ماڵپەری قورئانی پیرۆز

قورئان ئاماژه‌ى به‌وه‌ داوه‌ که‌ به‌دیهێنانى مرۆڤ له‌ منداڵداندا به‌ سێ قۆناغ ده‌بێت:

{...... يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ خَلْقًا مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُمَاتٍ ثَلَاثٍ ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ (6)} [الزمر]، واته‌: له‌ سکى دایکتاندا ئێوه‌ دروستده‌کات، له‌ ناو سێ تاریکستاندا، جا گۆڕانکارى به‌رده‌وامه‌ و جیابوونه‌وه‌ى ئه‌ندامه‌کان، ئا ئه‌وه‌یه‌ خواى ئێوه‌، ئا ئه‌وه‌یه‌ په‌روه‌ردگارتان، خاوه‌نى هه‌موو به‌دیهێنراوه‌کانه‌ جگه‌ له‌و خوایه‌کى تر نیه‌، ئیتر بۆ کوێ ده‌چن و ڕووده‌که‌نه‌ کێ ؟ 

خواى گه‌وره‌ له‌ قورئانى پیرۆزدا ده‌فه‌رموێت{وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ذَلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (176)} [الأعراف]، واته‌: خۆ ئه‌گه‌ر بمانویستایه‌ ئه‌وه‌ به‌و ئایه‌ت و فه‌رمانانه‌ به‌رزمان ده‌کرده‌وه‌، به‌ڵام ئه‌و خۆى چه‌سپان به‌ زه‌وییه‌وه‌ و (ده‌ستى کرد به‌ دونیاپه‌رستى و شوێن ئاره‌زووى خۆى که‌وت

خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:{يُرْسَلُ عَلَيْكُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٌ فَلَا تَنْتَصِرَانِ (35)} [الرحمن]، واته‌: ئه‌م ئایه‌ته‌ باس له‌وه‌ ده‌کات که‌ ئه‌گه‌ر له‌ سنوور ده‌رچوون ئه‌وا بڵێسه‌ى ئاگر و مسی تواوه‌یان بۆ ده‌نێرین، ئیتر شکست ده‌خۆن و سه‌رکه‌وتوو نابن. 

هه‌روه‌ها خواى گه‌وره‌ له‌سه‌ر زمانی په‌رى (الجن) ده‌فه‌رموێت:{وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِيدًا وَشُهُبًا (8)} [الجن]، واته‌: ئێمه‌ به‌ره‌و ئاسمان کشاین و هه‌ست و هۆشمان خسته‌کار، سه‌رنجماندا پڕه‌ له‌ پاسه‌وانی به‌توانا و بێشوومار، و شوهبیش.

زاناکان دۆزیانه‌وه‌ که‌ بۆشایى ئاسمان بارگاوییه‌ به‌ گه‌رده‌ به‌ئایۆنبووه‌کان پلازما، هه‌روه‌ها پشتێنه‌یه‌کی گه‌وره‌ له‌ تیشکی مه‌ترسیداریان ئاشکرا کردووه‌ (شواظ من نار)که‌ له‌ دوو چیندا ده‌ورى گۆى زه‌وى داوه‌ و له‌زانستدا به‌ "پشتێنه‌ى ڤان ئه‌لن" ناسراوه‌... ئه‌م تیشکانه‌ پێکهاتوون له‌ ئه‌لیکترۆن و پۆزیترۆنی بارگاوى که‌ به‌خێراییه‌کی زۆر گه‌وره‌ ده‌جوڵێن، ئه‌مه‌ جگه‌ له‌ تیشکه‌کانی گاما و تیشکه‌ گه‌ردوونییه‌کان. 

ئه‌گه‌ر به‌رده‌وام بین له‌ پشکنینى ئه‌و ڕاستیانه‌ى قورئانى پیرۆز پێمان ڕاده‌گه‌یه‌نێت، جارێکى تر ده‌رباره‌ى دروستبوونى مرۆڤ ڕێکه‌وتى موعجیزه‌یه‌کى زانستى زۆر گرنگ ده‌بینین. 

کاتێک نوتفه‌ى پیاو له‌گه‌ڵ هێلکۆکه‌ى ئافره‌ت یه‌کده‌گرێت ئه‌وا جه‌وهه‌رى کۆرپه‌له‌ چاوه‌ڕوانکراوه‌که‌ پێکدێت، ئه‌و تاکه‌ خانه‌یه‌ى که‌ ناوده‌برێت به‌ زایگۆت (لاقحة – Zygote - هێلكه‌ی پیتێنراو) ده‌ستبه‌جآ ده‌ست به‌ زۆربوون ده‌کات به‌ڕێگاى دابه‌شبوون. له‌ کۆتاییدا ده‌بێته‌ پارچه‌یه‌ک گۆشت که‌ پێیده‌وترێت کۆرپه‌له‌ (embry)، ئه‌مه‌ش به‌هۆى مایکرۆسکۆبه‌وه‌ نه‌بێت نابینرێت.

قورئانى پیرۆز لێوانلێوه‌ له‌ موعجیزه‌گه‌لى ده‌روونى که‌ تێکڕا له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌ ئیعجازییه‌کانى ترى قورئان ده‌یسه‌لمێنن ئه‌م قورئانه‌ له‌لایه‌ن خواوه‌ دابه‌زیوه‌! 

له‌م کتێبه‌دا گرنگترین وتار و توێژینه‌وه‌کانى ئیعجازى قورئان و سوننه‌تى پێغه‌مبه‌ر  له‌ بوارى ده‌روونناسیدا ده‌خه‌ینه‌ ڕوو. ئه‌وه‌ى دواتر باسى ده‌که‌ین په‌یوه‌ندى به‌ هه‌ریه‌که‌مانه‌وه‌ هه‌یه‌، هه‌ر بۆیه‌ ڕه‌نگه‌ ئه‌م کتێبه‌ هۆکارى گۆڕانى گرنگ بێت لاى هه‌ندێک له‌ خوێنه‌ران که‌ تاهه‌نووکه‌ زانیارى ته‌واویان له‌سه‌ر ئه‌م زانسته‌ نه‌بووه‌. به‌نده‌ گه‌یشتومه‌ته‌ ئه‌و ئاکامه‌ى هه‌رچى ڕاستیگه‌لى دروست و دڵنیا هه‌یه‌ و زانایانى ده‌روونناس ئاشکراى ده‌که‌ن، قورئانى پیرۆز به‌ر له‌ چوارده‌ سه‌ده‌ له‌باره‌یانه‌وه‌ دواوه‌!!

تا سه‌رده‌مێکى نزیک ئه‌و بۆچوونه‌ باوبوو که‌ ڕه‌گه‌زى له‌ دایکبوو کۆرپه‌له‌) خانه‌کانى دایک یان لانیکه‌م خانه‌کانى دایک و باوکه‌که‌ دیاریده‌که‌ن، به‌ڵام قورئان زانیارى جیاواز له‌م بۆچوونه‌ى داوینه‌تێ ده‌رباره‌ى ئه‌م بابه‌ته‌، به‌شێوه‌یه‌ک که‌ نێر و مێَیه‌تى له‌ سپێرمه‌وه‌ که‌ گه‌شه‌ ده‌کات به‌دیدێت:

{وَأَنَّهُ خَلَقَ الزَّوْجَيْنِ الذَّكَرَ وَالْأُنْثَى (45) مِنْ نُطْفَةٍ إِذَا تُمْنَى (46)} [النجم ]، واته‌: هه‌ر ئه‌و زاته‌یه‌ که‌ جووت و دوانه‌، نێر و مێی به‌دیهێناوه‌، له‌ نوتفه‌یه‌ک و گه‌شه‌ بکات.

یه‌کێک له‌خاسیه‌ته‌کانی گه‌ردوون ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر توخمێک له‌ توخمه‌کانی و هه‌موو گه‌ردیله‌کانی ئه‌م توخمانه‌ ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر کێشه‌که‌ى هێنده‌ى ئه‌تۆمێکیش بێت، له‌ جوڵه‌یه‌کی یه‌کبینه‌دان و تائه‌به‌د ناوه‌ستن مه‌گه‌ر به‌ فه‌رمانی خوا نه‌بێت، خواى به‌دیهێنه‌رى زه‌وى و ئاسمانه‌کان و هه‌رچی له‌ نێوانیاندا هه‌یه‌. 

به‌دڵنیاییه‌وه‌ ئه‌م جوڵه‌یه‌ به‌ ڕێکه‌وت نییه‌، یان به‌و جۆره‌ نییه‌ مادده‌ خۆى هه‌ر له‌خۆیه‌وه‌ ئه‌و کاره‌ بکات وه‌ک بێباوه‌ڕان بانگه‌شه‌ى ده‌که‌ن)، به‌ڵکو جوڵه‌یه‌کی به‌یاساکراو و دیاریکراوه‌ له‌لایه‌ن په‌روه‌ردگارێکی کارزانه‌وه‌، چونکه‌ جوڵه‌ى ته‌نه‌کان له‌ گه‌ردووندا له‌ده‌ره‌وه‌ى یاساکانی زانستی دانراون که‌ مرۆڤ دایناون و زانیونی و له‌ ده‌وروبه‌رى خۆیدا و له‌زه‌وى و گه‌ردووندا دۆزیونیه‌ته‌وه‌.  

خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت{ثَمَانِيَةَ أَزْوَاجٍ مِنَ الضَّأْنِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْمَعْزِ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الْأُنْثَيَيْنِ نَبِّئُونِي بِعِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (143) وَمِنَ الْإِبِلِ اثْنَيْنِ وَمِنَ الْبَقَڕ اثْنَيْنِ قُلْ آلذَّكَرَيْنِ حَرَّمَ أَمِ الْأُنْثَيَيْنِ أَمَّا اشْتَمَلَتْ عَلَيْهِ أَرْحَامُ الْأُنْثَيَيْنِ أَمْ كُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ وَصَّاكُمُ اللَّهُ بِهَذَا فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا لِيُضِلَّ النَّاسَ بِغَيْڕ عِلْمٍ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (144)} [الأنعام]، واته‌: خواى گه‌وره‌، هه‌شت جووت ماڵاتى بۆ خزمه‌تى مرۆڤ دروستکردووه‌) له‌ مه‌ڕ جووتێک و له‌ بزنیش جووتێک ئه‌ى موحه‌ممه‌د  به‌و نه‌فامانه‌ بڵێ که‌ هه‌ر له‌خۆیانه‌وه‌ شت حه‌رام ده‌که‌ن) ئایا خواردنى گۆشتى نێره‌کانى حه‌رام کردووه‌ یان مێیه‌کانیان ئه‌وه‌ى که‌ له‌سکى مێیه‌کاندا هه‌یه‌؟ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ڕاست ده‌که‌ن و به‌ڵگه‌یه‌کى زانستیتان هه‌یه‌، بۆمان ڕوون بکه‌نه‌وه‌؟!

خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:{أَلَمْ نَجْعَلِ الْأَرْضَ كِفَاتًا (25) أَحْيَاءً وَأَمْوَاتًا (26)} [المرسلات]، واته‌: ئایا ئێمه‌ زه‌ویمان نه‌کردووه‌ به‌ هۆکارى کۆکردنه‌وه‌، بۆ زیندوان و مردوان؟ 

ئایه‌ته‌که‌ ڕوون و ئاشکرایه‌ له‌ بوراى سوپاسکردن و وه‌یادخستنه‌وه‌ى به‌خششدا: ئایائه‌م زه‌وییه‌ى له‌سه‌رى ده‌ژین وه‌هامان لێنه‌کردووه‌ به‌کێش بێت بۆتان، به‌ڕاده‌یه‌ک که‌ هه‌موو هۆکاره‌کانى ئارامى و دڵنیایى و جێگیربوونتانى له‌سه‌ر ده‌بیننه‌وه‌؟ بۆئه‌وه‌ى که‌س وه‌ها خه‌یاڵ نه‌کات ئه‌م کێشکردن و گردکردنه‌وه‌یه‌ ته‌نها بۆ ئه‌وکاته‌یه‌ که‌ مرۆڤ له‌دواى مردنى له‌نێو زه‌ویدا ده‌نێژرێت، ئه‌و ڕسته‌یه‌ى له‌ ئایه‌ته‌که‌دا هاتووه‌  واته‌ به‌جۆرێکمان لێکردووه‌ کێشتان بکات، جا به‌ زیندوویى به‌سه‌ریدا بڕۆن یاخود به‌ مردوویى تیایدا بنێژرێن.

خواى په‌روه‌ردگار ده‌فه‌رموێت:{وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي خَبُثَ لَا يَخْرُجُ إِلَّا نَكِدًا كَذَلِكَ نُصَڕّفُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ (58)} [الأعراف]، واته‌: وڵاتی به‌پیت و چاک و ئاوه‌دان دار و  ڕووه‌کی تێدا ده‌ڕوێت به‌ فه‌رمانی په‌روه‌ردگارى، ئه‌وه‌ش که‌ زۆنگ و پیس و بێکه‌ڵک بێت، شتی بێسوود و بێفه‌ڕ نه‌بێت  هیچی لێ په‌یدا نابێت، ئا به‌وشێوه‌یه‌ به‌ڵگه‌ و نیشانه‌ى جۆراوجۆر ده‌هێنینه‌وه‌ بۆ که‌سانێک که‌ دڵسۆزن و سوپاسی خوا ده‌که‌ن. 

ئه‌وشله‌یه‌ى به‌ مه‌نى ناوده‌برێت و سپێرمى تێدایه‌، ته‌نها له‌ نوتفه‌ى پێکنایه‌ت، به‌ڵکو له‌ تێکه‌ڵێک له‌ شله‌کان پێکدێت، ئه‌و شلانه‌ش فرمانى جیاوازیان هه‌یه‌ بۆنموونه‌: مه‌نى شه‌کرى پێویستى تێدایه‌ بۆ دابینکردنى وزه‌ بۆ سپێرم، ترشه‌کان له‌ ده‌روازه‌ى منداڵدان بۆ دروستکردنى ژینگه‌یه‌کى خلیسکان که‌ جوڵه‌ى سپێرمه‌کان ئاسان ده‌کات.

له‌کاتى کردارى زایه‌ندیدا پیاو (250 مليؤن تؤو) یان سپێرم (Sperm) له‌ یه‌ک کاتدا ده‌هاویژێت. ئه‌م سپێرمانه‌ له‌ ناو له‌شى دایکه‌که‌دا گه‌شتێکى دژوار ده‌که‌ن. به‌ جۆرێک که‌ ته‌نها (1000 سثيَرم) له‌و (250 مليؤنه‌)) سه‌رکه‌وتوو ده‌بن له‌ گه‌یشتن به‌ هێلکۆکه‌. له‌ کۆتایى ئه‌و پێشبڕکێیه‌دا که‌ (5 خولةك) ده‌خایه‌نێت هێلکۆکه‌ (كه‌ به‌قه‌باره‌ی  نيو ئه‌تۆم له‌ئه‌تۆمه‌كانی خۆییه‌وه‌) ) ڕێ به‌ ته‌نها تاکه‌ سپێرمێک ده‌دات بیپیتێنێت.

ده‌رباره‌ى به‌دیهێنانى ئاژه‌ڵان و زینده‌وه‌ران، هه‌روه‌ها ئه‌و ئامانجانه‌ى له‌پێناویاندا به‌دیهێنراون، خواى گه‌وره‌ له‌ په‌رتوکه‌ پڕ ده‌رئاساکه‌یدا ده‌فه‌رموێت:{وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ (5) وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُڕيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ (6) وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ (7)} [النحل]، واته‌: (ماڵاتى دروستکردووه‌ بۆ خزمه‌تى ئێوه‌، له‌ خورى و موو و پێستیان جۆره‌ها پۆشاک و ڕایه‌خ دروستده‌که‌ن) که‌ گه‌رمیتان پێده‌به‌خشێت له‌ سه‌رما و سۆڵه‌دا)، هه‌روه‌ها جۆره‌ها سوودى ترى لێوه‌رده‌گرن

نووسینی / سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن 

كتێبخانه‌ی ته‌فسیر

خواى مه‌زن ده‌فه‌رموێت:{فَلْيَنْظُڕ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ (24) أَنَّا صَبَبْنَا الْمَاءَ صَبًّا (25) ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا (26) فَأَنْبَتْنَا فِيهَا حَبًّا (27) وَعِنَبًا وَقَضْبًا (28) وَزَيْتُونًا وَنَخْلًا (29) وَحَدَائِقَ غُلْبًا (30) وَفَاكِهَةً وَأَبًّا (31) مَتَاعًا لَكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ (32)} [عبس]، واته‌: