ماڵپەری قورئانی پیرۆز

نوسینى/ئه‌ندازیار عوسمان
    حه‌زره‌ت (ص)ده‌فه‌رموێ (إنَّىِ فرَطُكُمْ على الحوضِ مَنْ مرَّ علىَّ شَڕبَ , ومَنْ شَڕبَ لم يظمأ أبداً ، لَيَڕدَنَّ علىَّ أقوامُ أعْرفُهُمْ ويَعْرفُونَني ثَمُّ يُحالُ بينى وبينَهُمْ ، فأقول : إنَّهم منَّي ، فُيقال : إنَّك لاتَدْري ما أحْدَثوا بَعْدَك ، فأقول : سُحْقاً لَمِنْ غَيَرَ بَعْدي .. )
    واته‌ : له‌قیامه‌ت دا له‌سه‌رحه‌وزى که‌وسه‌ر ده‌بم و هه‌رچى به‌لامدا تێپه‌ڕێت ئاو ده‌خواته‌وه‌و هه‌ر که‌سیش له‌و ئاوه‌ بخواته‌وه‌ هه‌رگیز تینووى نابێت , که‌سانێک دێن ده‌یانناسم و ئه‌مناسن , که‌چى ناهێڵرێت ئاویان بده‌مێ و دوور ده‌خرێنه‌وه‌ لێم , ده‌ڵێم : ئه‌وانه‌ له‌منن و , سه‌ربه‌منن , ده‌وترێ : تۆنازانى چییان کردووه‌ دواى تۆ ، منیش ده‌ڵێم : ده‌ که‌واته‌ له‌وه‌ له‌ولاترچێ , له‌وه‌ له‌ولاترچێ , که‌سێک که‌ دواى من بگۆڕدرێ و لابدات ..  (بوخارى).

له‌تیف جه‌لال حسین
به‌ده‌ر له‌وه‌ى که‌ ئێمه‌ باوه‌ڕدارین و له‌لایه‌ن خواى گه‌وره‌ به‌دیهێنه‌ره‌وه‌ هاتووینه‌ته‌ سه‌ر زه‌وی و ده‌زانین هه‌ر فه‌رمانێک له‌لایه‌ن ئه‌و به‌دیهێنه‌ره‌، زانا و کار دروسته‌وه‌ دابه‌زێته‌ سه‌ر به‌نده‌کانى پڕه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندی و خێرو چاکه‌ به‌ به‌نده‌کانى، به‌لآم هه‌ندێک له‌ به‌نده‌کانى زووتر په‌یى به‌و به‌رژه‌وه‌ندیانه‌ ده‌به‌ن و به‌ گه‌رموگوڕی پێشوازی له‌ ئه‌نجامدانی فه‌رمانه‌کانى به‌دێهنه‌ریان ده‌که‌ن، مه‌خابن هه‌ندێکی که‌یان دره‌نگ بێده‌نگ و زۆرجاریش مله‌جه‌ڕێ ده‌که‌ن له‌ ئه‌نجامدانى دا، له‌راستى دا ئه‌م به‌شه‌ى دووه‌م جێگه‌ى به‌زه‌یین، چونکه‌ به‌ده‌ستى خۆیان خۆیان بێبه‌ش ده‌که‌ن له‌و خه‌لآته‌ خواییه‌، بۆیه‌ پێویسته‌ به‌شی یه‌که‌م هه‌رگیز ماندوونه‌بن له‌ ئامۆژگاری خێرودانایی به‌کارهێنان له‌گه‌ڵ به‌شی دووه‌م بۆ ئه‌وه‌ى.
١-وه‌کو ئه‌نجامدانى ئه‌رکی سه‌رشان و ئاماده‌بوون بۆ وه‌لآم دانه‌وه‌ى پرسیاره‌کانى رۆژی دوایی له‌ به‌رده‌م خواى بالآ ده‌ست، هه‌ڵبه‌ته‌ که‌ پێغه‌مبه‌ر (د.خ) ده‌فه‌رموێ (بلغوا عني ولو اية) واته‌

دڵپاک عومه‌ر رێشاوی

هه‌موومان ئه‌م فه‌رمووده‌ی پێغه‌مبه‌رمان،،درودی خوای له‌سه‌ر بێت،، گوێ لێبووه‌ که‌ ده‌فه‌رموێ: (إذا جاء مقام رمضان فتحت أبواب الجنة، وغلقت أبواب النار، وصفدت الشياطين) متفق علیه‌. واته‌: که‌ ره‌مه‌زان دێت ده‌رگاکانی به‌هه‌شت ده‌کرێنه‌وه‌، ده‌رگاکانی دۆزه‌خ داده‌خرێن و، شه‌یتانه‌کان ده‌به‌سرێنه‌وه‌. ده‌کرێ بڵێین: ئه‌ی بۆ مرۆڤه‌کان درۆ ده‌که‌ن وغه‌ش وغه‌در ده‌که‌ن، تاغوته‌کا‌ن هه‌ر به‌رده‌وامن له‌سه‌ر خراپه‌کانیان، ئایا ئه‌گه‌ر شه‌یتانه‌کان ببه‌سترێن و نه‌توانن مرۆڤه‌کان له‌ خشته‌به‌رن، بۆچی ئه‌م هه‌موو تاوان و گوناحانه‌ ده‌بینین له‌م مانگه‌ پیرۆزه‌ش؟!

زانیار محه‌مه‌د
مێژوو پێمان ده‌ڵێ له‌کاتی پێغه‌مبه‌ر محه‌مه‌د ،،درودی خوای له‌سه‌ر بێت،، موسڵمانان له‌ مانگی ڕه‌مه‌زان نان و ئاویان ده‌خوارد و ده‌خوارده‌وه‌، له‌کاتی ڕۆژئاوابوون تا کاتی نووستن. کاتێک بانگ ده‌درا، بیلال له‌و بوارده‌ به‌ناوبانگ بوو، به‌لآم به‌درێژایی مێژووی ئیسلام و فراوانبوونی بازنه‌ی ئیسلام له‌پاڵ بانگداندا موسڵمانه‌کان هه‌وڵیان ده‌دا ئامراز و هۆکاری تر به‌کاربینن، بۆ ئه‌وه‌ی کاتی ڕۆژو شکاندن دیاری بکه‌ن، بۆیه‌ موسڵمان تۆپی ڕه‌مه‌زانیان داهێنا.
قاهیره‌ی پایته‌ختی میسر یه‌که‌م شاره‌ تۆپی ڕه‌مه‌زانی لێ ته‌قێنرا. له‌کاتی خۆرئاوبوون ڕه‌مه‌زانی (٨٦٥) ک، سوڵتان مه‌ملوکی ویستی

د.مسته‌فا ئه‌بو سه‌عد
وه‌رگێرانى : غه‌ریب قادر
١-    کاتێک دابنێ بۆ تێگه‌یشتنى ناوه‌ڕۆکى کێشه‌که‌ و پاڵنه‌ره‌کانى دزیه‌که‌.
٢-    چوار ده‌ورى ڕه‌فتاره‌که‌ بپشکنه‌ له‌ بارودۆخ و په‌یوه‌ندیه‌کان و هاوڕێیه‌کان و که‌شى ڕکابه‌رى و خۆسه‌پاندنه‌وه‌.
٣-    له‌سه‌رخۆ و نه‌رم و نیان به‌ بۆ ئه‌وه‌ى مامه‌ڵه‌ى دروست و به‌جێ بکه‌، هه‌ڵوێستێک له‌ کاتى توڕه‌یی وه‌رمه‌گره‌ دوایی لێ ى په‌شیمان بیته‌وه‌.
٤-    له‌بیرت بێت که‌ تۆ که‌سێکى په‌روه‌رده‌یی، ئامانجت ئه‌وه‌یه‌ که‌ ڕه‌فتاره‌که‌ (دزيةكة) چاک بکه‌یته‌وه‌و خۆتى بۆ لابردنى ئاماده‌ ده‌که‌ى.
٥-    به‌ عه‌قڵیه‌تى دادوه‌ر  (قازي) ڕه‌فتار مه‌که‌، که‌ تاوانه‌که‌ ده‌سه‌لمێنێت و حوکم و بڕیار ده‌رده‌کات.

ئاماده‌کردنى : ژیار بورهان

کاتژمێری یه‌که‌م:
یه‌که‌م سه‌عات له‌رۆژ/ پاش نوێژی فه‌جر
ئیمام نه‌وه‌وی ـ ڕه‌حمه‌تی خوای لێ بێت ـ له‌کتێبی ( الأذكار ) ده‌فه‌رموێت:" بزانه‌ که‌ پیرۆزترین کات بۆ زیکری خوا له‌رۆژدا زیکری پاش نوێژی به‌یانیه‌".
پێغه‌مبه‌ری خوا ،،درودی خوای له‌سه‌ر بێت،، ده‌فه‌رموێت:"(من صلي الفجر في جماعة ثم قعد يذكر الله حتي تطلع الشمس ثم صلي ركعتين كانت له كأجر حجة وعمرة تامة تامة تامة) " (رواه الترمذي وقال حديث حسن) .
واته‌: ئه‌وه‌ی نوێژی به‌یانی به‌جه‌ماعه‌ت بکات، پاشان دانیشێت بۆ زیکری خوا تا خۆر هه‌ڵدێیت و دوو رکات نوێژ بکات، پاداشتی حه‌ج و عومره‌یه‌کی هه‌یه‌ به‌ ته‌واوه‌تی...

ئاماده‌کردنى :کاروان على
ئه‌م پڕۆژانه‌ی خواره‌وه‌ هیچ سه‌رمایه‌یه‌کی ماڵی ناوێت و پێویستی به‌ماندو بونێکی زۆر نیه‌بۆیه‌ زوو خێراکه ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ ئه‌نجام بده‌ له‌سه‌ستیان مه‌ده‌.ئه‌م پڕۆژانه‌ش ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ن
  ١-له‌یه‌ک خوله‌کدا ده‌توانیت سوره‌تی فاتیحه‌ (5) جار بخوێنیت.ئه‌وا زیاتر له‌ (7000)چاکه‌ت ده‌ست ده‌که‌وێت
  ٢-له‌یه‌ک خوله‌کدا ده‌توانیت سوره‌تی (الخلاص)بخوێنیت ئه‌ویش یه‌کسانه‌ به‌وه‌ی که‌ (5)جار هه‌مووقورئانت خوێندبێت
٣-  له‌یه‌ک خوله‌کدا ده‌توانیت بڵێیت(لاالة الا اللة وحدة لا شريكة لة لة الملك ولة الحمد وهي علي كل شيء القدير)بیست جار ئه‌مه‌ یه‌کسانه‌ به‌وه‌ی که‌ هه‌شت که‌سی کۆیله‌ت ڕزگار کردبێ

نه‌به‌ز هه‌ورامی

داگیرسان بۆ شوکرکردن:
شوکرکردن ده‌بێ له‌ هه‌موو ساتێکی به‌ڕۆژووبووندا ئاماده‌ی هه‌بێت، شوکری نیعمه‌تی ئیمان، شوکری به‌ هیدایه‌تبوونی قورئان له‌ مانگی ره‌مه‌زاندا، شوکری تێکه‌ڵبوون به‌ کاروانی رۆژووه‌وانان، شوکر له‌سه‌ر ته‌یسیر له‌ فه‌رزکردندا و، له‌سه‌ر ره‌حمانیه‌ت و ره‌حیمیه‌تی خوداوه‌ند به‌ گشتی..
 که‌مخه‌وی و برسێتی و تینوێتی و هه‌موو جۆره‌ خۆگرتنه‌وه‌یه‌کی دیکه‌ش، هه‌ر خۆیان شوکری نیعمه‌ت بیر ده‌خه‌نه‌وه‌.
 شوکرکردن له‌گه‌ڵ خۆشی و چێژی کاتی به‌ربانگکردنه‌وه‌، به‌ربانگکرنه‌وه‌ دیوی ده‌ره‌وه‌ی رۆژووشکاندنه‌، له‌ودیویشه‌وه‌ ده‌بێ رۆح و دڵ به‌ شوکرکردن، شه‌حه‌ناتی دی بخه‌نه‌ سه‌ر وزه‌ی ئیمان و ته‌قوا.
( لعلكم تشكرون)یش که‌ چۆته‌ سه‌ر ئایه‌ته‌کانی باسی ره‌مه‌زان، ئومێدێکی دیکه‌یه‌ که‌ ده‌بێ له‌ رۆژوودا به‌دیبێت.
 نوقمبوون به‌ به‌رده‌وامی له‌نێو نیعمه‌تی دونیاییدا،

ئاماده‌کردنى : محمد حسین
ناوى مه‌حه‌مه‌دی کوڕی ئه‌بو عه‌بدوڵلآیه‌، باوکی ناوى ئیدریسه‌، به‌ نۆ پشت ده‌چێته‌وه‌ سه‌ر عه‌بدولمه‌نافی باپیره‌ گه‌وره‌ى پێغه‌مبه‌ر (د.خ)، دایکیشی ناوى فاتیمه‌یه‌ و له‌ هۆزی (ئه‌زد)ه‌. ساڵی (150ك) به‌رامبه‌ر (267ز) له‌ شارى غه‌ززه‌ له‌دایک بووه‌، باوکی پیاوێکی هه‌ژاری حیجازی بووه‌، پێش له‌دایکبوونی پێشه‌وا شافیعی کۆچی کردووه‌ بۆ فه‌له‌ستین، له‌ عه‌سقه‌لان و غه‌ززه‌ ماوه‌ته‌وه‌، پاش ماوه‌یه‌ک له‌ له‌دایکبوونی کوڕه‌که‌ى، کۆچی دوایی ده‌کات. ده‌ سالآن ده‌بێت دایکی حه‌جی پێ ده‌کات.

مامۆستا مه‌لا که‌مال ئه‌مین گوڵپى
گومان له‌وه‌دا نییه‌ ئه‌م دنیایه‌ به‌ جیاوازیه‌کانیه‌وه‌ جوانه‌، ژیان خۆى له‌خۆیدا واته‌: جیاوازى، چونکه‌ که‌سێ به‌ ده‌وڵه‌مه‌ندى ده‌ژى، که‌سێکیش به‌ هه‌ژارى، هه‌ردووکیشیان هه‌ر ده‌ژین و له‌ ژیاندان درێژه‌ به‌ حه‌یاتى خۆیان ده‌ده‌ن، له‌وانه‌یه‌ بگوترێ کاتێ ژیان ماناى جیاوازى وه‌رده‌گرێ که‌ ئه‌کته‌ره‌کانى ناو ژیان دابه‌ش بکه‌ین، ده‌ى ئه‌م دابه‌شکردنه‌ به‌لاى هه‌ژارى و ده‌وڵه‌مه‌ندى، یان دڵخۆش و خه‌فه‌تبار، باش یان خراپ... هه‌ر ئه‌مه‌ خۆى له‌خۆیدا واته‌ ژیان و ژیانیش له‌مه‌ زیاتر نییه‌.
هه‌ندێ جیاوازى مایه‌ى ئیفتیخاره‌ بۆ مرۆڤایه‌تى،

رۆشنا ساڵح
 
له‌م رۆژگاره‌ی ئه‌مڕۆماندا به‌کارهێنانی فه‌یسبوک بۆته‌ باو له‌ناو خه‌ڵکدا به‌گشتی و به‌تایبه‌ت له‌لای گه‌نجان، بێگومان سود و زیانی ده‌که‌وێته‌ سه‌ر ئه‌و به‌کارهێنه‌ره‌, ئایا تاچه‌ند به‌کاربه‌ری سایتی کۆمه‌لآیه‌تی فه‌یسبوک به‌ته‌واوی زانیاری له‌سه‌ر به‌کارهێنانی هه‌یه‌ و به‌شێوه‌یه‌کی دروست به‌کاری ده‌هێنێت؟ئایا ئه‌و که‌سه‌ی فه‌یسبوک  به‌کارده‌هێنیت چ ئامانجیکی هه‌یه‌ له‌به‌کارهێنانی؟ته‌نها بۆ چاولێکه‌رییه‌؟یان بۆ کات به‌سه‌ربردن؟یان بۆ وه‌رگرتنی  زانیاری و له‌هه‌مان کاتدا بلآوکردنه‌وه‌ی زانیاری و بابه‌تی به‌سوده‌؟ ئه‌گه‌ر بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ بێت بێگومان سود به‌خشه‌و به‌کارهێنانی گونجاوه‌, به‌لآم

شۆڕش کۆیى / هه‌ولێر
بێگومان رۆژووگرتن یه‌کێکه‌ له‌ پایه‌کانى باوه‌ڕ که‌ فه‌رزه‌ له‌ سه‌ر موسڵمانان هه‌موو ساڵیک جێبه‌جێى بکه‌ن، سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ش خواى گه‌وره‌ رێگاى داوه‌ به‌ چه‌ند چینێک که‌ به‌ رۆژ نه‌بن یان له‌ کاتێکى تردا رۆژووه‌کان بگرنه‌وه‌ به‌ تایبه‌ت ئه‌و که‌سانه‌ى که‌ نه‌خۆشن، به‌لآم ئایا رۆژووگرتن چاره‌سه‌رنیه‌ بۆ هه‌ندێ نه‌خۆشی.
دیاره‌ رۆژووگرتن یه‌کێکه‌ له‌ ریتواله‌ سه‌ره‌کیه‌کانى ئاینی پیرۆزى ئیسلام، که‌وا چه‌ندین سودی جه‌سته‌یی هه‌یه‌ به‌ هۆى ئه‌وه‌ى جه‌سته‌ و ده‌روون دوو بازنه‌ى تێکهه‌ڵکێشی یه‌کترن و هه‌ریه‌که‌یان کاریگه‌رى له‌ سه‌ر ئه‌وی تر ده‌بێت، ئه‌وا بێگومان رۆژووگرتن چه‌ندین سودی ده‌روونیشی ده‌بێـت.
ئێمه‌ کاتێک باس له‌ سوده‌ ده‌روونیه‌کان ده‌که‌ین ئه‌وا ده‌یانکه‌ینه‌ دوو به‌ش
یه‌که‌م-

سابیر گرد عازه‌بانی- سلێمانى
ئایا رۆژوو گرتن چ زانیارى و فه‌لسه‌فه‌یه‌کی تێدا به‌دی ده‌کرێت که‌ ئیسلام داى ناوه‌؟ رۆژوو بنچینه‌یه‌که‌ له‌ بنه‌ڕه‌تیه‌کانى ئیسلام، به‌ ده‌قی ئایه‌تى قورئانی پیرۆز که‌ خواوه‌ندی گه‌وره‌ى له‌ سوره‌تى (البقرة / 183) ده‌فه‌رموێ: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ) واته‌: ئه‌و که‌سانه‌ى وا بڕواو ئیمانتان به‌ خوا هێناوه‌ رۆژوو گرتنتان له‌سه‌ر پێویست کراوه‌ هه‌ر وه‌کو له‌سه‌ر خه‌ڵکانی پێش له‌ ئێوه‌ بوون پێویست کرا بوو، به‌ ئاواتوو هیواى ئه‌وه‌وه‌ که‌ خودی خۆتان بپارێزن به‌ هۆ و سایه‌ى ئه‌م رۆژوو گرتنه‌ له‌ سزاو ئه‌شکه‌نجه‌ى خواوه‌ندی گه‌وره‌.
فه‌لسه‌فه‌و هوده‌ى ئه‌م رۆژوو گرتنه‌ خۆى له‌م خالآنه‌ى خواره‌وه‌ ده‌گرێته‌وه‌:

ئاماده‌کردنى : ادریس انور
١.    ده‌بێ موسڵمان بێت.
٢.    عاقل بێت.
٣.    مزگه‌وت بێت،ئه‌گه‌ر جامعه‌ بێت باشتره‌.

عبدالرحمن نجم الدین
ئاماده‌کردنى : ادریس انور
١.    جیماع: به‌ به‌ڵگه‌ى [وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ]
٢.    ده‌رچوون له‌ مزگه‌وت به‌بآ پێویستى هه‌رچه‌نده‌ بۆ مانه‌وه‌یه‌کى که‌میش بێت.
٣.    پاشگه‌زبوونه‌وه‌ له‌ ئیسلام.
٤.    سه‌رخۆش بوون یان شێت بوون.