ماڵپەری قورئانی پیرۆز

وه‌رگێرانى/فریاد بارزانى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
بیر له‌ شتێک بکه‌وه‌ که‌ پێویستیت به‌ ئه‌نجامدانى به‌لآم له‌به‌ر هه‌ر هۆکارێک ئه‌نجامدانه‌که‌ى دوا ده‌خه‌یت ئێمه‌ به‌ گشتى لیستێکمان هه‌یه‌ له‌و کارانه‌ى به‌رده‌وام بیر له‌ ئه‌نجامدانیان ده‌که‌ینه‌وه‌ به‌لآم له‌ ڕاستیدا هه‌رگیز ئه‌نجامیان ناده‌ین. لیستێک له‌و کارانه‌ ئاماده‌ بکه‌. ئه‌و کارانه‌ى به‌ پێویستیان ده‌زانم ئه‌نجامیان بده‌م.
لیستێکى ته‌واو, هه‌رچه‌نده‌ دوورو درێریش بێ ئاماده‌ى بکه‌. ئێستا شتێک یان کارێک له‌ناو لیسته‌که‌دا هه‌ڵبژێره‌و ئه‌نجامى بده‌.

نوسینى/د.عائض القرنى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
به‌ڕاستى باوه‌ڕه‌ نهێنى رازیبوون و له‌سه‌ر خۆبوونه‌, بوونى ئاسایش هه‌ر له‌ ئه‌وه‌وه‌ دێت, سه‌رلێشێواویى ناخۆشییه‌کان له‌گه‌ڵ نه‌سه‌لماندن و گومان دێت. زۆرم له‌ خه‌ڵکانى زیره‌ک دیون به‌ڵکو لیهاتووان زمانیان له‌ حاڵیان ئه‌وه‌مان پێ ده‌ڵێن: لایاندا له‌ شه‌ریعه‌ت بۆیه‌ سه‌رگه‌ردانن. باوکى (عةلا)ده‌ڵێت له‌باسى شه‌ریعه‌ جیاوازییه‌ ئێمه‌ ناتوانین بێده‌نگ بین لێى!! (رازى)ده‌ڵێ کۆتایى جێ پێیه‌کان به‌ستنه‌وه‌یه‌. (جوةينى)ده‌ڵێ که‌ نازانى خودا له‌کوێیه‌ کابراى هه‌مه‌دانى سه‌رگه‌ردانى کردم کابراى هه‌مه‌دانى سه‌رگه‌ردانى کردم.

ئه‌ندازیار عوسمان
سوو خواردن به‌یه‌کجار قه‌ده‌غه‌نه‌کرا , به‌ڵکو ئه‌گه‌ر سه‌یرى ئه‌و ئایه‌تانه‌ بکه‌ین که‌ له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ هاتوون ده‌بینین به‌چه‌ند جارێک ڕێنمایى ئنجا  حه‌رام کراوه‌ ، ئایه‌ته‌کانیش:
أ‌-    له‌ کۆتایى بانگه‌وازى مه‌ککه‌دا خواى گه‌وره‌ ئاماژه‌ى به‌وه‌کرد که‌ مامه‌ڵه‌ کردن به‌سوو خوابه‌ره‌که‌تىتێناخات وفه‌رمووى ( وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ ڕباً لِيَرْبُوَ فِي أَمْوَالِ النَّاسِ فَلا يَرْبُو عِنْدَ اللَّهِ وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ زَكَاةٍ تُڕيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ) (الروم:39) واته‌/ هه‌ر پاره‌و سامانێکتان به‌ سوو دابێت به‌خه‌ڵکى بۆ ئه‌وه‌ى زیاد بکات له‌ناو سامانه‌که‌یاندا, ئه‌وه‌ به‌ره‌که‌تى تێناکه‌وێ وپاداشتى نابێت لاى خوا , به‌ڵکو لێپرسینه‌وه‌شى له‌دوایه‌ , ئه‌وه‌ش به‌زه‌کات داوتانه‌و مه‌به‌ستان ڕه‌زامه‌ندى خوایه‌ , ئائه‌و جۆره‌ که‌سانه‌ پاداشتیان چه‌ند به‌رابه‌ر کردۆته‌وه‌ .
ب‌-    له‌سه‌ره‌تاى مه‌دینه‌شدا ئه‌م ئایه‌ته‌ هاته‌ خواره‌وه‌ ( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبا أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ، وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِڕينَ) (آل عمران:131)
واته‌/ ئه‌ى ئه‌وانه‌ى باوه‌ڕتان هێناوه‌ سوو به‌چه‌ندقات وبه‌رامبه‌ر مه‌خۆن, له‌خوابترسن , بۆ ئه‌وه‌ى سه‌رفراز بن…

كتیبخانه ى  محوى
هه‌موو پیتێک له‌ زمانی عه‌ره‌بیدا چه‌ند سیفه‌تێکی هه‌یه‌، جا زانایان حه‌ڤده‌ سیفه‌تییان بۆ پیته‌کان باس کردووه‌، ده‌یان دژی یه‌کترن، حه‌وتیشییان دژ (ضد) یان نییه‌.
یه‌که‌م:
ئه‌م پیتانه‌ی که‌ دژ (ضد) یان هه‌یه‌ ئه‌مانه‌ن:
١-الجهر     دژه‌که‌ی       الهمس.
٢-الشدَّه‌     دژه‌که‌ی       الرَّخاوه‌ و بینهما (التوسط).
٣-(الإستعلاء ) دژه‌که‌ی       الإستفال.
٤-(الإطباق )   دژه‌که‌ی       الإنفتاح.
٥-الإذلاق    دژه‌که‌ی       الإصمات

نوسینى  :  د.عائض عبدالله القرنى
وه‌رگێڕانى : نـه‌وا محمد سعید

له‌ مه‌ککه‌ دابه‌زیوه‌و چوار ئایه‌ته‌
به‌ناوى خواى به‌خشنده‌ى میهره‌بان

 [   قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ [الإخلاص : 1]
ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر! بڵێ: ته‌نها خوا شایسته‌ى په‌رستنه‌ و هاوبه‌شى نییه‌، له‌ زات و ناوه‌کانى و سیفه‌ته‌کانى تاکه‌و، هیچ که‌س له‌ دروستکراوه‌کانى به‌و ناچن، که‌سیش وه‌ک ئه‌و نیه‌، ته‌نها ئه‌و ته‌واومه‌ند(كامل)و شکۆدارو جوانکاره‌.
 [   اللَّهُ الصَّمَدُ] [الإخلاص : 2]  
ته‌نها خودا جێی مه‌به‌سته‌ بۆ جێبه‌جێکردنى پێویستیه‌کان، هه‌ر ئه‌و به‌ ته‌واوى سه‌رداره‌، هه‌ر ئه‌و ده‌مێنێ، خواردن ناخواو، وه‌نه‌زو خه‌وه‌نۆچکه‌ نایگرێ و ناشنوێ.

نوسینى/سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
خواى گه‌وره‌ له‌ چیرۆکى له‌دایکبوونى مه‌ریه‌مدا ده‌فه‌رموێت: (فَلَمَّا وَضَعَتْهَا قَالَتْ رَ‌بِّ إِنِّي وَضَعْتُهَا أُنثَىٰ وَاللَّـهُ أَعْلَمُ بِمَا وَضَعَتْ وَلَيْسَ الذَّكَرُ‌ كَالْأُنثَ)ال عمران/٣٦ واته‌: کاتێک هاوسه‌ره‌که‌ى عیمران منداڵه‌که‌ى بوو به‌ دڵشکاوییه‌وه‌ وتى: په‌روه‌ردگارا خۆ من کچم بوو, بێگومان خوا خۆى چاک ده‌زانێت که‌ چى بووه‌, خۆ ئاشکرایه‌ کوڕیش وه‌کو کچ نییه‌.

وه‌رگێرانى/فریاد بارزانى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
ئایا تۆ هه‌ستت به‌وه‌ کردووه‌ به‌هۆى که‌سانى دیکه‌وه‌ ده‌چه‌وسێته‌وه‌؟ ئه‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌بێ زۆرجار کارى وا ئه‌نجام ده‌ده‌ى له‌ ڕاستیدا خۆت پێت خۆش نیه‌ ئه‌نجامیان بده‌یت به‌لآم ناتوانى بڵێى نه‌! بۆ نموونه‌, ئه‌گه‌ر هاوه‌ڵه‌که‌ت به‌رده‌وام داوات لێبکات له‌ دواى گه‌ڕانه‌وه‌ت له‌ قوتابخانه‌ چاو له‌ منداڵه‌ نائارامه‌کانى بکه‌ى و تۆش پێت خۆش نه‌بێ, جارێک ته‌نها بڵێ نه‌ْ ! دڵنیام تۆش له‌م باره‌یه‌وه‌ نموونه‌ى خۆت هه‌ن.

نوسینى/د.عائض القرنى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
خودا ده‌فه‌رموێت (وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّـهِ إِنَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ)الاعراف/٢٠٠ واته‌: ئه‌گه‌ر توانجێک یان دوو دڵییه‌کت بۆ درووست بوو له‌ شه‌یتانه‌وه‌ په‌نا به‌ خودا بگره‌ چونکه‌ خودا بیسه‌ره‌ و زۆر زانایه‌. هه‌ر  پێغه‌مبه‌رى  ئازیزمان ئامۆژگاریى هاوه‌ڵێکى خۆى کرد, سێ جار فه‌رمووى (تورةمةبة) کابرایه‌ک له‌ خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ر صلى الله علیه‌ وسلم زۆر توڕه‌یى پێوه‌ دیار بوو, پێى فه‌رموو په‌نا به‌خوا بگره‌ له‌ شه‌یتانى دوورکراوه‌ له‌ میهره‌بانى خودا.

ئاماده‌كردنى /سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن: مافى له‌چاپدانه‌وه‌ى پارێزراوه‌ بۆ: نوسينگه‌ي ته‌فسير

نوسینى/م.مه‌لا محمدى شڵماشى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
با له‌ باسى ژیان و به‌سه‌رهاتى حه‌زره‌تى هود پێغه‌مبه‌ر و به‌سه‌رهاتى قه‌ومى عاد که‌ حه‌زره‌تى هود کرا به‌ پێغه‌مبه‌ر و ڕوانه‌ کرا بۆ سه‌ریان, په‌ند و ئامۆژگارى زۆر وه‌رگرین ئه‌و زاته‌ موباره‌که‌ به‌ حه‌وت پشت ده‌چێته‌ سه‌ر سامى کوڕى حه‌زره‌تى نووح. خواى ته‌عالا کردى به‌ پێغه‌مبه‌ر  و ڕه‌وانه‌ى کرد بۆ سه‌ر قه‌ومى عاد که‌ تائیفه‌یه‌ک بوون له‌به‌ینى "عوممان" و (حةزرةموت)دا نیشته‌جێ بوون و به‌ناوى بز و اپیره‌ گه‌وره‌یان که‌ ناوى عاد بوو ناونران. به‌لآم ئێستا وولآتى قه‌ومى عاد هه‌ر زیخ و چه‌وو ڕمله‌ و ئاوه‌دانى لێ نیه‌.

http://www.youtube.com/watch?v=1C1CUWEC4t8

ئه‌ندازیار عوسمان
یه‌که‌م : هه‌واڵدان به‌ فه‌تحی خه‌یبه‌ر :
     له‌ساڵی شه‌شی کۆچیدا حه‌زره‌تى محمد (ص) خه‌وێکى بینى که‌ خۆی و هاوه‌ڵانى ده‌چنه‌ ناو که‌عبه‌وه‌و ته‌واف و عه‌مره‌ ده‌که‌ن و ئه‌مه‌ى بۆ هاوه‌ڵان گێڕایه‌وه‌و زۆر دڵیان خۆش بوو , ئینجا چوون به‌ره‌و مه‌ککه‌ بۆ عه‌مره‌کردن و ته‌وافی ماڵى خوا که‌ شه‌ش ساڵ ده‌بوو چاویان پێى نه‌که‌وتبوو .
قوڕه‌یش که‌ به‌مه‌ى زانى ڕێى لێگرتن و حه‌زره‌تیش (ص) نه‌یویست خوێن بڕژێ و کۆتایی به‌ سوڵحى حوده‌یبیه‌ هات که‌ موسوڵمانان ئه‌و ساڵه‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌و ساڵى داهاتووبێن عومره‌ بکه‌ن و تا ده‌ ساڵ شه‌ڕنه‌بێت له‌ نێوانیاندا..
   هاوه‌ڵان ئه‌م سوڵحه‌یان زۆر پێناخۆش بوو , که‌ گه‌ڕانه‌وه‌ سوره‌تى فه‌تح هاته‌ خواره‌وه‌ که‌ باس له‌ سوڵحى حوده‌یبییه‌ ده‌کات و به‌فه‌تحى ئه‌داته‌ قه‌ڵه‌م و مژده‌ ئه‌دات به‌ موسوڵمانان که‌ پاشه‌ ڕۆژ بۆ ئه‌مانه‌ و فه‌تحى نزیک چاوه‌ڕێیانه‌ , که‌ ئه‌وه‌ش فه‌تحى خه‌یبه‌ر بوو که‌ ده‌ستکه‌وتێکى گه‌وره‌بوو بۆ موسوڵمانان و زۆریان پێخۆش بوو، ئه‌م هه‌واڵدانه‌ى قورئان به‌فه‌تحى خه‌یبه‌ر که‌ له‌ماوه‌یه‌کى زوودا ده‌بێت موعجیزه‌ بوو , هه‌روه‌ک ده‌فه‌رموێت : (إنا فتحنا لك فتحاً مبينا , ليغفر لك الله ماتقدمَ من ذنبك وماتأخر ويتم نعمته عليك ويهديكَ صراطاً مستقيما ، وينصركَ الله نصراً عزيزا) الفتح ١-٣ .
واته‌: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر (ص) به‌ڕاستى ئێمه‌ سه‌رکه‌وتنێکى ئاشکرامان پێبه‌خشیت (مةبةست ڕيَكةوتنى حودةيبيةية ) , تا خوا له‌هه‌موو گوناهانى ڕابردوو و ئاینده‌شت خوَش ببێت و به‌خششه‌کانى له‌سه‌رت ته‌واوبکات و بتخاته‌ سه‌ر ڕێگه‌ى ڕاست و دروست , تا به‌وبۆنه‌یه‌وه‌ خوا سه‌رکه‌وتنێکى به‌هێز و باڵات پێببه‌خشێت .
دووه‌م : هه‌واڵدان به‌وه‌ى که‌ سوڵحى حوده‌یبیه‌ فه‌تحه‌

ريكه وت باليسانى

مه‌به‌ست له‌ "جامیعییه‌ت" : کۆکردنه‌وه‌ی گه‌لێ شتی زۆرو جیایه‌ له‌یه‌ک وشه‌ یان یه‌ک واتا یان یه‌ک باس یان یه‌ک شێوازد

به‌ڵێ، وشه‌کانی قورئان به‌جۆرێکی وه‌هان که‌هه‌موو گوفتارێکی، به‌ڵکوهه‌موو وشه‌یه‌کی، بگره‌ هه‌موو پیتێکی، تانانه‌ت هه‌ندێ جار "سکون"ه‌کانیشی، گه‌لێ ڕووی زۆرو زه‌به‌نده‌یان هه‌یه‌و، له‌چه‌ندین بابه‌تیجیاجیادا و له‌گه‌نجینه‌ی نه‌بڕاوه‌ی خۆی به‌شی هه‌موو ئه‌و که‌سانه‌ده‌دات که‌ گوفتاریان ئاڕاسته‌ ده‌کات، وه‌ک فه‌رمووده‌ی پیرۆز ئاماژه‌ی بۆکردووه‌: "لکل حرف منها ظهر و بطن ولکل حرف حد ولکل حد مطلع" واته‌: هه‌موو "حه‌د"ێکی پلیکانه‌یه‌کی هه‌یه‌ له‌ڕێی زانینه‌وه‌ مرۆڤ ده‌توانێتبۆی سه‌ربکه‌وێت، وه‌ک له‌"لسان العرب"دا هاتووه‌.

بۆ نموونه‌: { وَالْجِبَالَ أَوْتَادًا }؟ (النبأ:7)

نوسینى : ئیکرام کریم
ئاماده‌کردنى : چێنه‌ر
زانایان جگه‌ له‌وه‌ى جۆره‌کانى ته‌فسیریان باس کردووه‌و هه‌روه‌ها توێژه‌کانى پیاوانى ته‌فسیریشیان باس کردووه‌،باسى ووردیشیان ده‌رباره‌ى مه‌رجه‌کانى که‌سى موفه‌سیر کردووه‌ له‌وانه‌ :
١_که‌سى موفه‌سیر ئه‌بئ خاوه‌نى"عه‌قیده‌و بیروباوه‌ڕێکى ڕاست بێت"،چونکه‌ عه‌قیده‌ى ڕاست و ڕه‌وان جگه‌ له‌وه‌ى کاریگه‌رى رۆحى به‌سه‌ر نووسینه‌که‌و خوێنه‌رانییه‌وه‌ به‌جئ ده‌هێلێت ڕێگه‌ش له‌ موفه‌سیره‌که‌ ده‌گرێت که‌ ملى ئایه‌ته‌کان خوار بکاته‌وه‌ بۆ ماناو مه‌به‌ستێک که‌ ئایه‌ته‌کان هه‌ڵى ناگرن و ئه‌و مانایه‌ ناده‌ن به‌ده‌سته‌وه‌.
٢_که‌سى موفه‌سیر ئه‌بئ ئاره‌زوو په‌رست نه‌بێت و به‌شوێن حه‌زو ئاره‌زووه‌کانى خۆیدا نه‌گه‌ڕێت له‌قورئاندا،وه‌ک چۆن شیعه‌کان و موعته‌زیله‌کان و قه‌ده‌ریه‌کان و توندڕه‌وه‌کان و قادیانییه‌کان کتێبه‌کانى خۆیانیان به‌و ڕا شازو ناله‌بارانه‌ ئاخنیوه‌و هه‌رکه‌س هه‌ندئ ئاگادارى هه‌بێت خێرا پێیان ئه‌زانێت.

وه‌رگێرانى/فریاد بارزانى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
ئایا هیچ یه‌ک له‌ بیرکردنه‌وانه‌ ده‌ناسى.
*ئه‌گه‌ر ئه‌و کاره‌م ئه‌نجام نه‌دابا!
*خۆزگه‌ شتێکى دیکه‌م بگوتبا !
*ده‌بوایه‌ به‌ شێوه‌یه‌کى تر هه‌ڵسوکه‌وتم کردبا !
*من له‌ ئه‌نجامدانى په‌شیمانم !