ئاماری ماڵپەر
ته‌فسیری ئاسان دابه‌زێنه
خوێندنەوەو تەفسیری قورئانی پیرۆز
- بۆ خویندنه‌وه‌ى قورئان و گوێ گرتن له هه‌ر قورئانخوێنێک کلیک لێره بکه
- بۆ گوێ گرتن له قورئان و خوێنه‌وه‌ى وبینینى ته‌فسیره‌که‌ى پێکه‌وه به‌کوردى و زمانه جیهانیه‌کان کلیک لێره بکه
ئيمان
سه‌رانى تاغوت:
تاغوتان زۆرن, به‌ڵام سه‌رانیان ئه‌م پێنجه‌ن:
یه‌که‌م: ئیبلیس(شه‌يتان) چونکه یه‌که‌م به‌نده‌ى یاخى و سه‌رکه‌شه و له به‌زه‌یى خواى گه‌وره بێ به‌ش کراوه و نه‌فرینى یه‌کجارى لێکراوه ,بۆیه له ده‌رفه‌ت ده‌گه‌ڕێت, تا به‌نده‌کان له خشته به‌رێت و سه‌رپێچى خواى گه‌وره‌یان بکه‌ن٠
پته‌وی ئیمان له كرداردایه
نووسینی/ نه‌جات رواندزی
به‌رێزان خۆشه‌ویستان ئه‌ی موسلمانان خۆشه‌ویستانی پێغه‌مبه‌ری دوا پیغه‌مبه‌ر له‌هه‌ر كات و زه‌مانێك كه‌سانێك هه‌بوون كه بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ئایینه پاك و بێگه‌رده ناشیرن بكه‌ن هه‌ر بۆیه‌شه خوای گه‌وره به‌لێنی پاراستنی داوه هه‌تا هه‌تایه جا ئه‌گه‌ر موسڵمانان شه‌هید ده‌كرێن و ئیهانه‌ی پێ ده‌كریت و قسه‌ی ناشیرین به پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی هه‌ڵده‌به‌ستن
كه ئێستا هه‌ندێ به‌چكه جوله‌كه‌ی نه‌فرین كراوان بۆی
سه‌رانى طاغوت:
عبدالرحمن نجمالدین
ئاماده‌کردنى دلاوه‌ر کوردى
تاغوتان زۆرن, به‌ڵام سه‌رانیان ئه‌م پێنجه‌ن:
یه‌که‌م: ئیبلیس(شةيتان) چونکه یه‌که‌م به‌نده‌ى یاخى و سه‌رکه‌شه و له به‌زه‌یى خواى گه‌وره بێ به‌ش کراوه و نه‌فرینى یه‌کجارى لێکراوه ,بۆیه له ده‌رفه‌ت ده‌گه‌ڕێت, تا به‌نده‌کان له خشته به‌رێت و سه‌رپێچى خواى گه‌وره‌یان بکه‌ن٠
دووه‌م: که‌سێک بپه‌رسترێت و خۆشى به‌وه ڕازى بێت: چونکه
واتاى (طاغوت )
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
گاغوت وشه‌یه‌که له چاوگى ( طغيان ) وه‌رگیراوه ,که به واتاى له سنور ده‌رچونه , وه‌ک خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت: (إِنَّا لَمَّا طَغَى الْمَاء حَمَلْنَاكُمْ فِي الْجَاڕيَةِ )[الحاقة : 11]واته: کاتێک ئاوه‌که سه‌رڕێژى کرد , ئیمه له که‌شتییه‌که‌دا هه‌ڵمان گرتن .
پێشه‌وا عمر خوا لێى رازى بێت گوتویه‌تى:
بۆچى به‌دیهاتووم؟!
نووسینى
ناصح ئیبراهیم سازانى
دواى ئه‌وه‌ى مرۆڤ زانی خواى گه‌وره ئه‌م گه‌ردوونه و ئه‌ویشى به‌دیهێناوه, پێویسته له خۆی بپرسێت بۆچى به‌دیهاتووم؟! بۆچى جیاکراومه‌ته‌وه له سه‌رجه‌م بوونه‌وه‌رانى تر؟ ئه‌رک و فه‌رمانم چییه له‌م سه‌ر زه‌ویه‌دا؟ بێگومان وه‌لآمه‌که‌ى لاى ئیمانداران ئاماده‌یه: ئه‌ویش ئه‌وه‌یه به‌راستى هه‌موو دروه‌ستکه‌رێک نهێنى ئه‌و شته‌ى که دروستیکردووه ده‌زانێت, ده‌زانێ بۆچى دروستیکردووه‌و؟ بۆچى جیا له شته‌کانى تر به‌دیهێناوه؟.
خواى گه‌وره به‌دیهێنه‌رى مرۆڤه‌کانه خاوه‌نیانه, کارو فه‌رمانه‌کانیان به‌ده‌ست ئه‌وه, ئایا په‌روه‌ردگار ئه‌م مرۆڤانه‌ى بۆچی به‌دیهێناوه؟
هێنانه‌دى یه‌کخواپه‌رستى ڕاسته‌قینه : یه‌که‌م : نیازپاکى و دلسۆزى بۆ خواى گه‌وره له په‌رستندا
ئاماده‌کردنى : کاوان کوردى
ئه‌ویش به ڕه‌چاوکردنى ئه‌م خاڵانه ده‌بێت :
١- خۆشه‌ویستى ڕاسته‌قینه بۆ خوا : ده‌بێت موسولمَان خۆشه‌ویستى خواى گه‌وره هه‌موو قه‌واره‌ى دابگرێت و هه‌ست و نه‌ستى سه‌ر له‌به‌ر له‌و خۆشه‌ویستییه‌وه سه‌رچاوه بگرێت , به پێچه‌وانه‌ى بێ ئیمانه‌وه, که خواى گه‌وره ده‌رباره‌ى ده‌فه‌رموێت: (وَمِنَ النَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ اللّهِ أَندَاداً يُحِبُّونَهُمْ كَحُبِّ اللّهِ وَالَّذِينَ آمَنُواْ أَشَدُّ حُبّاً لِّلّهِ وَلَوْ يَرَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِذْ يَرَوْنَ الْعَذَابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلّهِ جَمِيعاً وَأَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعَذَابِ )[البقرة : 16] واته: له خه‌ڵکیدا که‌سانێک هه‌ن, که بێگه له خوا هاوتاى تر هه‌ڵده‌بژێرن , خۆشیان ده‌وێن وه‌ک خۆشه‌ویستى خوا ,به‌ڵام ئه‌وانه‌ى ئیمانیان هێناوه خوایان زۆرتر خۆش ده‌وێت ٠
٢- ترسانى ڕاسته‌قینه له‌خوا:
گه‌وره‌یی و نرخى مرۆڤ له‌ئیمانه‌که‌ى دایه
نوسینى/ئه‌ندازیار عوسمان
(جولةيبيب )هاوه‌ڵێکى هه‌ژارى بێکه‌س وبێده‌رى حه‌زره‌ت بوو (ص), ڕۆژێک پێغه‌مبه‌ر (ص)پآى فه‌رموو (ئةى جولةيبيب)ژن ناهێنى ؟! ئه‌ویش وتى : ئه‌ى پێغه‌مبه‌رى خوا (ص)جاکێ ژن ده‌دات به‌من ؟! نه‌ماڵم هه‌یه‌و نه بنه‌ماڵه‌وعه‌شره‌ت ؟! .. جارێکى تر هه‌مان شتى پێفه‌رموو ئه‌ویش هه‌مان شتى وه‌لآم دایه‌وه , سێیه‌م جاریش هه‌مان شتى پێفه‌رموو ئه‌ویش هه‌مان شتى وه‌لآم دایه‌وه .. ئنجا حه‌زره‌ت (ص)پآى فه‌رموو : بڕۆ بۆلاى فلآنه ماڵى (ئةنصار)وپێیان بڵێ : پێغه‌مبه‌رى خوا سه‌لامتان لێ ده‌کات و داواتان لێ ده‌کات که کچه‌که‌تانم بده‌نێ !
(جولةيبيب)یش چوو بۆلایان و ئه‌مه‌ى پێ ڕایگه‌یاندن , (ئةنصار)ه‌که وتى : سه‌لام له‌پێغه‌مبه‌رى خوا بێت , چۆن کچه‌که‌مت بده‌مێ , نه‌ماڵت هه‌یه‌و نه بنه‌ماڵه‌و عه‌شره‌ت ؟! له‌م قسانه‌دا بوون ، کچه‌که به‌مه‌سه‌له‌که‌ى زانى و به‌دایک و باوکى وت : چۆن داواى پێغه‌مبه‌رى خوا (ص)ئه‌ده‌نه دواوه ؟! نه‌به‌خوا هه‌رگیز شتى وا نابێت !
مه‌رجه‌کانى لا اله الا الله : .......ئیمان
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
هه‌ر که‌سێک شایه‌تى بدات و بڵێ (لا اله الا الله ) و ئه‌م مه‌رجانه‌ى تێدا بێته دى موسولمَانى ڕاسته‌قینه‌یه:
یه‌که‌م: زانینى واتاکه‌ى :
که بریتیه له‌ڕه‌ت کردنه‌وه‌ى په‌رستراویه‌تى غه‌یرى خوا وچه‌سپاندنى بۆ خواى گه‌وره , وه‌ک ده‌فه‌رموێت : (فَاعْلَمْ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ )[محمد : 19] واته: بزانه که هیچ په‌رستراوێک نییه , بێجگه له خوا , پێغه‌مبه‌ریش درودى خواى له‌سه‌ر بێت ده‌فه‌رموێت : (مَن مَاتَ وَهَوَ يَعلَمُ أنهُ لا اله الا الله , دَخل الجنة) رواه مسلم واته: هه‌ر که‌سێک بمرێت و بزانێت , که هیچ په‌رستراویک نییه بێجگه له خوا , ده‌چێته به‌هه‌شته‌وه٠
دووه‌م : دڵنیابون :
(لا اله الا الله) دروشمى یه‌کخواپه‌رستییه : .........ئیمان
کاوان کوردى
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
(لا اله الا الله) واته: هیچ په‌رستراوێک نییه شایسته‌ى په‌رستن بێت ,بێجگه له خوا٠٠٠بێگومان ئه‌م وشه پیرۆزه هه‌رسێ به‌شه‌که‌ى یه‌کخواپه‌رستى ده‌گرێته‌وه بۆیه پێ ى ده‌وترێت وشه‌ى یه‌کخواپه‌رستى (كلمة التوحيد) و یه‌که‌م پایه و گه‌وره‌ترین پایه‌ى ئیسلامه ,خواى گه‌وره ده‌رباره‌ى به‌رزى و گه‌وره‌یى ئه‌م دروشمه‌ده‌فه‌رموێت:( شَهِدَ اللّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَآئِمَاً بِالْقِسْطِ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ )[آل عمران : 18] واته:
سه‌ره‌تا گه‌ردوون چۆن ده‌ستى پێکردووه؟
م. ناصح ابراهیم سازانى
پێویسته له‌سه‌ر هه‌موو مرۆڤێکى هۆشیار بیربکاته‌وه و له خۆی بپرسێت: سه‌ره‌تا گه‌ردوون چۆن ده‌ستى پێکردووه؟ به‌دیهێنه‌رى کێ بوو؟ من کێم و بۆچى به‌دیهاتووم؟ ئه‌رک و فه‌رمانم چییه له‌م سه‌ر زه‌وییه‌دا؟ په‌یام و به‌رنامه‌م چییه له ژیاندا؟
واتاى په‌رستن
کاوان کوردى
ئاماده‌کردنى : دلاوه‌ر کوردى
وشه‌ى په‌رستن (العبادة) له زمانى عه‌روبیدا به واتاى پابه‌ند بون و ملکه‌چ کردن وگوێ ڕایه‌ڵى کردن دێت ,ئیبن ته‌یمیه‌ش ڕه‌حمه‌تى خواى لێ بێت له پێناسه‌یدا ده‌لێ (العبادة هي اسم جامع لكل ما يحبه الله ويرضاه من الأقوال و العمال الباطنية و الظاهره ) واته: په‌رستن : ناوێکى گشتگره بۆ هه‌مو ئه‌وانه‌ى خوا خۆشى ده‌وێن و پێیان ڕازییه له وته‌و کرده‌وه په‌نهان وئاشکراکان , هه‌روه‌ها ده‌رباره‌ى ناوه‌ڕۆکى په‌رستنیش ده‌ڵێ
په‌یوه‌ندى یه‌کخواپه‌رستى په‌رستراوێتى به دو به شه‌که‌ى تره‌وه (په‌روه‌ردگارێتى و ناوو سیفه‌ته‌کانى خواى گه‌وره)
وشه‌ى (اله) له‌زمانى عه‌ره‌بیدا واتایه‌کى سه‌ره‌کى هه‌یه , که( په رستراو ) ه چونکه (إله) به واتاى (مألوه)ه واته: په‌رستراو, به‌ڵام به‌چه‌ند واتایه‌کى تریش هاتوه ,که به‌تێکرایان واتاى په‌رستراویه‌تى (الوهيه) مان بۆ ڕون ده‌بێته‌وه ,له واتایانه‌ش:
یه‌کخواپه‌رستى په‌رستراوێتى (توحيد الالوهيتة )
كاوان كوردى
بریتییه له به ته‌نها ناسینى خواى گه‌وره له په‌رستندا به هه‌مو شێوه‌کانییه‌وه,وه‌ک نوێژ و رۆژ و زه‌کاتدان و حه‌ج کردن و قوربانى دان و پاڕانه‌وه وتکاکردن و ملکه‌چى وشوێن که‌وتن هتد ٠٠ خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت : (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَاسْجُدُوا وَاعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَافْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ )[الحج : 77] واته : ئه‌ى ئه‌وانه‌ى ئیمانتان هێناوه رکوع به‌رن و کرنۆش ببه‌ن و په‌روه‌ردگارتان بپه‌رستن و کارى چاکه بکه‌ن ,به‌ڵکو سه‌رفرازبن
په‌یوه‌ندى یه‌کخواپه‌رستى په‌روه‌ردگاریه‌تى به دو به‌شه‌که‌ى تروه (په‌رستن و ئه‌سمائو سیفات):
کاوان کوردى
ئماده‌کرنى بۆ ماڵپه‌ڕ : دلاوه‌ر کوردى
وشه‌ى (رب) له زمانى عه‌ره‌بیدا واتایه‌کى بنچینه‌یى هه‌یه , که په‌روه‌رده یه به‌ڵام چه‌ند واتایه‌کى تریش هه‌ڵده‌گرێت و له قورئانیشدا به‌و واتایانه هاتوه, وه‌ک : چاودێر و سه‌روکار, گه‌وره و پشتیوان , ده‌سه‌ڵاتدارى قسه‌ڕه‌وا , پادشاو خاوه‌ن , به‌م پێیه ،،یه‌کخوپه‌رستى په‌روه‌ردگارێتى ،، ده‌بێته بنچینه بۆ هه‌ردو به‌شه‌که‌ى تر چونکه :
أ) ئه‌گه‌ر خوایه‌ک دروستکه‌رو مشور خۆرو خاوه‌ن و ده‌سه‌ڵاتدار و ڕۆزیده‌ر و ژیێنه‌ر و مرێنه‌ر و گه‌وره و پشتیوان بێت . هه‌ر ئه‌ویش شایسته‌ى په‌رستن و گوێرایه‌ڵى کردنه و مل که‌چییه
یه‌کخواپه‌رستى په‌روه‌ردگارێتى (توحيد الربوبية )
ئاماده‌کردنى : کاوان کوردى
ئاماده‌کردنى بۆ ماڵپه‌ڕ : دلاوه‌ر کوردى
بریتییه له به‌ته‌نها ناسینى خواى گه‌وره له کار و فرمانه‌کانیدا , وه‌ک : دروست کردن و خاوه‌نیه‌تى و مشور خواردن و ژیاندن و مراندن و ڕۆزیدان وسود گه‌یاندن و زیان گه‌یاندن و ٠٠٠هتد , خواى گه‌وره ده‌فه‌رموێت :
(فَلِلَّهِ الْحَمْدُ لسَّمَارَبِّ اوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ )[الجاثية : 36] واته: سوپاس و ستایش بۆ خواى په‌روه‌ردگارى ئاسمانه‌کان و په‌روه‌ردگارى زه‌وى , په‌روه‌ردگارى هه‌مو جیهان , یاخود ده‌فه‌رموێت :