ماڵپەری قورئانی پیرۆز

پێشه‌وه‌ی زمان (طرف اللسان) له‌گه‌لأ پدوی دوو ددانی پێشه‌وه‌ی لای سه‌ره‌وه‌ (الثنايا العليا) شوێنی ده‌رچوونی پیتی (ن)ه‌.

نوسینى  :  د.عائض  عبدالله القرنى

وه‌رگێڕانى : نـه‌وا محمد سعید
سوڕه‌تى فه‌له‌ق
له‌ مه‌ککه‌ دابه‌زیوه‌و پێنج ئایه‌ته‌
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
به‌ناوى خواى به‌خشنده‌ى میهره‌بان
[ قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ] [الفلق : 1]
ئه‌ى پێغه‌مبه‌ر! بڵێ: په‌ناده‌گرم و خۆم ده‌پارێزم و خۆم ده‌خه‌مه‌ په‌ناى په‌روه‌ردگارى ئه‌و به‌یانیه‌ى، که‌ له‌ تاریکایی شه‌ودا، له‌تى کردوه‌و هێناویه‌تى.
[ مِن شَڕّ مَا خَلَقَ ] [الفلق : 2]
له‌ خراپه‌ى هه‌مو به‌دیهێنراوێک و، له‌ ئازارى هه‌مو ئه‌وشتانه‌ى، که‌ ئازارده‌رن، چونکه‌ ته‌نها خوا له‌ئازاردان ده‌پارێزێ و، ناهێڵێ بکه‌وێ.

نووسینى / محمد فتح الله گوله‌ن

الحمد لله وحده ، و الصلاة و السلام على من لا نبي بعده

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم
) اللّهُ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لاَ تَأْخُذُهُسِنَةٌ وَلاَ نَوْمٌ لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ مَنذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَأَيْدِيهِمْ وَمَا
خَلْفَهُمْ وَلاَ يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِّنْ عِلْمِهِإِلاَّ بِمَا شَاء وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَلاَيَئُُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ) النسائي والطبراني

 بسم الله الرحمن الرحيم

باوکى سه‌روه‌ر
پێویسته‌ ئه‌و ریزبه‌نده‌ی که‌ له‌ خواره‌وه‌ دیاری ده‌که‌ین به‌ووردی ره‌چاوبکرێت :

١-خۆشاره‌زاکردن له‌ بیرو باوه‌ڕی ئیسلامی (عةقيدةي ئيسلامي ) به‌و شێوه‌یه‌:
   ١- ناسینی ته‌واوی خودای گه‌وره‌ (شارةزابوون لة ناو و سيفةتة تةواو وجوانةكاني خودا / بة خويَندنةوةي سةرضاوةكاني :
 سةرضاوة عةرةبيةكان - وةك كتيَبي 1-موسوعة أسماء الله الحسنى / د.محمد راتب النابلسي 2-بأسمك نحيا / د.عمرو خالد ... هتد.
 سةرضاوة كورديةكان – وةك كتيَبي 1-خؤشمان ئةويَت / م-حاجي كاروان .       2- بةناوي تؤ دةذين / د.عةمرو خاليد ...هتد.

م. هاوری حه‌مه‌ امین
١١- کلیلى خێر ۆ چاکه‌یه‌ بۆ خه‌ڵک ، وه‌ ڕێگرى زه‌ره‌رو خراپه‌یه‌ بۆ خه‌ڵک.
١٢- توندڕه‌وى له‌ قورئان و به‌رنامه‌ى خوادا ناکات و له‌ هه‌مان کاتدا شل گیرى و که‌مته‌رخه‌میشى تێدا ناکات.
١٣- که‌ ڕاکشا به‌سه‌ر سکدا ڕاناکشێت.
١٤- له‌ نیوه‌ى شه‌ودا گاڵته‌و گه‌پ و ده‌نگ و هه‌را ناکات و خه‌ڵک بێزار ناکات.
١٥- به‌رگ و پۆشاکى پاک و جوان له‌به‌رده‌کات ، به‌ڵام خۆى پێ هه‌ڵناکێشێت.
١٦- له‌ خۆشى و ناخۆشیدا خواى گه‌وره‌ى له‌ یاده‌.

م.حیدر محمد
      مرۆڤ نابێت که‌سێکى داخراو و دووره‌په‌رێز بێت، به‌ڵکو پێویسته‌ هه‌میشه‌ په‌یوه‌ندییه‌کى به‌هێزى له‌گه‌ڵ ده‌وروبه‌ر هه‌بێت، بۆ ئه‌مه‌ش پێویستى یه‌کى زۆرى ده‌بێت به‌ زانین و ناسینى هونه‌رى په‌یوه‌ندییه‌کان، گرینگى و بایه‌خ پێدان به‌م هونه‌ره‌ زیره‌کى و هۆشیارییه‌کى زۆر به‌ خاوه‌نه‌که‌ى ده‌به‌خشێت.
     زانایانى بوارى په‌یوه‌ندییه‌کان گه‌لێک پێناسه‌ى جیاوازیان بۆ ئه‌م چه‌مکه‌ کردووه‌، هه‌مووشیان گرنگى هونه‌ره‌که‌ ده‌رده‌خه‌ن، ئێمه‌ ته‌نها  چه‌ند پێناسه‌یه‌ک ده‌خه‌ینه‌ روو،زانا هوارد بونهام ده‌ڵێ: په‌یوه‌ندیه‌کان ئه‌و هونه‌ره‌یه‌ که‌ په‌ره‌ به‌ تێگه‌یشتنه‌کان ده‌دات  له‌ پێناو چه‌سپاندنى زیاتر بنه‌ماى باوه‌ر به‌ یه‌کتر کردن،، له‌ قوتابخانه‌ى فه‌ره‌نسى وا پێناسه‌ کراوه‌ ‌ :چالاکیه‌که‌ ئامانجى کارى خێره‌ و هۆشیارکردنه‌وه‌ى خه‌ڵکه‌)، ب، بول جاریت ده‌ڵێ :په‌یوه‌ندییه‌کان تێکۆشانێکى به‌رده‌وامه‌ له‌ رووى ئیداریه‌وه‌ بۆ په‌یدا کردنى متمانه‌ى خه‌ڵک)،

ئه‌ندازیار عوسمان
ئه‌و هه‌واڵانه‌ى پێغه‌مبه‌ر(ص)داویه‌تى بۆ ئه‌وشتانه‌ى که‌ ڕوویان داوه‌ ، یان له‌ داهاتوودا ڕووده‌ده‌ن ، به‌ڵگه‌ى ئاشکراو دیارن له‌سه‌ر پێغه‌مبه‌رایه‌تى حه‌زره‌ت (ص)، چونکه‌ ئه‌وشتانه‌ که‌س ناتوانێ په‌ى پێبه‌رێت مه‌گه‌ر پێغه‌مبه‌رێک که‌خوا به‌وه‌حى ئاگادارى ده‌کات ...
ئه‌وشتانه‌ جۆرێکن له‌غه‌یب و نهێنى و خواش که‌عالیمى غه‌یبه‌ ئه‌گه‌ر بیه‌وێ پێغه‌مبه‌ره‌که‌ى لێ ئاگادار ده‌کات و، ئه‌ویش کاتێ به‌بڕواداران ده‌ڵێت و دێنه‌ دى ده‌بنه‌ مایه‌ى دڵدامه‌زراوى و یه‌قینى زیاتر ...
خواى گه‌وره‌ له‌م باره‌یه‌وه‌ ده‌فه‌رموێت :[عالمُ الغيب فلايُظْهرُ على غيبه أحداً ، إلامن إرتضى من رسول ...](الجن:27)واته‌: خواوه‌ند زاناى نهێنى و شاراوه‌کانه‌ ، که‌سیش له‌نهێنى و شاراوه‌کانى ئاگادار ناکات ، مه‌گه‌ر بۆ پێغه‌مبه‌رێک خوا خۆى ڕازى بێت به‌وه‌ى هه‌ندێ نهێنى بزانێت ... هه‌روه‌ها ده‌فه‌رموێت :[والنَّجمِ إذا هوى ، ماضلَّ صاحبُكُمْ وما غَوَى ، ومايَنْطِقًُ عن الهوى ، إنْ هو إلا وَحْيُ يوحى](النجم : 4)واته‌ : سوێند به‌ ئه‌ستێره‌ کاتێک ئاواده‌بێت و له‌شوێنى خۆى ده‌ترازێت ، هاوه‌ڵ و هاوڕێى ئێوه‌ محمد(ص)گومڕاو سه‌رلێشێواو نه‌بووه‌ ، له‌ ڕێگه‌ى ڕاست و ڕه‌وان نه‌ترازاوه‌ ، قسه‌و گوفتارى له‌ ئاره‌زووبازى و هه‌واوهه‌وه‌سه‌وه‌ نیه‌ ، ئه‌وه‌ى که‌ ڕاى ده‌گه‌یه‌نێت ته‌نها نیگاو وه‌حى خواییه‌ ...

نوسینى/سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
خواى گه‌وره‌ ده‌فه‌رموێت:( وَلَقَدْ ذَرَ‌أْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرً‌ا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَّا يُبْصِرُ‌ونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَـٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَـٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ)الاعراف/١٧٩ واته‌: بێگومان ئێمه‌ که‌سانێکى زۆرمان له‌ په‌رییان و ئاده‌میزاد به‌دیهێناوه‌ که‌ شایسته‌ى دۆزه‌خن ئه‌وانه‌ ده‌زگاى لێکدانه‌وه‌ و بیرکردنه‌وه‌یان هه‌یه‌, به‌لآم به‌کارى ناهێن بۆ بیرکردنه‌وه‌, چاویشیان هه‌یه‌ به‌لآم هه‌ر ڕووکه‌شى پێ ده‌بینن, ناوه‌ڕۆکى شته‌کانى پێ نابینن, گوێ و ده‌زگاى بیستنیشیان هه‌یه‌, به‌لآم ڕاستیه‌کانى پێ نابیستن, ئه‌وانه‌ وه‌ک ئاژه‌ڵ وه‌هان, به‌ڵکو ئه‌وانه‌ گومڕاتریشن,

ئه‌ندازیار عوسمان
ده‌قى ئه‌ده‌بى به‌رزو به‌پێز جارى واهه‌یه‌ کۆمه‌ڵێ ئامانج ده‌پێکێ وهه‌موو ئه‌و ئامانجانه‌ش مه‌به‌ستن, به‌تایبه‌تى کاتێک بۆ کۆمه‌ڵێک بووترێ که‌پێک هاتبێله‌چه‌ند چین وتوێژێکى جیاواز… بۆ نموونه‌:سوڵتانێک فه‌رمانێک ده‌رده‌کات  هه‌ڕه‌شه‌ ئامێزه‌ بۆ هه‌رکه‌سێ که‌ به‌گوێى نێردراوه‌که‌ى نه‌کات له‌ کارێک دا که‌ ڕاى سپاردووه‌.. ئه‌م فه‌رمانه‌ دووڕووى هه‌یه‌:
یه‌که‌م/ هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بۆ ئه‌وانه‌ى که‌نیازى سه‌رپێچیان هه‌یه‌ تاسه‌رپێچى نه‌که‌ن ..
دووه‌م/ هان دانه‌ بۆ ئه‌وه‌ى که‌ نێردراوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى چاکتر به‌کاره‌که‌ى هه‌ستێچونکه‌ ده‌زانێ گرنگى دراوه‌ به‌کاره‌که‌ى وسوڵتان پشتگیرێتى.. جارى واش هه‌یه‌ ده‌قێک سێ ئامانجى له‌خۆ گرتووه‌ یان بگره‌ زیاتریش و هه‌رکه‌سه‌ وبه‌پێى خۆى سوودى لێوه‌رده‌گرێت , ئینجا ده‌قه‌ قورئانىیه‌کانیش ئاوه‌هان , جارى واش هه‌یه‌ , هه‌ڕه‌شه‌یه‌ بۆکافران وپه‌یمانى خێره‌ بۆموسڵمانان وپه‌روه‌رده‌و دڵنیایى ودڵنه‌وایشه‌ بۆ حه‌زره‌ت(ص)..بۆ نموونه‌:
یه‌که‌م/قورئانى پیرۆز له‌سووره‌تى(مدثر)دا ده‌فه‌رموێت:
(سأصليه سقر ، وماأدراك ماسقَر، لاتبقى ولا تذر، لوّاحة للبشر،عليهاتسعة عشر، وماجعلنا أصحاب النار إلاّ ملائكة….) المدپر   واته‌

ئاماده‌کردنى : باوکى سه‌روه‌ر
وه‌ ئاشکرایه‌ له‌ لامان که‌وا یه‌که‌مین ئایه‌تی قورئانی پیرۆز دابه‌زیبێت به‌ (اقرأ) واته‌ (بخويَنة ) ده‌ستی پێکردووه‌, هه‌روه‌ها گووتراوه‌ ووشه‌ی (قرآن) له‌ زۆر خوێندنه‌وه‌ هاتووه‌  . چه‌ندین ئایه‌ت هه‌ن که‌ گه‌وره‌یی زانست ده‌رده‌خات وه‌ک :- (..وَقُل رَّبِّ زِدْنِي عِلْمًا...) گه ١١٤. واته‌ " داوابکه‌ و بڵی په‌روه‌ردگاره‌ زانست و زانیاریمان زیاد بکه‌ ". ئه‌مه‌ له‌قورئاندا .وه‌ له‌سوننه‌تی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلى الله علية وسلم ) دا. پێمان گه‌یشتووه‌ که‌ چۆن ژماره‌یه‌ک له‌ دیله‌کانی بێ بڕوایانی غه‌زای به‌دری ئازاد کرد به‌رامبه‌ر به‌وه‌ی که‌ ژماره‌یه‌ک له‌ منداڵانی موسڵمانان فێری نووسین وخوێندنه‌و بکه‌ن . وه‌فه‌رمووده‌ی (طلب العلم فريضة على كل مسلم ).رواه‌ ابن ماجه‌. واته‌ " گه‌ڕان و داواکردنی زانست فه‌ڕزه‌ له‌سه‌ر هه‌موو موسڵمانێکی ".

له‌م خاڵانه‌ی خواره‌وه‌ زیاتر ئه‌م راستیه‌مان بۆ ده‌رده‌که‌وێت :

نوسینى/د.عائض القرنى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
یه‌کێک له‌وانه‌ى که‌ وا سینه‌فراوان ده‌کات خوێندنه‌وه‌ى جوانییه‌کانه‌ له‌م گه‌ردوونه‌دا له‌ درووستکراوى خاوه‌ن ده‌سه‌لآت و ڕێزلێنانه‌, خۆشى بینین به‌ڕوانین له‌ ڕواڵه‌تى خواى ئه‌م گه‌ردوونه‌, ئه‌وه‌ تاخودا ده‌فه‌رموێت(فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ)النمل/٦٠ واته‌: ئێمه‌ ڕواندمان بێستان و باخاتى جوان و رازاوه‌. یان ده‌فه‌رموێت:( هَـٰذَا خَلْقُ اللَّـهِ فَأَرُ‌ونِي مَاذَا خَلَقَ الَّذِينَ مِن دُونِهِ)لقمان/١١ ئه‌مانه‌ دروستکراوى خودان, ده‌ى پێم بڵێن: دروستکراوانى بێجگه‌ له‌ خودا کوان و له‌ کوێن. یان خودا ده‌فه‌رموێت(قُلِ انظُرُ‌وا مَاذَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ)یونس/١٠١ واته‌: بڕواننه‌ ئاسمانه‌کان و زه‌وى, بزانن چییان تیادایه‌.

نوسینى:م.مه‌لا موحه‌ممه‌دى شه‌ڵماشى
ئاماده‌کردنى: سانا حمدامین
به‌شى یه‌که‌م
موسولمانێنه‌ ئه‌وه‌  باسى  حه‌زره‌تى داووده‌ ,جا با گوێ ڕاگرین بۆ باسى به‌سه‌ر هاتى ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌ ده‌نگ خۆشه‌ و په‌ند و عیبره‌تى لى وه‌رگرین.
له‌ پاش وه‌فاتى حه‌زره‌تى مووسا یوشه‌عى کورٍى نوون بوو به‌ گه‌وره‌ و جێ نشینى حه‌زره‌تى مووسا جوله‌که‌کانى برده‌ خاکى فه‌له‌ستین .یه‌که‌م شار  که‌ داگیریان کرد شارى ئه‌ریحا یا ئۆر شه‌لیم بوو.هه‌روه‌کو  قورئان له‌ سوره‌ى ((البقرة)) ده‌فه‌رمووێ
(وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَـٰذِهِ الْقَرْ‌يَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَ‌غَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَّغْفِرْ‌ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِي)ئایه‌ت ٥٨  ئه‌ى پێخه‌مبه‌ر تۆ بۆ موسولمانه‌کان وه‌گێڕه‌ که‌ ئێمه‌ به‌ جوله‌که‌کانمان گوت: بچنه‌ ناو شارى ئۆرشه‌لیم و به‌ ئاره‌زووى خۆتان چتان پێ خۆش بوو بیخۆن هه‌موو شتێکتان به‌ زۆرى ده‌ست ده‌که‌وى!

ئاماده‌كردنى /سه‌روه‌ر حه‌سه‌ن: مافى له‌چاپدانه‌وه‌ى پارێزراوه‌ بۆ: نوسينگه‌ي ته‌فسير

وه‌رگێرانى/مهدى زێبارى
ئاماده‌کردنى/سانا حمدامین
لێبورده‌یى و لێخۆشبوون واتاى فراوانکردنى دڵ و پاککرنه‌وه‌ى ده‌روونى پڕخرۆشه‌، بۆ ئارامى زیاتر له‌وانى دى خۆش به‌!
له‌وانه‌یه‌ بالآترین هزرى مرۆگایه‌تى, میهره‌بانى و خۆشه‌ویستى بێت و ئه‌مه‌ش جێبه‌جێ ناکرێت مه‌گه‌ر ئه‌وه‌ى که‌ به‌ دڵێکى پڕ له‌ خۆشى و دۆستانه‌وه‌ بێت. به‌خشین و لێبورده‌یى ته‌نیا له‌ که‌سێک به‌ دیار ده‌که‌وێت که‌ تواناى هه‌بێت. گه‌یشتبێته‌ پله‌یه‌ک له‌ خاوێنى دڵ و ده‌روون, گه‌وره‌ پیاوه‌کانیش زۆریان باس کردووه‌: میهره‌بانى کلیلى چوونه‌ ناو دڵه‌کانه‌.