ماڵپەری قورئانی پیرۆز

نوسینى :د.عائض عبدالله القرنى
وه‌رگێڕانى : نـه‌وا محمد سعید
مافی له‌ چاپدانه‌وه‌ى پاریزراوه‌ بۆ نوسینگه‌ى ته‌فسیر

له‌ مه‌ککه‌ دابه‌زیوه‌و شه‌ش ئایه‌ته‌
(بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ)
به‌ناوى خواى به‌خشنده‌ى میهره‌بان

(قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ )[الكافرون : 1]
ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر! به‌وانه‌ بڵآ، که‌ بڕوایان به‌ خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ى نیه‌و ئایه‌ته‌کانى به‌درۆ ده‌خه‌نه‌وه‌. لێره‌داوه‌ک ناشیرینکردن و سه‌رزه‌نشتکردن و وه‌سفێکى هاوده‌م، که‌ ناپه‌سنده‌و، وه‌ک پاکانه‌ له‌و که‌سانه‌، خوابه‌بآ بڕوا ناوزه‌دى کردن.

 (لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ )[الكافرون : 2]
ئه‌و بتانه‌ى ئێوه‌ ده‌یپه‌رستن، من نایپه‌رستم، به‌ڵکو خواى به‌خشنده‌ ده‌په‌رستم، و، دژایه‌تى شه‌یتان ده‌که‌م و، قورئان ده‌خوێنمه‌وه‌و، له‌م ساخته‌و بوختانانه‌ى، که‌ده‌کرێت، پاکانه‌ ده‌که‌م.

  سایه‌ فارس
زانایان بۆیان ڕوون بوه‌ته‌وه‌ که‌ مانگ بریتیه‌ له‌ ته‌نێکى سارد به‌ پێچه‌وانه‌ى خۆره‌وه‌ که‌ ته‌نێکى گڕگرتوو و گه‌رمه‌، له‌ قورئانى پیرۆزدا به‌شێوه‌یه‌کى وورد ئه‌م باسه‌ ڕوون کراوه‌ته‌وه‌ ده‌رباره‌ى مانگ به‌ (نور) وه‌سفى ده‌کات واته‌ ڕووناکى....(النور) بریتیه‌ له‌ ڕووناکى یه‌ک به‌ بێ گه‌رمى كه‌ له‌سه‌ر ڕووى مانگ ده‌درێته‌وه‌،
به‌لآم وه‌سفى خۆر به‌ (ضياء) کراوه‌ که‌مه‌به‌ست لێى ڕووناکیه‌که‌ گه‌رمى له‌گه‌ڵه‌ و خۆر په‌خشى ده‌کات.
هه‌روه‌ک خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:

ئه‌ندازیار عوسمان
خوای گه‌وره‌ ئه‌فه‌رموێت : [قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْاْ إِلَى كَلَمَةٍ سَوَاء بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللّهَ وَلاَ نُشْڕكَ بِهِ شَيْئاً وَلاَ يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضاً أَرْبَاباً مِّن دُونِ اللّهِ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَقُولُواْ اشْهَدُواْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ]آل عمران ٦٤
واته‌:ئه‌ی خاوه‌نانی کتێب وه‌رن بۆ لای ووشه‌یه‌ک که‌ یه‌کسان بێت له‌ نێوان ئێمه‌ و ئێوه‌دا که‌ هیچ که‌سێک نه‌په‌رستین ته‌نها الله نه‌بێت و، هیچ هاوه‌ڵێکیشی بۆ بڕیار نه‌ده‌ین.ئه‌مه‌ بانگه‌شه‌یه‌کی خواییه‌ بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی که‌ بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ ئه‌که‌ن که‌ خاوه‌ن به‌رنامه‌ن که‌ وه‌رن با یه‌ک ووشه‌ هه‌ڵگرین ئه‌ویش که‌ یه‌کتاپه‌رستی خوای گه‌وره‌یه‌.
کاتێک پێغه‌مبه‌ر(ص)نامه‌ی بۆ هیره‌قلی گه‌وره‌ی ڕۆم که‌ له‌سه‌ر ئاینی نه‌سرانی بوو نارد بۆی نوسی :

وه‌رگێرانى : انور قادر شێخانى
ئماده‌کردنى : ادریس انور
قال رسول الله (ص)  (مُرُّوا أولادكم بالصلاة وهم أبناءُ سبعِ سِنين واضربوهُم عليها وهم أبناءُ عشر سنين وفرِّقوا بينهم في المضاجع).(رواه أبو داود وصححه الألباني).
پێغه‌مبه‌رى خوا (ص) فه‌رمویه‌تى: فه‌رمان بکه‌ن به‌ مناڵه‌کانتان به‌ نوێژ کردن له‌و کاته‌ى

نوسینى/د.عائض القرنى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
بۆ ئه‌وه‌ى ئێمه‌ په‌ندیان لێ وه‌رگرین پێویسته‌ له‌سه‌ر ئێمه‌ هه‌رده‌م مردن بهێنینه‌ پێش چاوى خۆمان چونکه‌ مردن بۆ تۆ هه‌ڵگیراوه‌ تۆش بۆ مردنت هه‌ڵگیراوى.
به‌یانیان و ئێواران هه‌ر هۆش و بیرت له‌ مردن بێت ئاى ئه‌و وته‌ى ئیمامى (عةلى) چه‌ند جوانه‌ دوا رۆژ به‌ره‌و ئێمه‌ دێت, دونیا خۆى پێچاوه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى ماڵئاواییمان لێ بکات ئێوه‌ خۆتان بکه‌ن به‌ کوڕانى دوارۆژ و خۆتان مه‌که‌ن به‌ کوڕانى دونیا چونکه‌ ئه‌مڕۆ کاره‌ و حسابت له‌گه‌ڵ ناکرێ, به‌ڵام سبه‌ینێ حسابه‌ و کارت پێ ناکرێ.

م.ناصح ابراهیم سازانى
نوێژ یه‌کێکه‌ له‌ عیباده‌ته‌ گه‌وره‌کان, یه‌که‌م عیباده‌ته‌ که‌ فه‌رزکرا له‌ سه‌ر موسوڵمانان, نزیکه‌ى سێ سالأ پێش ئه‌وه‌ى کۆچ بکه‌ن بۆ مه‌دینه‌, ئه‌و فه‌رزه‌یه‌ که‌ له‌ ئاسماندا له‌ شه‌وى میعراجدا راسته‌وخۆ له‌ نێوان په‌روه‌ردگارو پێغه‌مبه‌ردا صلى الله علیه‌ وسلم به‌بێ واسیته‌ روویدا, له‌و ئاهه‌نگه‌ پڕ شکۆیه‌دا که‌ یه‌که‌م جاره‌ مرۆڤ بگاته‌ ئه‌و شوێنه‌ به‌رزه‌, پێنج جار له‌ شه‌و و رۆژێکدا فه‌رزکرا: (إِنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَاباً مَّوْقُوتاً )[النساء : 103]واته‌: به‌راستى نوێژ هه‌میشه‌ له‌سه‌ر ئیمانداران فه‌رزێکى کات بۆ دیاریکراوه‌ .
   * عومه‌رى کوڕى خه‌تتاب ره‌زاو ره‌حمه‌تى خواى له‌سه‌ر بێ فه‌رمووى:

د.عبدالله سافر الغامدی ـ جده‌
وه‌رگێرانى : غریب قادر

١-    هه‌موو کات ژیانى دوا ڕۆژیان به‌بیر بهێنه‌وه‌، وه‌ک نیعمه‌ت و به‌خششى خوایی بۆ ئیمانداران و سزاى به‌ ئێشیش بۆ بێ بڕوایان.
٢-    هه‌رده‌م زیکرو یادى خواو قورئان خوێندن به‌ ده‌نگ له‌ بیر مه‌که‌ له‌ ماڵه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى فێر ببن.
٣-    ڕایان بهێنه‌ له‌سه‌ر نوێژکردن و چاودێریان بکه‌ ناوه‌ ناوه‌ش دیاریان بۆ بکڕه‌ له‌سه‌ر نوێژه‌کان با لایان خۆشه‌ویست بێت.
٤-    فێریان بکه‌ له‌ خۆشى و ناخۆشى ڕوو له‌ خوا بکه‌ن به‌ سوپاس و دوعاکردن.
٥-    هه‌ر ڕه‌فتاریکى جوانیان کرد ، باسى بکه‌و پاداشت و خه‌لات و ده‌ستخۆشیان لێ بکه‌.

سه‌یرى ئه‌م ڤیدیۆیه‌ بکه‌ بزانه‌ زانایان چیان بینیوه‌  كليك بكه  http://www.youtube.com/watch?NR=1&feature=endscreen&v=YvZNEkbJkBk

زاناکانى ئاژانسى ناسا ئاشکرایان کرد که‌ درزێک له‌سه‌ر ڕووى مانگ هه‌یه‌،ئه‌ویش بریتیه‌ له‌ درزێک که‌ درێژیه‌که‌ى ده‌گاته‌ هه‌زاران کیلۆمه‌تر، بۆ ئه‌م وێنه‌یه‌ش له‌ قورئانى پیرۆز ئاماژه‌یه‌ک هه‌یه‌ که‌ خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:
[اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ](القمر: 1)
 واته‌:

  سایه‌ فارس

ئه‌م وێنه‌یه‌ یه‌کێکه‌ له‌و وێنانه‌ى که‌ له‌  قورئانى پیرۆزدا وه‌سف کراوه‌...
هه‌میشه‌ قورئانى پیرۆز لێکچوونى زۆر وورد ده‌کات بۆ نزیکردنه‌وه‌مان  له‌ وێنه‌ى ڕۆژى دوایى هه‌روه‌ک ده‌فه‌رموێت :
[فَإِذَا انْشَقَّتِ السَّمَاءُ فَكَانَتْ وَرْدَةً كَالدِّهَانٍٍِ](الرحمن:37.)
ئه‌م ئایه‌ته‌ پیرۆزه‌ وه‌سفى شه‌ق بوونى ئاسمان ده‌کات

نوسینى/بورهان محمد
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
(ابن عباس) ده‌ڵێت: کاتێک پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه‌ وسلم کۆچیکرد بۆ مه‌دینه‌ جووله‌که‌کان سه‌رقاڵى دنیا بوون و ده‌یان ووت ماوه‌ى دنیا حه‌وت هه‌زار ساڵه‌ خه‌ڵکیش ئازار ده‌درێن به‌رامبه‌ر به‌ هه‌ر هه‌زار ساڵ رۆژێک له‌رۆژه‌کانى دنیا بۆیه‌ حه‌وت رۆژ خه‌ڵکى سزا ده‌درێن و ئیتر سزاى دوایى پێ دێت خواى گه‌وره‌ش ئه‌م ئایه‌ته‌ى دابه‌زاند(وَقَالُوا لَنْ تَمَسَّنَا النَّارُ)هه‌تا  (فيها)هه‌روه‌ها (ابن عباس) ده‌ڵێت جوله‌که‌کان وتیان ته‌نها ئه‌و رۆژانه‌ى گۆلکه‌ که‌مان تێدا په‌رست ده‌خرێینه‌ ناو ئاگرى دۆزه‌خه‌وه‌ که‌ (40)رۆژ بوو,

ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
دۆزه‌خ جیهانێکى زۆر فراوان و گه‌وره‌یه‌ سه‌ره‌تا و کۆتایى یه‌که‌ى به‌ ته‌واوى نازانرێت له‌ چه‌ند شیوو دۆڵ و شاخێک پێک دێت هه‌ندێ ووشه‌ که‌ له‌ قورئانى پیرۆزو فه‌رموده‌ى به‌نرخدا هاتوون که‌ هه‌ریه‌که‌یان واتاى جۆرێک له‌ جۆره‌کانى سزا ده‌گه‌ینێت هه‌ندێ له‌ پێشینه‌ چاکه‌کان (سلفى صالح) ئه‌و ووشانه‌یان به‌ شیوه‌کانى دۆزه‌خ لێک داوه‌ته‌وه‌. هه‌روه‌ک خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت: (فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا)(مريم/59) واته‌ به‌ دواى ئه‌و زانایه‌دا کۆمه‌ڵێک هاتن نوێژیان زایه‌ ده‌کردو شوێن ئاره‌زووه‌کانیان ده‌که‌وتن و سه‌رگه‌ردان بوون جا ئه‌م کۆمه‌ڵه‌ به‌ تۆڵه‌ى تاوان و ئه‌نجامى بێ فه‌رى خۆیان ده‌گه‌ن. لێره‌دا وشه‌ى (غى) هاتوه‌ که‌ ده‌ڵێن شیوێکه‌ له‌ شیوه‌کانى دۆزه‌خ هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت: (ومن يفعل ذلك يلق اثاما)الفرقان/٨

پێغه‌مبه‌رى خوا (ص) ده‌فه‌رموێ : ((إن بين يديَ الساعة ثلاثين دجالاً كذاباً)) (أخرجه أحمد وهو حديث حسن).
واته‌: به‌ڕاستى له‌به‌رده‌م قیامه‌تدا ،واته‌ نیشانه‌کانى قیامه‌ت ،سى درۆزن په‌یدا ده‌بن, هه‌موویان بانگه‌شه‌ى پێغه‌مبه‌رایه‌تى ده‌که‌ن.
پێغه‌مبه‌رى خوا (ص) ده‌فه‌رموێ : ((إنَ الدَّجالَ يَخرج من أَرْضٍ بالمشرق, يقال لها :(خراسان)یتبعه أقوام کأن وجوههم المجان المطرقه‌ ))(أخرجه الترمذي وابن ماجة والحاكم وقال الحاكم ((صحيح الإسناد))ووافقه الذهبی).
واته‌: به‌ڕاستى ده‌جال ده‌رده‌چێت له‌ زه‌وىیه‌که‌وه‌ له‌ خۆرهه‌لاته‌وه‌ پىى ده‌وترێت(خوراسان) کۆمه‌لێک شوێنى ده‌که‌ون ده‌م چاویان وه‌کو قه‌ڵغانى پانه‌وه‌بوو وایه‌.

ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
هه‌ریه‌ک له‌ پایه‌کانى ئیمان راستییه‌کى نادره‌و , مرۆڤ به‌ هه‌سته‌وه‌ره‌کانى خۆى په‌ى پێ نابات , بۆیه‌ پێویسته‌
بزانین ئیمان کردن به‌ نادیار (غةيب) تا چ ڕاده‌یه‌ک مه‌نتیقیانه‌یه‌ و سنورى ئه‌و ئیمانه‌ش چه‌نده‌ یه‌ ,
خواى گه‌وره‌ له‌ وه‌سفى ئه‌وکه‌سانه‌ى خۆیان له‌ گوناهان ده‌پارێزن (المتقون) دا ده‌فه‌رموێت ( الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ
 وَيُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ )[البقرة : 3] واته‌ : ئه‌وانه‌ن ئیمانیان به‌ نادیار هه‌یه‌ و نوێژ ده‌که‌ن و له‌وه‌ى
پێمان به‌ خشیون ده‌به‌خشن ٠
ئیمانبون به‌ نادیار ئه‌و ئاسۆیه‌یه‌

وه‌ڵام/ (الاسلام)له‌ زمانى عه‌ره‌بدا ملکه‌چى و خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دان ده‌گه‌یه‌نێت.به‌ڵام له‌شه‌رعدا دو حاله‌تى هه‌یه‌:
حاله‌تى یه‌که‌م :
ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ (إيمان) دا پێکه‌وه‌ باس نه‌کرێت ،ئه‌وه‌ له‌وکاته‌دا مه‌به‌ست پێى هه‌موو ئاینى ئیسلامه‌ ،به‌ بنه‌ما و لق و پۆپه‌کانێوه‌ (بِاُصٌوِلِهِ وَفُرُوعِهِ)..
وه‌کو : فه‌رمووده‌که‌ى خواى گه‌وره‌ (إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ ) [آل عمران : 19] واته‌ بێگومان ئاینى وه‌رگیراو لاى خواى گه‌وره‌ ته‌نها ئیسلامه‌ .
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێ: (وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِيناً فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِڕينَ )[آل عمران : 85]
واته‌:وه‌ هه‌رکه‌سێک بێجگه‌ له‌ ئیسلام په‌یڕه‌وى ئاینێکى تر بکات ئه‌وه‌ هه‌رگیز لێى وه‌رناگیرێت و له‌ دواڕۆژیشدا له‌دۆڕاو و زه‌ره‌رمه‌ندانه‌.
هه‌روه‌ها ده‌فه‌رمووێ: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ كَآفَّةً وَلاَ تَتَّبِعُواْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ ) (البقرة : 208)
واته‌: