روه‌ردگار بێ بۆیه‌ خوا سبحانه‌ وتعالى ئه‌وى دیارى کردوه‌ که‌ په‌یک و په‌یم هێنه‌رى بێت بۆ پێغه‌مبه‌ران علیهم الصلاه‌ والسلام

ئاماده‌کردنى /نه‌جات رواندزى  

بۆ سه‌یر کردنى بابه‌ته‌که‌ سه‌یرى ئه‌م په‌یجه‌ بکه‌ 

http://www.youtube.com/watch?v=PcJw7el0dPU&feature=related

http://www.youtube.com/watch?v=FxcUEOWRl9w

نوسینى/صلاح عبدالفتاح
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
(وَقُلْ رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْڕجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطَانًا نَصِيرًا)الاسراْ /٨٠ بڵێ په‌روه‌ردگارا رێگه‌م به‌ره‌و ڕاستى به‌ره‌و به‌ره‌و ڕاستیم به‌رێ بکه‌ هێزێکى هاریکاریشم بۆ دیار بکه‌ ئه‌مه‌ له‌کاتێکدا هاته‌خواره‌وه‌ که‌ پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه‌ وسلم ده‌یویست کۆچ بکات هه‌موو هۆکاره‌ مادیه‌کانى به‌چاکى ئاماده‌کردبوو که‌ به‌نهێنى و به‌بێ ئه‌وه‌ى که‌س پێیان بزانێت مه‌ککه‌یان به‌جێهێشت بۆ سه‌ر لێ تێکدان به‌ره‌و مه‌دینه‌ ڕاسته‌وخۆ نه‌که‌وتنه‌ ڕێ کوڕى ئه‌بو به‌کرو ئه‌سمائى کچى و شوانه‌که‌ى له‌خزمه‌تدا بوون ئه‌و دوو سێ ڕۆژه‌ به‌ نهێنى سه‌ردانیان ده‌کردن و هه‌واڵ و خواردنیان بۆ ده‌بردن له‌گه‌ڵ هه‌موو ئه‌وانه‌شدا ئینجا ده‌ستى پاڕانه‌وه‌ به‌رزده‌کاته‌وه‌و ده‌فه‌رموێت په‌روه‌ردگارا رێگه‌م به‌ره‌و راستى به‌ره‌و  به‌ڕێ بکه‌ هێزێکى هاریکاریشم بۆ دیارى بکه‌.

له‌ ئه‌وروپا له‌سه‌ده‌کانى ناوه‌ڕاستدا ، کێشمه‌کێشێکى گه‌وره‌ دروست بوو له‌ نێوان که‌نیسه‌و زانایاندا ، تێگه‌یشتن له‌ده‌قه‌کان و بیرکردنه‌وه‌ى ئازاد له‌ لایه‌ن پاپاکان وقه‌شه‌کانه‌وه‌ قۆرخ کرابوون،سه‌رانى که‌نیسه‌ ده‌یانویست قسه‌ نه‌بێ له‌سه‌رو قسه‌ى خۆیانه‌وه‌ و که‌س قسه‌ له‌قسه‌یاندا نه‌کات ، دیاره‌ ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ فیتره‌تى مرۆڤدا ناگونجێ ، بۆیه‌ پێکدادان دروست بوو ، زانایان لێکۆڵینه‌وه‌یان ده‌کردو بیروبۆچوونى خۆیان به‌خه‌ڵکى  ده‌گه‌یاند، سه‌رانى که‌نیسه‌ش ده‌یانویست ڕێیان لێ بگرن .
هه‌ندێ زانا باسى خڕێتى زه‌ویان کرد ، سه‌رانى که‌نیسه‌ دژیان وه‌ستانه‌وه‌و کافریان کردن و،ته‌نانه‌ت کارگه‌یشته‌ ئه‌وه‌ى که‌ زانایه‌ک له‌سه‌ر بیروبۆچوونى بسوتێنرێ ، ئه‌مه‌ درێژه‌ى کێشا هه‌تا که‌نیسه‌ و زانست له‌یه‌ک جیاکرانه‌وه‌و بیروبۆچوونى که‌نیسه‌ خرایه‌وه‌ ناوچوار دیوارى خۆى .

نوینى/د.عایض القرنى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
 چ به‌ئازارو ئێشن ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ ئیسلام ناناسان و رێگه‌ که‌یشى پێ نازانن به‌ڵێ به‌ڕاستى ئایینى ئیسلام پیویستى به‌ بانگبۆکردن هه‌یه‌ له‌لایه‌ن خاوه‌نه‌کانى و هه‌ڵگراییه‌وه‌ بانگه‌واز و ئاشکراکردنێکى جیهانیى گه‌وره‌ چونکه‌ ئیسلام خۆى هه‌واڵیکى گه‌وره‌یه‌ بانگه‌واز بۆ ئیسلام پێویسته‌ پاڵفته‌ و خاوێن و باوێن و سه‌رنجڕاکێش بێ چونکه‌ به‌ڕاستى به‌خته‌وه‌ریى خودا ده‌فه‌رموێت (وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ)ال عمران/٨٥ واته‌ هه‌رکه‌سێ بێجگه‌ له‌ ئیسلام ئایینى تر هه‌ڵبژێرێ لێ وه‌رناگیرێ بانگه‌وازیکارێى به‌ناوبانگى موسڵمان له‌شارى (ميونخى المانيا) نیشته‌جێ ده‌بێ و له‌ چوونه‌ ناوه‌وه‌ى شاره‌که‌ هه‌ڵواسراوێکى بڵاوکردنه‌وه‌ى گه‌وره‌ هه‌بوو که‌ به‌ ئه‌لمانى له‌سه‌رى نوسرابوو (انت لا تعرف كفرات يوكوهاما) واته‌ بێ باوه‌ڕییه‌کان نازانى. بانگه‌وازکاره‌ موسڵمانه‌که‌ هه‌ڵواسراوێکى گه‌وره‌ى نوسى له‌ پاڵ هه‌مان بڵاوکراوه‌ به‌ڵا ئه‌م نوسینه‌ (وانت لاتعرف الاسلام, ان اردت معرفته فاتصل بما على هاتف كذا وكذا)

ئاماده‌کردنى: سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن
مافى له‌چاپدانه‌وه‌ى پارێزراوه‌ بۆ
نوسینگه‌ى ته‌فسیر

قورئانى پیرۆز پۆلێنکردن و دابه‌شکردنى ئاژه‌ڵانى بۆ چه‌ند به‌شێک ئاماژه‌پێداوه‌. خواى مه‌زن ده‌فه‌رموێت: [وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِن مَّاء فَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى ڕجْلَيْنِ وَمِنْهُم مَّن يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [النور : 45]]النور/٤٥، واته‌: خوا هه‌موو زینده‌وه‌رێکى له‌ ئاوێکى تایبه‌ت دروستکردووه‌، جا هه‌یانه‌ له‌سه‌ر سکى ده‌ڕوات، هه‌شیانه‌ له‌سه‌ر دوو قاچ ده‌ڕوات، هه‌روه‌ها هه‌یانه‌ له‌سه‌ر چوار پێ ده‌ڕوات، خوا هه‌رچى بوێت دروستیده‌کات، به‌ڕاستى خوا ده‌سه‌ڵاتى به‌سه‌ر هه‌موو شتێکدا هه‌یه‌.
یان ده‌فه‌رموێت: [وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم مَّا فَرَّطْنَا فِي الكِتَابِ مِن شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ [الأنعام : 38]]الانعام/٣٨،

ئه‌ندازیار عوسمان
له‌زمانى عه‌ره‌بى دا جارى واهه‌یه‌ کۆمه‌ڵێ وشه‌ به‌ده‌ورى یه‌ک مانادا دێن و ده‌چن , به‌ڵام جیاوازیش هه‌یه‌ له‌نێوانیانداو قورئان هه‌رکامێکیانى به‌کار هێنابێ به‌حساب وبه‌حیکمه‌ت به‌کارى هێناون…
نموونه‌ى یه‌که‌م/ وشه‌ى( الفقير, المسكين) هاتووه‌ له‌چه‌ند ئایه‌تێکى قورئانداو جیاوازى هه‌یه‌ له‌نێوانیاندا…
أ-الفقیر… که‌سێکه‌ که‌هه‌ژاره‌و پێویستى به‌خه‌رجىیه‌ بۆ خۆى وماڵ ومناڵى, به‌ڵام پێوه‌ى دیار نىیه‌و , که‌سێ نه‌زانێ له‌به‌ر شێوه‌و ڕه‌نگ وڕوو، وه‌ قسه‌ نه‌کردنى هه‌ست ناکا که‌ هه‌ژاره‌ , یا به‌ توانایه‌و ئیش ده‌کات , وانازانرێ موحتاجه‌و به‌شى ناکات..
 قورئان ده‌فه‌رموێت ( لِلْفُقَرَاءِ الَّذِينَ أُحْصِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْڕفُهُمْ بِسِيمَاهُمْ لا يَسْأَلونَ النَّاسَ إِلْحَافاً) (البقرة:273) واته

ئاماده‌کردنى /نه‌جات رواندزى

لەکارەساتێکى دڵتەزێندا کەسایەتى ناسراو و نوسەرى بەناوبانگى جیهانى و پسپۆر لە بوارى گەشەپێدانى مرۆى "د.ئیبراهیم فەقێ"له‌ رێکه‌وتى 10/2/2012 که‌ ده‌کاته‌ رۆژى هه‌یینى لەگەل خوشکەکەى و خزکەتکارەکەیان بەهۆى کەوتنەوەى ئاگر لە باڵەخانەکەیان گیانى لەدەست داشایەنى باسە ئیبراهیم فەقێ خاوەنى چەندین کتێب و وتارو لێکۆلینەوەى تایبەتە بە بوارى گەشەپێدانى مرۆى و دەرون ناسێکى جیهانى ناسراوە ...خواى گه‌وره‌ به‌به‌هه‌شتى پان و به‌رینى شاد بکات چونکه‌ خزمه‌تێکى زۆرى مرۆڤایه‌تى کردووه‌ .

(انا لله وانا اليه راجعون) .